«Πραγματικότητα είναι όλα τα πράγματα που μας περιβάλλουν. Τραπέζια, καρέκλες, ζώα, άνθρωποι, πλανήτες κ.λπ.». Αυτή την απάντηση θα έδιναν πιθανόν μερικοί πραγματιστές, καθώς προέρχεται από μία λογική διαδικασία. Θα απαντούσαν δηλαδή ότι πραγματικότητα θεωρείται ότι προέρχεται από την ύλη. Κάποιες πιο αφηρημένες έννοιες θα της χαρακτήριζαν με τον όρο σύμπαν, οπότε έτσι θα γίνονταν αντιληπτό το τι θεωρείται τελικά πραγματικότητα.
Η Θεωρία των Ενοποιημένων Πεδίων που μελετήθηκε από τον Einstein, τον Maxwell και το γερμανό φυσικό Burkhard Heim, δίνει μια νέα οπτική στο θέμα. Σύμφωνα με κάποιους επιστήμονες υπάρχει μια διαισθητική σχέση ανάμεσα στον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο, καθώς και σε αυτό που βρίσκεται μέσα σε ένα μόριο και σε εκείνο που βρίσκεται έξω από αυτό. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του φυσικού Alexander Zazerskiy από τη Λετονία, για παράδειγμα, «όλα τα μόρια και τα πεδία είναι ορατές εκθέσεις της αλληλεπίδρασης μεταξύ του πεδίου και των πηγών του».
Ό,τι δηλαδή συμβαίνει στο μικρόκοσμο των μορίων, το ίδιο αναλογικά συμβαίνει και στο μακρόκοσμο της συνηθισμένης ζωής. Με άλλα λόγια, ό,τι βρίσκεται μέσα σου βρίσκεται επίσης και έξω από εσένα και αντίστροφα. Δεν είμαστε απλοί παρατηρητές. Συμμετέχουμε επίσης στη δημιουργία εκείνου που βλέπουμε, ακούμε, γευόμαστε, μυρίζουμε ή αγγίζουμε.
Στο σημείο αυτό όμως, θα έρχονταν κάποιοι άλλοι οι οποία θα έθεταν ως ζήτημα τις εμπειρίες, οι αξίες και διάφορες έννοιες όπως αλήθεια, ομορφιά, καλό και κακό δεν θα έπρεπε να θεωρούνταν πραγματικότητα; Άρα εφόσον υπάρχει και η πραγματικότητα του μυαλού μας με όλες αυτές τις συνειδητές εμπειρίες και έννοιες μήπως η πραγματικότητα που προβάλλεται με βάση την ύλη δεν είναι ολοκληρωμένη;
Μπορούμε, τέλος, να θεωρήσουμε ότι ο κόσμος που ζούμε δεν είναι αποκύημα της φαντασίας μας;
Οι πραγματιστές στο σημείο αυτό, είναι πιθανόν να υιοθετήσουν μία ακραία υλιστική άποψη και να συμπεράνουν ότι οτιδήποτε δεν είναι αποτέλεσμα ύλης και σχετίζεται με νοητικές διαδικασίες έχει δευτερεύοντα ρόλο στην κατανόηση της πραγματικότητας.
Η επόμενη απάντηση είναι επίσης, ότι ο εγκέφαλος υποτάσσεται σε κάποιους φυσικούς κανόνες και νόμους, στους οποίους υπακούν και όλα τα αντικείμενα της ύλης. Άρα ο εγκέφαλος δείχνει κάποια χαρακτηριστικά κατασκευασμένα από τους νόμους αυτούς, τα οποία προβάλλονται ως νοητικές καταστάσεις.
Σύμφωνα λοιπόν, με αυτή την οπτική της φιλοσοφίας, η εμπειρίες μας που σχετίζονται με την πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα των νόμων που η ύλη προτάσσει. Δεν είναι παρόλα αυτά, πλήρως κατανοητό απλά η συγκεκριμένη άποψη γίνεται αποδεκτή ως ένα «επιφαινόμενο» .
Μερικοί άλλοι επιστήμονες, έχουν ακριβώς αντίθετη άποψη, πιστεύοντας ότι η συνειδητή εμπειρία έχει πρωτεύοντα ρόλο. Ορισμένοι θα μπορούσαν να προτάξουν ακόμα και την προσωπική εμπειρία του καθενός, η οποία είναι αποτέλεσμα των αισθητικών δεδομένων.
Τελικά μιλάμε για μία ψευδαίσθηση των αισθήσεων ή για μία πραγματικότητα;
Ηράκλειτος: Πίστευε ότι ο άνθρωπος διαθέτει 2 όργανα για τη γνώση της αλήθειας. Την αίσθηση και τον λόγο. Από αυτά, τη μεν αίσθηση η θεωρούσε απατηλή, δέχεται δε σαν κριτήριο τον λόγο.
Παρμενίδης: Η φιλοσοφία είναι διττή. Η μία μορφή της είναι σύμφωνη με την αλήθεια, ενώ η άλλη κατά εικασία. Καθόρισε δε τον λόγο σαν κριτήριο, διότι οι αισθήσεις δεν είναι ακριβής.
Δημόκριτος: Υπάρχουν δύο μορφές γνώσης, μία γνήσια και μία νόθα. