Ελάχιστοι άνθρωποι του κινηματογράφου, ειδικά στη σύγχρονη εποχή του, μπορούν να υπερηφανεύονται πως έχουν τόσες ταινίες στο ενεργητικό τους όσο ο Γούντι Άλεν. Συγκεκριμένα, ο 80χρονος πλέον Άλεν έχει συμμετάσχει, από διάφορα πόστα (ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός) σε πάνω από 60 ταινίες εδώ και πάνω από μισό αιώνα. Αρκετές από αυτές έγιναν μεγάλες επιτυχίες και αγαπήθηκαν από κοινό και κριτικούς. Άλλες, όμως, όπως είναι φυσικό, έμειναν κάπως στην αφάνεια. Μερικές δικαίως, αλλά εμείς εδώ θα ασχοληθούμε με αυτές που αξίζουν μεγαλύτερης αναγνώρισης απ΄ αυτήν που απολαμβάνουν.
Εκκεντρικός, αμφιλεγόμενος, νευρωτικός, ο Γούντι Άλεν έχει καταφέρει να ταράξει τα κινηματογραφικά νερά επί 6 δεκαετίες. Είτε γυρίζει κωμωδία, είτε δράμα, είτε συμμετέχει στο καστ είτε όχι, είτε γυρίζει την ταινία του στις ΗΠΑ είτε στην Ευρώπη ή οπουδήποτε αλλού, σχεδόν πάντοτε κατορθώνει να τραβά την προσοχή. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω τίτλους ταινιών όπως Νευρικός Εραστής, Μανχάταν, Διασημότητες, Match Point, Vicky Christina Barcelona και Μεσάνυχτα στο Παρίσι (κατά τη γνώμη μου, η πιο ολοκληρωμένη ταινία του), ταινίες που είναι γνωστές και διακεκριμένες παγκοσμίως, απόδειξη της κληρονομιάς που έχει αφήσει και εξακολουθεί να αφήνει ο Άλεν στην έβδομη τέχνη. Έχει γυρίσει, ωστόσο, τόσο πολλές ταινίες, που ορισμένες πέρασαν στα ψιλά και παραμένουν άγνωστες στο ευρύ κοινό, όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλο σκηνοθέτη. Ας δούμε πέντε από αυτές τις ταινίες που, κατά την προσωπική μου άποψη πάντα, αξίζουν σαφώς μεγαλύτερης αναγνώρισης και μπορούν να ανταμείψουν όποιον τις ανακαλύψει.
What’s New Pussycat? (Κωμωδία, 1965)
Με τους: Peter O’ Toole, Peter Sellers, Romy Schneider, Capucine, Woody Allen
Ένας playboy προσπαθεί να βάλει σε τάξη την ερωτική του ζωή και συμβουλεύεται γι΄ αυτό έναν ψυχαναλυτή, ο οποίος όμως έχει τα δικά του προβλήματα.
Τούτη η θεοπάλαβη κωμωδία πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη ταινία του Γούντι Άλεν (αν και τυπικά σκηνοθέτης είναι ο Clive Donner), ο οποίος, εκτός από το σενάριο, συμμετέχει και ως ηθοποιός για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη. Έχοντας εξασφαλίσει ένα καταπληκτικό καστ, αποτελούμενο κυρίως από Ευρωπαίους ηθοποιούς, ο Άλεν μας δείχνει για πρώτη φορά το απίστευτο συγγραφικό του ταλέντο δημιουργώντας ξεκαρδιστικές ατάκες και παράλογες καταστάσεις που προκαλούν άφθονο γέλιο στους φαν του είδους. Τολμηρός, αιχμηρός, κάφρος και σεξιστής ενίοτε, ο Άλεν απέδειξε με την πρώτη του προσπάθεια το ταλέντο και τις δυνατότητές του.
Ζητείται Εγκέφαλος για Ληστεία (Γκανγκστερική κωμωδία, 1969)
Με τους: Woody Allen, Janet Margolin, Marcel Hillaire
Μέσα από ένα ψευδο-ντοκιμαντέρ μαθαίνουμε για τη ζωή ενός αδέξιου αλλά κατά τύχη επιτυχημένου ληστή που χωρίς να το καταλάβει έγινε δημόσιος κίνδυνος Νο 1.
Τέσσερα χρόνια μετά, ο Γούντι Άλεν δημιούργησε την ταινία που ουσιαστικά τον ανέδειξε, μια ακόμη τρελή κωμωδία με ιδέα περιπέτειας και άφθονες σινεφίλ αναφορές. Κλασικές γκανγκστερικές ταινίες όπως I Am a Fugitive from a Chain Gang, Dillinger, The Wrong Man βρίσκονται στο στόχαστρο του σκηνοθέτη, σεναριογράφου και πρωταγωνιστή του έργου, και συμπληρώνονται από τις γνωστές υπαρξιακές ανησυχίες του που ξεδιπλώνονται πάντα με χιούμορ. Μια περίεργη ταινία, με «λίγους και εκλεκτούς» οπαδούς, που ωστόσο όχι μόνο απογείωσε την καριέρα του Γούντι Άλεν αλλά παραμένει μια από τις καλύτερες κωμωδίες που γύρισε.
