Το νέο, εντυπωσιακό τρέιλερ της νέας κινηματογραφικής μεταφοράς του It απέδειξε περίτρανα πως τα μυθιστορήματα του Στίβεν Κινγκ παραμένουν πηγή έμπνευσης για τρομακτικές κινηματογραφικές στιγμές μέχρι σήμερα. Θυμόμαστε, λοιπόν, την πιο εμβληματική ταινία που βασίστηκε σε βιβλίο-θρίλερ του μεγάλου αμερικανού συγγραφέα, έστω κι αν αυτός την αποκήρυξε…
Η Λάμψη (1980) – Θρίλερ φαντασίας, 144΄
Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick
Σενάριο: Stanley Kubrick & Diane Johnson
Πρωταγωνιστούν: Jack Nicholson, Shelley Duvall, Scatman Crothers
Μια οικογένεια μετακομίζει σ΄ ένα απομονωμένο ορεινό ξενοδοχείο με αποστολή να το συντηρήσει για το χειμώνα. Οι φήμες πως κάτι στοιχειωμένο υπάρχει εκεί οργιάζουν, και όλα τα μέλη της τελικά αρχίζουν να χάνουν με διαφορετικό τρόπο την ψυχραιμία τους.
O Stanley Kubrick δεν ήταν ένας δημιουργός που προτιμούσε να μεταφέρει ήδη «έτοιμα» έργα (βιβλία, θεατρικά, παλαιότερες ταινίες) στον κινηματογράφο. Ο λόγος είναι πως είχε μια τόσο μοναδική και ταυτόχρονα αντισυμβατική, ανορθόδοξη ματιά που ήταν αδύνατο να μείνει πιστός στην πηγή του, ενώ ταυτόχρονα η αστείρευτη, συχνά νοσηρή φαντασία του περιοριζόταν από το υλικό που καλούταν να μεταφέρει. Όπως, λοιπόν, και στις υπόλοιπες προσπάθειές του να δουλέψει με έτοιμο υλικό (Κουρδιστό Πορτοκάλι, Μάτια Ερμητικά Κλειστά), τυπικά μεταφέρει το υλικό αυτό στην οθόνη αλλά στην ουσία του… αλλάζει τα φώτα. Αυτό είναι που εκνεύρισε και το συγγραφέα, παρότι το αποτέλεσμα είναι μοναδικό.
Προσθέστε στον παρανοϊκό κόσμο του Στίβεν Κινγκ, αυτόν του Κιούμπρικ και κατόπιν αυτόν του πρωταγωνιστή της ταινίας Τζακ Νίκολσον. Φυσικό κι επόμενο να προκύψει μια από τις πιο τρομακτικές και παράλογες ταινίες όλων των εποχών. Ο Νίκολσον υποδύεται έναν φαινομενικά φυσιολογικό οικογενειάρχη μιας φαινομενικά φυσιολογικής οικογένειας που πιάνει δουλειά σ΄ ένα φαινομενικά φυσιολογικό θέρετρο. Όπως καταλάβετε, τίποτα δεν είναι φυσιολογικό στη Λάμψη.
Όπως σε κάθε θρίλερ που σέβεται τον εαυτό του, έτσι κι εδώ, η παράνοια των χαρακτήρων, η αγωνία και οι σκηνές που κόβουν την ανάσα καθώς και οι εξελίξεις παρουσιάζουν κλιμάκωση. Κάθε στιγμή που περνά οι χαρακτήρες της ταινίας, καθώς και η ατμόσφαιρα που την περιβάλλει, εγκαταλείπουν όλο και περισσότερο το λογικό κόσμο που ζούμε και βυθίζονται στη δίνη μιας παράνοιας που ενώνει την ψυχασθένεια με το μεταφυσικό.¨
Θεωρητικά αθώα κόνσεπτ όπως η ατάκα «All work and no play makes Jack a dull boy», τα δύο κοριτσάκια που εμφανίζονται συχνά-πυκνά για να μας… στοιχειώσουν, και ένας άνδρας (Νίκολσον) μόνος σ΄ ένα μπαρ, μετατρέπονται στα χέρια του Κινγκ και του Κιούμπρικ σε τρομακτικές εικόνες που παίζουν με το μυαλό σου σε μια μάλλον άνιση μάχη. Κλειστοφοβία, αγωνία για το παραμικρό και ανησυχία μήπως… τρελαίνεσαι κι εσύ μαζί με τους πρωταγωνιστές κυριαρχούν σταδιακά, με την τελική κατάρρευση να μοιάζει αναπόφευκτη.
Η ερμηνεία του Νίκολσον είναι απλά ένα ακόμη αποδεικτικό στοιχείο ότι ο συγκεκριμένος ηθοποιός μπορούσε κυριολεκτικά να παίξει όποιο ρόλο ήθελε. Μέχρι και 75 πόρτες διέλυσε στην περίφημη σκηνή με το τσεκούρι, απόρροια της τελειομανίας του Κιούμπρικ, αλλά πείθει για τρελός περισσότερο κι απ΄ ότι στη Φωλιά του Κούκου. Απλά αμίμητος, όπως και ο ίδιος ο Κιούμπρικ, ο οποίος άλλωστε ήταν τόσο απαιτητικός που τόσο ο Νίκολσον όσο κι οι υπόλοιποι ηθοποιοί δεν αποκλείεται να… τρελάθηκαν στ΄ αλήθεια κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Εξάλλου, οι περίεργες ιδέες του Κιούμπρικ που καθυστερούν σημαντικά την πλοκή, συχνά χωρίς προφανή λόγο, αποτελούν κατά τη γνώμη μου και το κύριο “μείον” του έργου.
Η ταινία, όπως και η πλειοψηφία όσων γύρισε ο Κιούμπρικ στην περίπου μισού αιώνα καριέρα του, δεν απέσπασε κάποιο σημαντικό βραβείο (μάλιστα, ο σκηνοθέτης ήταν υποψήφιος στα παρθενικά Χρυσά Βατόμουρα), καθώς θεωρήθηκε υπερβολικά «εκκεντρική», ωστόσο κέρδισε την καρδιά του κοινού και, ξεκινώντας από ένα cult following στα 80΄s, σήμερα παραμένει πρότυπο θρίλερ και μια από τις πιο δημοφιλείς του είδους. Όσο για το debate σχετικά με το πόσο θεμιτή ήταν η μάλλον ελεύθερη απόδοση του best seller του Κινγκ από τον Κιούμπρικ, και το αν η ταινία υπερέχει του βιβλίου ή το αντίθετο, περισσότερο ενίσχυσε τη φήμη τους παρά τους έβλαψε. Τριάντα επτά χρόνια μετά, η Λάμψη μπορεί να τρομάξει και να συναρπάσει το σύγχρονο θεατή μ΄ έναν ιδιαίτερο, λίγο «δύσκολο» τρόπο τον οποίο, ωστόσο, όλοι αξίζει να δοκιμάσουν…
Βαθμολογία: 8/10