Ο Francis Bacon είχε πεί πως ”Υπάρχει μόνο μία επιτυχία: να ζήσεις τη ζωή σου έτσι όπως θέλεις εσύ.” Όπως και αυτός, έτσι και χιλιάδες άλλοι, πρίν και μετά τον θάνατό του, προσπάθησαν να κατανοήσουν τον πλήρες νόημα της λέξης ”επιτυχία”. Πως μπορεί κάποιος να θεωρηθεί επιτυχημένος; Υπάρχουν σίγουρα βήματα πρός αυτή την κατεύθυνση; Η αξία και το νόημα της επιτυχίας παραμένουν σταθερά ή αλλάζουν από γενιά σε γενιά; Μπορούμε να την μετρήσουμε με υλικά αγαθά, ή μήπως όχι; Εν ολίγοις, τι είναι επιτυχία;
Έχουν γραφτεί πολλά και έχουν ειπωθεί ακόμα περισσότερα. Φιλόσοφοι, πολιτικοί, ψυχολόγοι, άνθρωποι της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών προσπάθησαν( και ακόμα προσπαθούν )να οριοθετήσουν την έννοια της επιτυχίας. Κάποιοι μάλιστα έκαναν το βήμα παραπάνω και άρχισαν να συμβουλεύουν άλλους ανθρώπους για το πως μπορούν να γίνουν επιτυχημένοι. Ίσως όμως η ερμηνεία της επιτυχίας να μην είναι τόσο απλή όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Έτσι κι αλλιώς, τίποτα δεν είναι απλό με τους ανθρώπους.
Ας μιλήσουμε με παραδείγματα. Ας υποθέσουμε ότι ένα στέλεχος μιας μεγάλης πολυεθνικής εταιρίας προσπαθεί να πάρει προαγωγή. Έχει γνώση, όραμα, ευελιξία και αποφασιστικότητα και τελικώς καταφέρνει να πάρει την προαγωγή που ήθελε. Μια προαγωγή η οποία αυξάνει όχι μόνο τον μισθό του, αλλά και το κύρος του στην εταιρία και στον επαγγελματικό του τομέα. Μπορεί αυτός ο άνθρωπος να θεωρηθεί επιτυχημένος; Αν ναι, τότε με τα ίδια ακριβώς κριτήρια μπορώ κι εγώ να θεωρηθώ επιτυχημένος επειδή έμαθα πρόσφατα να φτιάχνω φραπέ της προκοπής. Η υλοποίηση ενός στόχου δεν είναι επιτυχία. Μένοντας στο παράδειγμά μας, μπορούμε να πούμε πως η προαγωγή του στελέχους ήταν ο στόχος του ενώ η αύξηση του μισθού και του κύρους του έιναι τα οφέλη που αποκομίζει υλοποιώντας αυτόν τον στόχο. Από την άλλη όμως, αν δούμε το θέμα απο μια καθαρά ανθρωπιστική πλευρά, μπορεί να θεωρηθεί επιτυχία η αναγνώριση των ικανοτήτων του στελέχους απο το αφεντικό του. Οπότε, είναι άραγε η επιτυχία, θέμα οπτικής γωνίας;
Ίσως χρειάζεται να ψάξουμε στην αντίπερα όχθη για να βρούμε την απάντηση. Ο Mikhail Botvinnik είχε πεί πως ”αν οι γονείς της επιτυχίας είναι η προσπάθεια και η τύχη, τότε η αποτυχία είναι σίγουρα η μικρή της αδερφή”. Τα ίδια ακριβώς ερωτήματα μπορούν να τεθούν και για την αποτυχία. Τι είναι αποτυχία; Οι περισσότεροι πιστεύουν πως οφείλεται στην έλλειψη προσπάθειας, και πιθανόν να έχουν δίκιο. Ωστόσο αυτό ισχύει αν βλέπεις την αποτυχία απο μια καθαρά ψυχρή, μαθηματική σκοπιά. Ας δώσουμε ακόμα ένα παράδειγμα. Σε μια γωνία της πόλης, ζεί ένας φτωχός εργάτης. Δεν έχει ανώτερη μόρφωση, δεν μιλάει ξένες γλώσσες και δεν έχει ταξιδέψει ποτέ στην ζωή του. Αντιμετωπίζει πολλά οικονομικα-και όχι μόνο- προβλήματα πασχίζοντας καθημερινά να τα βγάλει πέρα. Έχει όμως την οικογένειά του, παιδιά, φίλους που τον αγαπάνε και τους αγαπάει. Όταν βρίσκεται ανάμεσά τους είναι πραγματικά ευτυχισμένος. Μπορούμε να θεωρήσουμε αυτόν τον άνθρωπο αποτυχημένο, σε σύγκριση με έναν εργένη πλούσιο βιομήχανο, χωρίς οικογένεια και χωρίς (πραγματικούς) φίλους; Φυσικά και όχι.
Έχουμε μάθει να μετράμε την επιτυχία με πτυχία, χρήματα, διπλώματα και επαίνους. Δηλαδή με χαρτία. Δεν είναι όμως έτσι. Τουλάχιστον δεν πρέπει να είναι έτσι. Η επιτυχία βαδίζει χέρι-χέρι με την ευτυχία. Αν έχεις το ένα, τότε σίγουρα έχεις και το άλλο. Δεν χρειάζεται να υλοποιήσεις όλους τους στόχους που έχεις στη ζωή για να βλέπεις τον εαυτό σου ως πετυχημένο. Κανείς δεν είναι τέλειος. Απλά προσπάθησε όσο περισσότερο μπορείς. Και αν δεν τα καταφέρεις, δεν πειράζει. Δεν σημαίνει ότι απέτυχες. Απλώς δεν τα κατάφερες. Και λοιπόν; Από την άλλη, μην θεωρείς τον εαυτό σου επιτυχημένο μόνο και μόνο επειδή κατάφερες να ”κατακτήσεις” έναν ή περισσότερους στόχους, διότι τότε θα βλέπεις ως αποτυχημένους όλους όσους έχουν καταφέρει λιγότερα από εσένα. Και κάτι τέτοιο απλά δεν ισχύει.
Οπότε, ναι. Ο Francis Bacon έχει (ή τουλαχιστον ελπίζω να έχει)δίκιο. Υπάρχει μόνο μία επιτυχία: να ζήσεις τη ζωή σου έτσι όπως θέλεις εσύ.