Η διαμόρφωση και η διαπαιδαγώγηση του χαρακτήρα και συγκεκριμένα ενός παιδιού είναι αρκετά σοβαρή και δύσκολη υπόθεση. Κυρίως είναι κάτι για το οποίο δεν υπάρχουν πρότυπα να ακολουθήσουν οι γονείς ούτε κάποιες ρητές συμβουλές να εφαρμόσουν. Για κάθε γονιό η στάση που θα ακολουθήσει για να διαπαιδαγωγήσει όσο το δυνατόν καλύτερα τα παιδιά του, εξαρτάται από τις ηθικές αρχές από τις οποίες έχει μεγαλώσει και από τις ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα του και η στάση αυτή πρέπει να ελίσσεται και να εναλλάσσεται ανάλογα με την προσωπικότητα του παιδιού καθώς και με τις ανάγκες της ηλικίας του.
Οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν από τη στιγμή τις γέννησης των παιδιών τους ότι ο ρόλος τους στην αγωγή τους είναι πολύ σημαντικός για την μετέπειτα νοητική, συναισθηματική, ηθική και ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών. Οι σημερινοί γονείς έχουν πολλές ευθύνες και υποχρεώσεις έναντι των παιδιών τους. Οι όσο γίνεται σωστή ανατροφή τους είναι πολύ δύσκολη και απαιτεί σωστούς χειρισμούς και ιδιαίτερη στάση απέναντι στα προβλήματα των παιδιών. Και οι δύο γονείς πρέπει να είναι παρόντες σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης των παιδιών τους, προσφέροντας σημαντική καθοδήγηση και αγωγή, η οποία διέπεται από δημοκρατισμό, φιλελευθερισμό, και διάλογο, χωρίς να υπάρχει αυταρχισμός και έλλειψη ελευθερίας στην έκφραση του παιδιού. Ο γονιός παρέχει αγάπη και φροντίδα αλλά το παιδί χρειάζεται πολλά περισσότερα από αυτά. Χρειάζεται μια καλή βάση για την ανάπτυξη του, και ένα καλό στήριγμα για τα όσα προβλήματα του και την ομαλή ένταξη του στη κοινωνία.
Να γίνεις γονέας είναι εύκολο, να είσαι όμως γονέας είναι δύσκολο.
Ο ρόλος των γονέων δοκιμάζεται και η διαπαιδαγώγηση έχει γίνει μια δύσκολη υπόθεση. Οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν αλλαγές που συμβαίνουν σε όλα τα επίπεδα, κοινωνικό, πολιτισμικό, οικονομικό αλλά και αλλαγές σε επίπεδο αξιών και θεσμών. Οι γονείς χρειάζονται ενθάρρυνση και στήριξη προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα κοινωνικά δεδομένα και να ανταποκριθούν στο δύσκολο ρόλο που έχουν αναλάβει, ο οποίος δεν αντικαθίσταται ούτε και αναπληρώνεται από το ρόλο άλλων θεσμών.
Ο ρόλος των γονέων χρειάζεται φαντασία και ευελιξία, αντοχή και κατανόηση, προσαρμογή και αυτογνωσία, προσωπική εξέλιξη και ωρίμανση, δουλειά και γνώση.
Η σημαντικότατη συμβολή των γονέων στην ανάπτυξη των παιδιών τους συνοψίζεται σε γενικές γραμμές στα εξής:
- Η φυσική οικειότητα της σχέσης γονέα-παιδιού ευνοεί την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Με τον όρο «προσωπικότητα» εννοούμε τη μοναδικότητα και τον ξεχωριστό προσωπικό τύπο του κάθε παιδιού, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και την αίσθηση της αυτοαξίας και της αξιοπρέπειας του εαυτού (μία διάσταση που καλλιεργείται με ιδανικό τρόπο κατά τη βρεφική και την πρώτη παιδική ηλικία, για να εκ διπλωθεί πλήρως στα επόμενα αναπτυξιακά στάδια).
- Οι γονείς είναι οι πρώτοι που εισάγουν το παιδί στην κοινωνία των ανθρώπων, που βοηθούν στην κοινωνικοποίησή του και μεταδίδουν τον τρόπο της συμβίωσης με τους άλλους.
- Οι γονείς είναι με τα λόγια και τις πράξεις τους οι πρώτοι και βασικοί υπεύθυνοι για τη συναισθηματική σταθερότητα του παιδιού, τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του, την ηθικότητά του και την αισιοδοξία του για τη ζωή.
- Οι γονείς εισάγουν το παιδί στην έννοια των δικαιωμάτων και των ευθυνών, καθώς και του κοινού καλού, της κοινωνικής ανοχής και της διάστασης του πολίτη.
- Οι γονείς εισάγουν το παιδί στον κόσμο του πολιτισμού και των παραδόσεων.
- Μέσα από τη σχέση γονέα-παιδιού, η οποία βασίζεται στην αγάπη, οι γονείς αποδέχονται το παιδί ως μοναδικό και ανεπανάληπτο, αποδίδοντάς του τη μοναδική αξία που προέρχεται από αυτό που είναι, όχι από αυτό που μπορεί να δώσει. Αυτή η άνευ όρων αποδοχή έχει πάρα πολύ μεγάλη αξία για την αίσθηση αυτοαξίας του παιδιού (Μonagle, 1998).
Συμπερασματικά λοιπόν ο ρόλος του γονέα δεν είναι εύκολος. Απαιτεί συναίσθημα, γνώση, υπομονή, κατανόηση. Το σημαντικό όμως είναι ο γονιός να διαμορφώσει ένα κλίμα στην οικογένεια, μέσα στο οποίο το παιδί θα μάθει να παίρνει και να δίνει αγάπη και σεβασμό, να συνεργάζεται, να επικοινωνεί, να διαφωνεί, να χαίρεται, να λυπάται, να ξεπερνά εμπόδια, να διαμορφώνει υγιείς σχέσεις, να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματα του. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα το παιδί θα διαμορφώσει την προσωπικότητα του και θα μπει στην ενήλικη ζωή έχοντας ισχυρές βάσεις που θα το οδηγήσουν στην αυτενέργεια και την αυτοπραγμάτωση.