Οι αυτοκτονίες έχουν γίνει πλέον σύνηθες φαινόμενο στην Ελλάδα της κρίσης. Είναι μόνο οικονομικά τα αίτια; Ποιος είναι τελικά ο ρόλος των ΜΜΕ; Πως μπορούμε να βοηθήσουμε την τρέχουσα κατάσταση και να αποτρέψουμε την αύξηση των αυτοκτονιών;
Καθημερινά ακούμε, διαβάζουμε ή γινόμαστε ακόμα και μάρτυρες σε αυτοκτονία συνανθρώπου μας. Λεπτομέρειες δεν θα μείνουν εύκολα στην μνήμη μας, ίσως γιατί το μυαλό έχει την ακούσια τάση να «κλειδώνει» οποιαδήποτε σκέψη του δημιουργεί άγχος, θλίψη ή πανικό. Παρόλα αυτά, παραμένει ακόμα και μετά από βδομάδες η πικρή γεύση ότι κάποιο άτομο που συναναστρεφόμασταν έδωσε τέλος στην ζωή του. Χάνεται ένας άνθρωπος και οι υπόλοιποι μένουν να μετρούν την απώλειες, ανήμποροι να πάρουν θέση ή και να ελέγξουν αυτές τις συμπεριφορές.
Τι ακριβώς συμβαίνει τελικά; Για ποιο λόγο αυτοκτονούν όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας; Η κατάσταση ύφεσης που βρίσκεται η Ελλάδα θέτει τον θάνατο σε μία ελκυστικότερη θέση στο μυαλό των ανθρώπων; Είναι μία απελευθέρωση; Μία ένδειξη διαμαρτυρίας; Μία ένδειξη δειλίας;
Καταρχάς, είναι δεδομένο ότι οι άνθρωποι σε κάθε εποχή αυτοκτονούσαν. Παλαιότερα βέβαια, η αυτοκτονία ήταν ένα πιο σπάνιο φαινόμενο και ιδίως για την Ελλάδα. Αυτοκτονίες σε υψηλά επίπεδα συναντούσε κάποιος σε χώρες του Βορρά, όπως Σουηδία και Φινλανδία. Τα συστήματα υγείας αυτών των χωρών έλαβαν μέτρα και οι αυτοκτονίες μειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει και στην Ελλάδα, για την οποία παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αύξηση των αυτοκτονιών.
Ποιοι είναι τελικά οι λόγοι;
Η αυτοκτονία είναι μία μομφή του ατόμου προς τον ίδιο του τον εαυτό. Αν δηλαδή, λάβουμε ως παράδειγμα τον ερωτευμένο ο οποίος βιώνει την απόρριψη από το άτομο που ποθεί, τότε αυτοκτονώντας δηλώνει έμπρακτα αυτό το οποίο, κατά τον ίδιο, υπονοήθηκε από την προαναφερθείσα απόρριψη, ότι δηλαδή δεν αξίζει σαν άτομο τον έρωτα. Ουσιαστικά, το άτομο βιώνει την ύστατη αποτυχία. Η σκέψη του όχι απλά δεν λειτουργεί με γνώμονα την λογική, αλλά και η ίδια του η κρίση είναι θολή και λανθασμένη. Το να βιώνει κάποιος μία πράξη ή συμπεριφορά ως την ύστατη αποτυχία, δηλώνει μία μορφή συναισθηματικής σύγχυσης και ταραχής. Υπάρχει έντονο το συναίσθημα την απόγνωσης που δεν επιτρέπει στην ορθή κρίση να αναλάβει το έργο της.
Είναι διεθνώς αποδεκτό από τους ερευνητές ότι η πλειονότητα των αυτοχείρων πάσχει από ψυχικές διαταραχές. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι το ποσοστό των αυτοχείρων που είναι ψυχικά ασθενείς κυμαίνεται από 80% ως 95%.
Η ψυχική διαταραχή, αν και αποτελεί σοβαρό παράγοντα αυτοκτονίας δεν αποτελεί ωστόσο ικανή και αναγκαία συνθήκη καθώς χρειάζεται κάποιο κίνητρο. Άτομα με ένα συγκεκριμένο γενετικό υπόβαθρο είναι περισσότερο ευάλωτα στην αυτοκτονία, παρόλα αυτά για να οδηγηθούν ως την αυτοκτονία χρειάζονται κάποιες απαραίτητες εξωτερικές συνθήκες. Για παράδειγμα, το άγχος και διάφοροι άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες οι οποίοι πιθανόν κατακλύζουν την καθημερινότητα.
Η οικονομική κρίση, συνεπώς, έχει λειτουργήσει σαν «αναπτήρας» καθώς έχει πυροδοτήσει την ανθρώπινη ψυχή με αρνητικά και αγχώδη συναισθήματα τα οποία οδηγούν στην έξαρση των αυτοκτονιών.
