Παύλος Σιδηρόπουλος (1948-1990)
32 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο του Παύλου Σιδηρόπουλου, που υπήρξε η πιο εμβληματική μορφή του ελληνόφωνου ροκ. Ένας άνθρωπος που πάλεψε για να εδραιώσει αυτό το είδος μουσικής στην Ελλάδα, χωρίς ποτέ να προδώσει ούτε τις αρχές του, ούτε το καλλιτεχνικό του όραμα.
Ο Παύλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948 και από την πλευρά της μητέρας του, είχε συγγένεια με την Έλλη Αλεξίου και με τον Αλέξη Ζορμπά. Στα τέλη της δεκαετίας του 60, ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη για να σπουδάσει στο Μαθηματικό Τμήμα του Αριστοτελείου, έχοντας για συγκάτοικο τον Βαγγέλη Γερμανό.
Παρακολουθούσε όμως ανελλιπώς τη ροκ σκηνή της συμπρωτεύουσας και ήρθε σε επαφή με το Blues χάρη στον κιθαρίστα Johnny Labizzi.
Το 1969, γνωρίστηκε με τον κιθαρίστα Παντελή Δεληγιαννίδη, φορμάρισε μαζί του το ντουέτο Δάμων & Φιντίας, και κατέβηκαν στην Αθήνα όπου άρχισαν να γράφουν τα πρώτα τους τραγούδια, κυκλοφόρησαν το πρώτο τους single “Ο Κόσμος Τους/Ξέσπασμα” και ξεκίνησαν εμφανίσεις στο Κύτταρο δίπλα στον Διονύση Σαββόπουλο.
Το 1971, συμμετείχαν στο δίσκο Ζωντανοί στο Κύτταρο με τα τραγούδια “Απογοήτευση” & “Γέρο-Μαθιός”, και το 1972, προσχώρησαν στα Μπουρμπούλια που μέχρι τότε συνεργάζονταν με τον Διονύση Σαββόπουλο και κυκλοφόρησαν το single “Απογοήτευση/Ο Ντάμης ο Ληστής” (που για λόγους λογοκρισίας έγινε “Ο Ντάμης ο Σκληρός”).
Η συνεργασία με τα Μπουρμπούλια, κράτησε μέχρι το 1974 και η μεταπολίτευση που έφερε στο προσκήνιο το απαγορευμένο πολιτικό τραγούδι, βρήκε τον Παύλο εργάτη στο εργοστάσιο ΕΛΦΩΤ του πατέρα του (το μοναδικό για την εποχή ελληνικό εργοστάσιο παραγωγής φωτογραφικού χαρτιού). Επέστρεψε όμως στη μουσική μέσα από τη συνεργασία του με τον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο. Μία συνεργασία που ο Παύλος αποκήρυξε αργότερα, παρ΄ όλο που ηχογράφησε πολύ σημαντικά τραγούδια του Μαρκόπουλου. Πέραν αυτού, είχε και μία συνεισφορά (μαζί με την αδελφή του τη Μελίνα) στο πιο κλασικό άλμπουμ της ελληνόφωνης rock δισκογραφίας “Μεταφοραί-Εκδρομαί ο Μήτσος”.
Εξίσου όμως κλασικό και σημαντικό ήταν και το αποτέλεσμα της συνεργασίας του με τους Σπυριδούλα. Γνωρίστηκε μαζί τους το 1977 και κυκλοφόρησαν το “Φλου”, το 1978, το οποίο ήταν το πρώτο άλμπουμ στην Ελλάδα που έφτασε στα ανώτερα –της εποχής- επίπεδα τεχνικής και καλλιτεχνικής αρτιότητας. Ο Παύλος και οι Σπυριδούλα βρέθηκαν στην καλύτερή τους στιγμή, και επανέφεραν το παραγκωνισμένο -από τα πολιτικά τραγούδια- ροκ, στο προσκήνιο. Δικαίως ο δίσκος αυτός θεωρείται σήμερα ορόσημο.
Το 1979, συμμετείχε στην ταινία “Ο Ασυμβίβαστος” και ερμήνευσε τα τραγούδια της ταινίας σε στίχους και μουσική του Ανδρέα Θωμόπουλου. Από αυτή την ταινία προέκυψε το “Να μ’ αγαπάς”, μία από τις πιο δημοφιλείς και πολυπαιγμένες ελληνικές ροκ μπαλάντες, ενώ την ίδια εποχή, εμφανίστηκε και στην τηλεοπτική σειρά “Οικογένεια Ζαρντή”.
Το ροκ βέβαια, παρέμεινε πάντοτε το κύριο πεδίο της δράσης του και μαζί με τον κιθαρίστα Θοδωρή Παπαντίνα (1952-2016), φορμάρισε την Εταιρία Καλλιτεχνών, συμμετέχοντας στην ιστορική συναυλία που έγινε στο Σπόρτινγκ (1980). Η συναυλία αυτή, θεωρείται ως μία από τις πιο σημαντικές στην Ελλάδα, γιατί –όπως και το Φλου- αναζωπύρωσε το ροκ κίνημα που είχε παραγκωνιστεί λόγω πολιτικού τραγουδιού που από τη μεταπολίτευση και μετά, βρίσκονταν στο προσκήνιο.
Η Εταιρία Καλλιτεχνών δεν κράτησε όμως πολύ. Ο Παύλος, σχημάτισε τους Απροσάρμοστους, ηχογραφώντας μαζί τους το Εν Λευκώ. Την ίδια περίοδο, πειραματίστηκε με το Blues και οργάνωσε συναυλίες στο Rodeo με τους Blues United Musicians (BUM).
