Στη νέα δημιουργία του Spike Jonze “Δικός της” (Her) οι λέξεις υπερτερούν της ύλης. Και αυτό το βλέπουμε από τις πρώτες στιγμές της ταινίας, η οποία και διεκδικεί επάξια τον τίτλο για μία από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας.
Αρχικά, γνωρίζουμε την καθημερινότητα του ήρωα, ενός μοναχικού συγγραφέα επιστολών: Ο Theodore (Joaquin Phoenix) υπαγορεύει όμορφες λέξεις στον υπολογιστή. Ο Τheodore ακούει μελαγχολική μουσική στο λεωφορείο, σκεπτόμενος την πρώην γυναίκα του. Ο Theodore παίζει ένα Kinect-like video game στο σαλόνι του, περιπλανιέται ηλεκτρονικά με τις κινήσεις των χεριών του, τρέχει και συνομιλεί με έναν εξωγήινο, ψάχνει το φως στο συμβολικό σπήλαιο του παιχνιδιού.
Ώσπου, ο Theodore γνωρίζει την Samantha. Για την ακρίβεια την αγοράζει. Η Samantha (την οποία γνωρίζουμε με τη φωνή της Scarlett Johansson) είναι ένα προηγμένο λογισμικό υπολογιστή, που έχει την δυνατότητα να μαθαίνει και να αντιδρά στο περιβάλλον, όπως ακριβώς ένας άνθρωπος. Με τη μόνη διαφορά πως δεν έχει σώμα.
Το σύμπαν του Spike Jonze, ο κόσμος που μας παρουσιάζει δεν απέχει παρά σπιθαμές μακριά μας, αφορά ένα μάλλον κοντινό μέλλον. Αλλά η ματιά του σκηνοθέτη δεν είναι κριτική -τουλάχιστον όχι όλες τις φορές. Η επιφανειακή προσέγγιση που επιχειρούν αρκετοί είναι πως η ταινία καυτηριάζει την επικίνδυνη σχέση, που έχουν αναπτύξει οι άνθρωποι με την τεχνολογία. Η ταινία, όμως, δεν προσεγγίζει το θέμα ηθικά, ούτε πραγματεύεται αυτούσια την τεχνολογική εξάρτηση. Η τεχνολογία φαίνεται να είναι περισσότερο ένα πλέγμα μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι χαρακτήρες, αλλά δεν επιδρά καταλυτικά στη νομοτέλεια του έργου.
Το έργο πραγματεύεται τον έρωτα. Η ερωτική ιστορία που βλέπουμε έχει έναν σχεδόν γκροτέσκο χαρακτήρα, αλλά δεν παύει να είναι ερωτική, με όλα τα χαρακτηριστικά που έχουν οι ερωτικές ιστορίες. Έτσι, βλέπουμε τον Theodore να κάνει ρομαντικούς περιπάτους με την ασώματη Samantha, να πηγαίνουν πικ-νικ με φίλους, να κάνουν έρωτα, να βγάζουν μουσικές φωτογραφίες, να γελάνε, να μαλώνουν. Oι λέξεις υπερτερούν της ύλης, ο έρωτας υπερτερεί του σώματος. Σχεδόν ξεχνάμε πως η Samantha δεν έχει σώμα. “Πως είναι να είσαι ζωντανός αυτή τη στιγμή, σε αυτό το δωμάτιο;” αναρωτιέται η Samantha. Η συνειδητότητα της, όμως, αποδεικνύεται αρκετή και την καθιστά μια πνευματική οντότητα, που δεν υστερεί σε τίποτα από έναν ενσώματο άνθρωπο.
O Theodore ερωτεύεται τον ενθουσιώδη τρόπο της να μαθαίνει τον κόσμο. Είναι ένας αιώνιος Πυγμαλίωνας και βρίσκει την τέλεια Ελάιζα στη φωνή της Samantha. Στην πραγματικότητα, ξαναζεί προσομοιωτικά την σχέση με την πρώην γυναίκα του, για αυτό και όταν τελειώνουν όλα -με τον μοιραίο τρόπο που τελειώνουν όλες οι μεγάλες ερωτικές ιστορίες- νιώθει την ανάγκη να κάνει την επανεκτίμηση του γάμου του. Καταλαβαίνει τα λάθη του, καταλαβαίνει τον εαυτό του.
Η παρακμή της σχέσης ξεκινά μόλις η Samantha αρχίζει να ανακαλύπτει τις πτυχές της προσωπικότητας που ανέπτυξε κοντά στον Theodore, μέχρι που καταλήγει να τον απατήσει. Με 641 άλλους χρήστες (sic).
Ο έρωτας του Theodore με τη Samantha είναι μια υπαρξιστική ωδή στις ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Στον τρόπο που οι άνθρωποι παλεύουν μέσα από τις ερωτικές τους ιστορίες να κάμψουν εμπόδια όπως η αποξένωση, η μοναχικότητα, ο θάνατος, το σώμα. Το φουτουριστικό τους ειδύλλιο δεν υστερεί σε τίποτα από ένα οποιοδήποτε άλλο ειδύλλιο. Εμπεριέχει τις ίδιες συγκινήσεις, τις ίδιες χαρές, τις ίδιες αμφιβολίες. Κάθε έρωτας είναι έτσι κι αλλιώς μια ψευδαίσθηση, κάτι το πολύ προσωπικό και εγωιστικό, που σε εξαϋλώνει, με μόνο απτό σημείο την επιθυμία. Ο έρωτας είναι σχεδόν κάτι το ανυπόστατο. Μια νόμιμη τρέλα. Και αυτός ακριβώς είναι και ο στόχος του σκηνοθέτη. Να απαθανατίσει μια από τις πολλές εκδοχές αυτής της νόμιμης τρέλας.
H ταινία απέσπασε Χρυσή Σφαίρα καλύτερου σεναρίου και είναι υποψήφια για πέντε Όσκαρ.