Τα άτομα τα οποία έχουν μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα συγκριτικά με κάποια άλλα διαφέρουν καθώς αυτά, έχουν χάσει πλέον την ελπίδα για μία καλύτερη ζωή. Αισθάνονται έναν αφόρητο ψυχολογικό πόνο και βρίσκουν την αυτοκτονία ως ένα μέσο ικανοποίησης μίας ζωής ντυμένης με πίκρα, δυσκολίες και δυστυχία.
Για να οδηγηθεί ένα ευάλωτο άτομο στην αυτοκτονία, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ως βασικούς παράγοντες την μοναξιά, τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Ανατρέχοντας σε παλαιότερα έτη και συγκεκριμένα στην ελληνική οικογένεια, όπου οι θεσμοί ανάμεσα στα μέλη της ήταν ισχυροί, διαπιστώνουμε ότι το ένα μέλος στήριζε το άλλο και όλα μαζί είχαν κοινούς στόχους. Αυτό κατ΄επέκταση συνέβαινε και σε μεγαλύτερες ομάδες από την οικογένεια. Υπήρχε δηλαδή ένας ιστός όπου διασφαλίζονταν από αλληλεγγύη και κατανόηση. Η σημερινή ελληνική κοινωνία βρίσκεται στον αντίποδα όλων αυτών. Η αστικοποίηση, η αδιαφορία για την δημιουργία Κράτους Πρόνοιας οδηγούν στην αποδιάρθρωση του κοινωνικού ιστού και συμβάλουν στην αποξένωση των ανθρώπων.
Αναλύοντας την αυτοκτονία, καταλήγουμε ότι ίσως να υπάρχει τελικά το φαινόμενο μιμητισμού ακόμα και σε μία τέτοια πράξη. Ολοένα και περισσότερες αυτοκτονίες γίνονται σε δημόσιους χώρους. Γιατί επιλέγονται δημόσιοι χώροι; Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε λέγοντας ότι είναι μία ένδειξη ηρωισμού μπροστά στον υπόλοιπο κόσμο και ίσως και για την αποστολή κάποιου κοινωνικού μηνύματος.
Τελικά τα αίτια μίας αυτοκτονίας δεν είναι τόσο προφανή όσο μπορεί κάποιος να υποθέσει αρχικά. Η ψυχολογική αυτοψία που θα ακολουθήσει το συμβάν πρέπει να είναι ενδελεχής και ακριβής για να αποκαλυφθούν πλήρως οι λόγοι, για τους οποίους κάποιος επέλεξε να δώσει τέλος στην ζωή του.
Το να αποδίδονται, λοιπόν, οι αυτοκτονίες μέσω των ΜΜΕ ως πράξεις ηρωισμού όχι απλά δεν συμβάλει στην αποτροπή τους, αντιθέτως συμβάλει στον πιθανό μιμητισμό τέτοιων πράξεων όπως προαναφέρθηκε. Κάποιοι αδέξιοι χειρισμοί από την πλευρά των ΜΜΕ και ίσως κινητοποιηθούν ανεπιθύμητες καταστάσεις.
Εν κατακλείδι, ας αναφέρουμε μερικά από τα χαρακτηριστικά ενός ατόμου που τείνει προς την αυτοκοτονία. Βασικό σημάδι ενός ατόμου, δεδομένου ότι υπάρχουν και οι εξωτερικοί παράγοντες, είναι η έντονη αλλαγή της συμπεριφοράς. Αν για παράδειγμα, ήταν νευρικό άτομο, γίνεται ήρεμο, αν αρχίσει να πίνει χωρίς να το έκανε στο παρελθόν, αν επιλέγει να κοιμηθεί πολλές ώρες κάθε μέρα δίχως να το συνήθιζε ποτέ ή το αντίστροφο, αν επιμελείται θέματα που αφορούν τα περιουσιακά του στοιχεία ή αν επισκέπτεται γιατρό για άσχετο θέμα κατ’ εξακολούθηση. Γενικότερα, αν χάσει την κοινωνικότητά του και επιλέξει να κλειστεί στον εαυτό του, ενώ στον παρελθόν δεν είχε τόσο έντονη αυτή την ανάγκη.
Το ορθό είναι αν συνειδητοποιήσουμε ότι κάποιο άτομο του κοινωνικού ή μη, περίγυρου μας παρουσιάζει κάποια περίεργα χαρακτηριστικά να κινητοποιηθούμε για να του προσφερθεί η κατάλληλη βοήθεια. Το ιδανικό όμως είναι να δημιουργήσουμε μία κοινωνία που θα στηρίζεται περισσότερο στη συλλογικότητα και στην αγάπη, η οποία δεν θα τοποθετεί τα άτομα της στο περιθώριο επειδή αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ευαισθησία ή απογοήτευση τις καταστάσεις γύρω τους.
3 Comments
Axilleas Tzor via Facebook
Εξαιρετικό κείμενο, με πολύ ωραία προσέγγιση..
Εμμανουέλα Αλεξάνδρου
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ!
Ανώνυμος
Δείτε την παρακάτω εικόνα:
http://www.imgur.com/OtZmlVH.jpg