Το 1985, κυκλοφόρησε με τους Απροσάρμοστους το Zorba the Freak σε παραγωγή Δημήτρη Πουλικάκου και έκανε μία εμφάνιση στη Biennale της Βαρκελώνης.
Το 1989, κυκλοφόρησε το άλμπουμ Χωρίς Μακιγιάζ και την ίδια χρονιά υπέγραψε νέο συμβόλαιο με την ΕΜΙ.
Την άνοιξη του 1990 έχασε τη μητέρα του, γεγονός που του στοίχισε πάρα πολύ και τον κατέβαλε ψυχολογικά, και λίγους μήνες αργότερα, αντιμετώπισε σοβαρότατο πρόβλημα υγείας με το αριστερό του χέρι που παρέλυσε. Οι γιατροί έγραψαν στη γνωμάτευση: “Πάρεση βραχιόνιου αριστερού πλέγματος”. Ο Παύλος απογοητεύτηκε, στεναχωρέθηκε και αναγκάστηκε να βγαίνει στα lives με το χέρι δεμένο.
Τον Δεκέμβριο του 1990 μπήκε στο στούντιο με τους Απροσάρμοστους για την ηχογράφηση του νέου τους άλμπουμ, αλλά στις 6 Δεκεμβρίου του 1990 έχασε τη μάχη με την ηρωίνη, και ευρισκόμενος σε κώμα (στο σπίτι μιας φίλης του στο Νέο Κόσμο), πέθανε από ανακοπή καρδιάς μέσα στο ασθενοφόρο που τον μετέφερε στο νοσοκομείο “Ευαγγελισμός”.
Η σχέση του Παύλου με την ηρωίνη, ξεκίνησε το 1979, στα 31 του χρόνια. Στην αρχή πίστεψε ότι θα μπορούσε να ξεμπλέξει εύκολα όποτε θα το αποφάσιζε, και ότι δεν είχε να χάσει τίποτα. Έντεκα χρόνια όμως αργότερα, έχασε την ίδια του τη ζωή. Έκανε πολλές φορές προσπάθειες να ξεφύγει, και είχε κάποια χρονικά διαστήματα που ήταν “καθαρός”. Όλες όμως αυτές οι προσπάθειες, ήταν ατομικές, γιατί δεν είχε ενταχθεί ποτέ σε κάποιο πρόγραμμα αποτοξίνωσης.
Θυμάμαι ότι σε μια συνάντηση/συζήτηση που είχαμε με τη ΜουΣυνΚα στο “Rodeo”, ο Παύλος ήταν υπέρμαχος της χρήσης της μεθαδόνης από τα θεραπευτικά κέντρα.
Με την απώλειά του, έκλεισε το πιο σημαντικό κεφάλαιο του Ελληνόφωνου ροκ και ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια για την Ελληνική μουσική γενικότερα.
Για το θάνατό του, με πληροφόρησε τηλεφωνικά η κοινή μας φίλη Μαρία Αριστοπούλου και θυμάμαι ότι στην κηδεία του (10 Δεκεμβρίου) που έγινε στο κοιμητήριο του Κόκκινου Μύλου, ήταν πάνω από 1500 άτομα. Σήμερα στον οικογενειακό τάφο που υπάρχει στον Κόκκινο Μύλο, βρίσκεται ο Παύλος, η μητέρα του και ο πατέρας του, με την προτομή του Παύλου στο μνήμα, που φιλοτέχνησε η γλύπτρια Δώρα Βουτσινά.
Ο Παύλος πέθανε πριν από 32 χρόνια, αλλά τα τραγούδια του συνεχίζουν να παίζονται, να ακούγονται και να διαδίδονται, γιατί ήταν ο καλλιτέχνης που μέσα από τα τραγούδια του, μίλησε με τη σκληρή γλώσσα της πραγματικότητας, χωρίς να τον ενδιαφέρει να χαϊδέψει τα αυτιά των ακροατών του για να γίνει εμπορικός.
Προσιτός και οικείος, σαν και σένα και σαν και μένα, δεν κατάφερα (με την είσοδο της ελεύθερης ραδιοφωνίας στα ερτζιανά κύματα) να του πάρω μία ζωντανή συνέντευξη για τον Δημοτικό Ραδιοφωνικό Σταθμό του Νέου Ηρακλείου (9,41 Επικοινωνία FM), παρ’ όλο το κλεισμένο ραντεβού μας. Μου τον “έκλεψε” μία ξαφνική συναυλία του στο Ηράκλειο της Κρήτης. Mε πήρε μόνος του τηλέφωνο για να με ενημερώσει σχετικά με τη ματαίωση της συνέντευξης:
“Γιώργο μου σου ζητώ συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να έρθω στο Ηράκλειο της Αττικής, γιατί πρέπει να πάω για μία συναυλία στο Ηράκλειο της Κρήτης”.
Σημείωση: Πέρα από τις προσωπικές μου μνήμες, χρησιμοποίησα σαν πηγές το βιβλίο “Παύλος Σιδηρόπουλος-Πού Να Γυρίζεις“ (Λιβάνης, 1998), του Άκη Λαδικού, και το αφιέρωμα από την εξαμηνιαία εφημερίδα που μου έστελνε η ΑΕΠΙ (όσο υπήρχε).
Η φωτογραφία είναι του Γιώργου Τουρκοβασίλη.
Ευχαριστώ για την ανάγνωση…
Γιώργος Μπιλικάς,
Storyteller.