Φωτογραφία είναι η απεικόνιση του φωτός στο χαρτί, είναι η μεταφορά μιας στιγμής στην αιωνιότητα, είναι αυτά που βλέπουμε και αυτά που αισθανόμαστε. Η ιστορία της, την παρουσιάζει ως ένα αντικείμενο με αισθητική υπόσταση που σε συγκινεί, σε προβληματίζει και σε βάζει σε διαδικασίες δεύτερης και τρίτης ανάγνωσης. Για όλα αυτά η φωτογραφία κατάφερε από μηχανικό αποτέλεσμα να γίνει μορφή τέχνης.
Για όλους μας οι φωτογραφίες έχουν ξεχωριστή θέση στη ζωή μας. Ανήκω στα άτομα που η θέση τους στη ζωή μου είναι κάτι παραπάνω από ξεχωριστή. Η στιγμή που σηκωμένη στις μύτες των ποδιών μου άνοιγα το βαρύ ξύλινο συρτάρι, έβγαζα τα οικογενειακά μας άλμπουμ και τα ξεφύλλιζα με τις ώρες αποτελεί μια από τις πιο έντονες παιδικές μου αναμνήσεις. Αυτό που με γοήτευε στις φωτογραφίες ήταν ότι με μετέφεραν σε στιγμές που δεν είχα ζήσει, μπορούσα να βλέπω τους γονείς μου ως παιδιά, τον παππού μου που δεν γνώρισα ποτέ. Όλο αυτό μου φαινόταν ένα είδος μαγείας, ακόμη πιστεύω πως είναι μαγεία. Μαζί μου το πιστεύουν και οι Ινδιάνοι αλλά από άλλη οπτική γωνία, αρνούνται να φωτογραφηθούν επειδή φοβούνται ότι η φωτογραφία θα κλέψει ένα τμήμα της ψυχής τους. Μήπως όμως όντως οι φωτογραφίες ‘κλέβουν’ την ψυχής μας; Και αν δεχτούμε ότι το κάνουν, η ψυχή που κλέβουν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα; Κατά πόσο το χαμόγελο που φοράμε στις φωτογραφίες είναι αληθινό;
Πολλά τα ερωτήματα, πολλές και οι πλευρές προσέγγισης των απαντήσεων. Η φωτογραφία όπως είπαμε είναι τέχνη, δηλαδή πάθος, έρωτας, φαντασία, πρόκληση. Είναι η στιγμή αγωνίας του φωτογράφου να καταφέρει να περάσει μια εικόνα στην αιωνιότητα και έπειτα οι εναλλαγές των συναισθημάτων που προσφέρει η εικόνα αυτή στον θεατή της. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί μια βασική λέξη, αλήθεια. Η στιγμή για την οποία αγωνιά ο φωτογράφος είναι μοναδική κι αληθινή, θα έχει μόνο μια ευκαιρία να την απαθανατίσει. Και αν τα καταφέρει οι θεατές θα απολαύσουν κάτι σπουδαίο, ένα ποίημα του πραγματικού, ένα ιδεατό γλυπτό.
Από την άλλη πλευρά, αν αφαιρέσουμε λίγη από την υπερβολική δόση ρομαντισμού μου και αντικρίσουμε την πραγματικότητα θα δούμε ότι η φωτογραφία έχει και άλλη μια χρήση, πιο επίκαιρη. Την καθημερινή χρήση, η οποία δεν είναι άλλη από το ανέβασμα φωτογραφιών στα social media. Η εμφάνιση των φωτογραφιών στα social media είναι τόσο μεγάλη τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα την ανακήρυξη της λέξης ‘selfie’, δηλαδή της φωτογραφίας-πορτραίτου, ως η λέξη της χρονιάς για το 2013. Καθημερινά ανεβαίνουν πάνω από 350 εκατομμύρια φωτογραφίες σε facebook, instagram και twitter. Φωτογραφίες χρηστών που τους απεικονίζουν με ένα ποτό στο χέρι να διασκεδάζουν σε clubs, με φίλους σε παραλίες να περνούν καλά ή ακόμη και μόνους τους να ποζάρουν μπροστά από κάποιο μνημείο από το τελευταίο τους ταξίδι (τις duck face φωτογραφίες τις θεωρώ ξεπερασμένες και ως αντίδραση στην κακή αισθητική τους δεν θα αναφερθώ καν). Η κατάσταση λοιπόν αυτή μεταφράζεται ως μια έντονη ανάγκη των ανθρώπων να προβάλουν μια ιδανική ζωή, που περιλαμβάνει μόνο πάρτι, φίλους και ταξίδια. Μια ζωή που θυμίζει περισσότερο διαφημιστικό σποτ παρά την πραγματικότητα. Παράλληλα χρησιμοποιούνται και διάφορα προγράμματα επεξεργασίας της φωτογραφίας που οδηγούν την εικόνα ακόμα πιο μακρυά από την αλήθεια.
Η χρήση της φωτογραφίας ως μέσο για την υποκριτική αυτή προβολή της ζωής έχει ως συνέπεια τον υποβιβασμό της φωτογραφίας ως μορφή τέχνης. Φανταστείτε μια μέρα να αρχίζαμε όλοι να ζωγραφίζουμε και να ονομάζαμε κάθε μας πίνακα τέχνη. Μπορεί να συμφωνώ με την κλισέ φράση ‘Η τέχνη είναι για όλους’, πρέπει να διευκρινιστεί όμως κάτι, η τέχνη είναι για την θαυμάζουν όλοι αλλά για να την δημιουργούν οι ψυχές που είναι θυσιασμένες σε αυτή. Ας αφήσουμε λοιπόν να υπηρετήσουν την τέχνη της φωτογραφίας αυτοί που βλέπουν την αλήθεια μέσα σε αυτή και εμείς απλά ας απολαύσουμε το αποτέλεσμα. Ας αρκεστούμε στην απαθανάτιση των στιγμών μας, στιγμές αυθόρμητες και αληθινές που θα νιώθετε ένα τσίμπημα στην καρδιά κάθε φορά που τις κοιτάτε, μια ψεύτικη φωτογραφία δεν θα σας χαρίσει κανένα συναίσθημα αν την κοιτάξετε μετά από κάποια χρόνια. Και κάτι τελευταίο, εκτυπώστε τις φωτογραφίες σας και τοποθετήστε τες σε όμορφα άλμπουμ, είναι ασύγκριτη η αίσθηση να αγγίζεις μια φωτογραφία από το να κοιτάς μια οθόνη.
Υ.Γ. Αυτό ήταν το πρώτο μου άρθρο στο www.newsfilter.gr, το αφιερώνω λοιπόν στον αγαπημένο μου φωτογράφο Άλεξ Ματζόλι, αν και δεν πρόκειται ποτέ να το διαβάσει. Ο Άλεξ Ματζόλι κέρδισε βραβείο φωτογραφίας το 2004 με μια αρχαία κάμερα των 5mgpixel. Συμπέρασμα, στην τέχνη της φωτογραφίας μετράει η ψυχή και μόνο!