Το Πορφυρό Ρόδο του Καϊρου (Δράμα φαντασίας, 1985)
Με τους: Mia Farrow, Jeff Daniels, Danny Aiello
Στο New Jersey του 1935, ένας χαρακτήρας ταινίας «βγαίνει» στον πραγματικό κόσμο αλλάζοντας για πάντα τη ζωή μιας κοπέλας με πάθος για τον κινηματογράφο.
Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο πιο σοβαρό και ενίοτε δραματικό γινόταν το στιλ του Γούντι, αν και το χιούμορ, πικρό συνήθως, πάντοτε υπάρχει. Το Πορφυρό Ρόδο του Καϊρου είναι πιθανότατα το ομορφότερο αμιγές δράμα που δημιούργησε, συνδυάζοντας τη «γκρίζα» πραγματικότητα με το μαγευτικό κόσμο του κινηματογράφο μ΄ έναν συγκλονιστικό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό τρόπο. Η «μούσα» του εκείνη την περίοδο, Mia Farrow, δίνει μια από τις μεγαλύτερες ερμηνείες της και ο Άλεν παρουσιάζει έναν ύμνο στην τέχνη που υπηρετεί, γεμάτο νοσταλγία και συγκίνηση. Με την ταινία αυτή ο ιδιαίτερος αυτός δημιουργός έδειξε πως δε βλέπει μόνο τον κινηματογράφο ως επάγγελμα ή καλλιτεχνική ενασχόληση, αλλά ως τρόπο ζωής και πάθος, όπως κάθε σινεφίλ που σέβεται τον εαυτό του.
Scoop (Κωμωδία μυστηρίου, 2005)
Με τους: Woody Allen, Scarlett Johansson, Hugh Jackman
Μια νεαρή δημοσιογράφος προσπαθεί να πετύχει μια μεγάλη ανακάλυψη στο Λονδίνο με τη βοήθεια ενός ταχυδακτουλουργού.
Στοιβαγμένη χρονικά ανάμεσα στις δυο άλλες, πολύ πιο διάσημες, συνεργασίες του Άλεν με την ανερχόμενη τότε Σκάρλετ Γιόχανσον (Match Point και Vicky, Christina, Barcelona), η λεπτή και ευφάνταστη αυτή κωμωδία δεν έτυχε της αναγνώρισης που άξιζε. Γυρνώντας πίσω το χρόνο, ο Άλεν έπαιξε τον πρώτο σχεδόν πρωταγωνιστικό του ρόλο, γύρισε την πρώτη καθαρή κωμωδία του μετά από χρόνια κι έδωσε έναν πολύ πιο απλό και χαριτωμένο ρόλο στη Γιόχανσον, θέλοντας να αποφύγει την ταμπέλα του ”sex symbol” που πολλοί έσπευσαν να της αποδώσουν μετά το Match Point. Η χημεία μεταξύ Johansson & Jackman και το κλασικά νευρωτικό αλλά απρόβλεπτο χιούμορ του Άλεν είναι τα κύρια σημεία που καθιστούν το έργο μια από τις πιο «ήρεμες δυνάμεις» στην καριέρα του 80χρονου σκηνοθέτη.
Irrational Man (Δράμα μυστηρίου, 2015)
Με τους: Joaquin Phoenix, Emma Stone, Parker Posey
Ένας απογοητευμένος καθηγητής βρίσκει νόημα στη ζωή του μέσα από μια υπαρξιακή, αμφιλεγόμενη πράξη.
Μόλις πέρυσι κυκλοφόρησε αυτή η ταινία, με δύο αρκετά δημοφιλείς πρωταγωνιστές. Την πήρε κανείς είδηση; Αν όχι, όπως τουλάχιστον φαίνεται από τα ελάχιστα έσοδα box office και τη χαμηλή προβολή της, πολύ κακώς. Έχοντας αποδείξει καθ΄ όλη τη διάρκεια της πολυβραβευμένης καριέρας του ότι δε διστάζει να δοκιμάσει καινούρια πράγματα, ο Γούντι Άλεν «πάντρεψε» το βαθιά φιλοσοφικό, υπαρξιακό, στοχαστικό αλλά και ρομαντικό στιλ των πιο πρόσφατων ταινιών του με το έγκλημα και το φιλμ νουάρ, αποδεικνύοντας πως ακόμη και ο φόνος μπορεί να προσεγγιστεί με μια καθαρά ανθρώπινη ματιά. Εξαιρετική ερμηνεία από τον Phoenix, σ΄ έναν απ΄ τους πιο σύνθετους χαρακτήρες που έχει δημιουργήσει ποτέ ο Άλεν, ατμόσφαιρα ταυτόχρονα ανάλαφρη και απειλητική, και ακόμη μια ευχάριστη ταινία που σίγουρα θα σας βάλει σε σκέψεις για πολλά θέματα…