«Μην αναβάλλεις για αύριο ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα» λένε πολλοί. Και παρότι η συγκεκριμένη ρήση καταδεικνύει την ανάγκη εκμετάλλευσης του χρόνου και των ευκαιριών, εντούτοις κρύβει μια πανανθρώπινη αλήθεια τόσο ανίκητη όσο και ο ίδιος ο χρόνος. Η δύναμη της αναβλητικότητας είναι αξεπέραστη. Η συνήθεια που έχει ένας άνθρωπος να αναβάλλει τη δουλειά που πρέπει να κάνει τώρα- αυτή τη στιγμή- για αργότερα, ενδέχεται να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη δουλειά του. Με κάθε deadline υπάρχει και κάποιος που εκδηλώνει αναβλητικότητα.
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Pierce Steel (2007) η αναβλητικότητα ορίζεται ως η ηθελημένη καθυστέρηση μιας επιθυμητής πράξης ή απόφασης παρόλο που αναμένουμε ότι η καθυστέρηση αυτή δεν θα μας βγει σε καλό (sic). Ορισμένοι ψυχολόγοι θεωρούν ότι αυτή η συμπεριφορά συνδέεται με το άγχος και την παρορμητικότητα. Θεωρούν, δηλαδή, ότι η αναβλητικότητα εκδηλώνεται ως μια προσπάθεια αποφυγής μιας αγχώδους κατάστασης- που συνήθως περιέχουν οι εργασίες με deadlines- από τα άτομα τα οποία δρουν παρορμητικά. Με απλά λόγια, όλοι οι παρορμητικοί αυτού του κόσμου προτιμούν να αναλάβουν οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα πέραν αυτής η οποία θεωρείται υποχρεωτική. Άλλοι αποδίδουν την αναβλητικότητα στο φόβο της αποτυχίας, στη χαμηλή αυτοεκτίμηση, στην τελειομανία ή στις χαμηλές προσδοκίες για το τελικό αποτέλεσμα. Άλλωστε, πόσες φοιτήτριες εν μέσω εξεταστικής αναβάλλουν το διάβασμα για να πετύχουν το τέλειο μανικιούρ?Ή πόσοι φοιτητές βλέπουν ως παράδεισο τη φασίνα που μπορούν αν κάνουν στο σπίτι τους προκειμένου να αποφύγουν το άγχος του διαβάσματος? Υποθέτω ότι οι πολυεθνικές εταιρίες και τα πανεπιστήμια που εφηύραν τις διορίες για μια εργασία δεν υπολόγιζαν τον παράγοντα της αναβλητικής συμπεριφοράς.
Επιφανειακές αιτίες της αναβλητικότητας
Μπορούμε άραγε να καταπολεμήσουμε αυτή τη συνήθεια?Ή προτιμούμε να ολοκληρώνουμε τις εργασίες μας την τελευταία στιγμή, έτσι για να υπάρχει και μια δόση σασπένς στη ρουτίνα της καθημερινότητας? Τα ερωτήματα είναι πολλά και καυτά. Ωστόσο, κάποιες φορές δεν χρειάζεται να κάνουμε κατάδυση στον πολύπλοκο ανθρώπινο ψυχισμό για να βρούμε κάποιες από τις επιφανειακές αιτίες που συμβάλλουν στην εκδήλωση της αναβλητικότητας.
Μια υπερβολικά απαιτητική ή δύσκολη εργασία ενδέχεται να αγχώσει τόσο πολύ κάποιον που να δυσκολεύτεται να πάρει την απόφαση να την ξεκινήσει. Η λύση θα μπορούσε να είναι να χωρίσουμε την εργασία σε μικρότερα κομμάτια και έτσι ο μεγάλος στόχος να επιμεριστεί σε μικρότερους κάθε φορά στόχος. Και αν τα βρεις σκούρα, ζήτησε τις συμβουλές ή την αρωγή κάποιου εμπειρότερου.
Η βαρεμάρα είναι επίσης ένας παράγοντας που οδηγεί στην αναβολή μιας εργασίας. Ωστόσο, αυτό που βοηθάει είναι να πιέσεις τον εαυτό σου να τελειώσει την εργασία νωρίτερα έχοντας ως κίνητρο μια ανταμοιβή αν ολοκληρώσεις την εργασία. Η ανταμοιβή αυτή μπορεί να περιλαμβάνει από ένα παγωτό ως κέρασμα στον εαυτό σου μέχρι και μια βόλτα με φίλους.
Κάποιες φορές το πρόγραμμα μας μπορεί να είναι ήδη φορτωμένο και να μην προλαβαίνουμε να τα κάνουμε όλα στον απαιτούμενο χρόνο. Αυτό που θα βοηθούσε θα ήταν μια to-do λίστα, θέτοντας ως προτεραιότητα τις εργασίες που είναι λιγότερο χρονοβόρες και αφήνοντας για το τέλος τις εργασίας που χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Με αυτό τον τρόπο, μειώνεται σημαντικά ο φόρτος εργασίας πριν καν το καταλάβουμε.
Είναι πρόβλημα η αναβλητικότητα?
Αν παρόλα τα παραπάνω τρικ αισθάνεστε ακόμη απογοητευμένοι από την αναβλητικότητά σας, σκεφτείτε απλά ότι και διασημότητες, όπως ο Leonardo DaVinci, ήταν εξαιρετικά αναβλητικές, σε σημείο που ο συγκεκριμένος να μην έχει ολοκληρώσει κανένα έργο του στην ώρα του! Συνεπώς, αν είστε αναβλητικός, μπορεί να κρύβεται και μια ιδιοφυΐα μέσα σας!Ή μπορεί και όχι.
Ωστόσο, παρότι η αναβλητικότητα μιας εργασίας ενδεχομένως συνοδεύεται από άγχος, κάποιες φορές μπορεί να λειτουργήσει παραγωγικά. Ορισμένοι καταξιωμένοι επιστήμονες, όπως ο φιλόσοφος John Perry και ο προαναφερθέν ψυχολόγος Pierce Steele μελέτησαν τόσο το θέμα της αναβλητικότητας που έγραψαν και βιβλία γι’ αυτή τη συμπεριφορά. Μάλιστα, όντες οι ίδιοι αναβλητικοί, κάτι παραπάνω ήξεραν από προσωπική εμπειρία. Σε αυτό που εμμένουν μάλιστα είναι πως η αναβλητικότητα μπορεί να γίνει δημιουργική και παραγωγική. Δεν σημαίνει πως ο αναβλητικός είναι και τεμπέλης. Άλλωστε, προκειμένου να αποφύγουμε την κύρια εργασία μας, ασχολούμαστε με άλλες ασχολίες και εργασίες, δευτερεύουσες ή και εξίσου σημαντικές με την πρώτη. Σύμφωνα με την γνωστή Αμερικανή εικαστικό Jessica Hische, η δουλειά που κάνεις ενόσω αναβάλλεις, είναι πιθανότατα η δουλειά που πρέπει να κάνεις την υπόλοιπη ζωή σου (sic). Μάλιστα, στο Procrastinus.com μπορείτε να πληροφορηθείτε και να νιώσετε λίγο καλύτερα για τη δική σας αναβλητικότητα, αλλά ακόμη και να δείτε τα στατιστικά στοιχεία όσον αφορά την αναβλητικότητα. Άλλωστε, όλα μέσα στη ζωή είναι και μπορούμε με λίγη θέληση και αισιοδοξία ακόμη και τα αρνητικά- εάν θεωρούνται τέτοια- να τα μετατρέψουμε σε προτερήματα. Μεταξύ αυτών και την αναβλητικότητα.