Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανοίγουν τις πόρτες τους σε προσφυγόπουλα, στέλνοντας ένα ηχηρό μήνυμα στο ρατσισμό. Έως σήμερα έχουν ιδρυθεί 773 τάξεις υποδοχής στα πρωινά δημόσια Δημοτικά και 256 στα Γυμνάσια. Ωστόσο, πολλές είναι ακόμη οι φωνές γονέων αλλά και εκπαιδευτικών που υποστηρίζουν πως “τα προσφυγόπουλα θα κολλήσουν αρρώστιες τα δικά μας παιδιά” ή “οι ξένοι θα αλλοιώσουν τον πολιτισμό μας”.
Η απάντηση σε αυτά τα ξενοφοβικά σχόλια έρχεται από τα ίδια τα παιδιά, τόσο τα προσφυγόπουλα όσο και τα Ελληνάκια: τα τελευταία δέχονται το διαφορετικό, ακριβώς επειδή είναι παιδιά. Η καχυποψία, το μίσος, ο ρατσισμός δεν έχουν θέση στην καρδιά τους, όπως δυστυχώς συμβαίνει με τους μεγαλύτερους. Η συμβίωσή τους δείχνει τον δρόμο σε μια κοινωνία δίχως αρρωστημένες αντιλήψεις και κοινωνικά στερεότυπα.
Κάθε φορά, λοιπόν, που έρχομαι αντιμέτωπη με εθνικιστικές εξάρσεις τόσο γονέων όσο και εκπαιδευτικών σκέφτομαι πως πίσω από κάθε παιδί που αυτοί θέλουν να περιθωριοποιήσουν βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα του πολέμου και του ξεριζωμού από την δική του χώρα. Αρκετά συχνά, διαβάζω και ακούω από συλλόγους γονέων πως τα “τα προσφυγόπουλα εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά και για τον λόγο αυτό δεν τα θέλουμε στο σχολείο μας”. Σκεφτήκαμε, όμως, ποτέ ότι πίσω από την άρνησή τους αυτή κρύβεται η βία που έζησαν στην χώρα τους, οι ελλείψεις και οι δυσκολίες που βίωσαν για να φτάσουν στην Ελλάδα και το ίδιο το θεριό του πολέμου; Πώς, λοιπόν, απαιτούμε από ένα παιδί να διαγράψει τις μνήμες του και να ενταχθεί σε μια νέα πραγματικότητα υπό τους όρους που εμείς του θέτουμε, απλά για να μην “ενοχλεί” τα Ελληνόπουλα;
Αυτό που σαν εξωτερικός παρατηρητής του φαινομένου ένταξης των προσφυγόπουλων στα σχολεία σημειώνω εγώ είναι πως τα σχολεία μας, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Αν τα προσφυγόπουλα νιώθουν ότι είναι μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, τότε νιώθουν και μέλη ευρύτερα της κοινωνίας μας. Εξάλλου, ας αναλογιστούμε πως η πρόσβαση στην εκπαίδευση αποτελεί αναφαίρετο και αδιαμφισβήτητο ανθρώπινο δικαίωμα και θεμέλιο μιας κοινωνίας ανοιχτής, ποικιλόμορφης και διαπολιτισμικής. Η εκπαίδευση των προσφύγων είναι βασική προϋπόθεση της κοινωνικής συνοχής, της δημιουργίας ενός κράτους αλληλεγγύης και ευθύνης και πάνω από όλα είναι η ουσιαστικότερη απάντηση στον ρατσισμό.
Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω πως τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και στην Ελλάδα αναδιπλώνεται το εξής δίλημμα: είναι το προσφυγικό μορφή εισβολής στο εδαφικό και πολιτιστικό κεκτημένο ενός λαού ή είναι η έσχατη ευκαιρία που έχει το ανθρώπινο είδος ώστε να χτίσει ένα μέτωπο ενάντια στον ρατσισμό, την ξενοφοβία και τον φασισμό; Κατά την γνώμη μου, δεν υφίσταται πλέον δίλημμα, αλλά σαφής απάντηση: τα προσφυγόπουλα στα σχολεία μας, η ξενοφοβία στο περιθώριο!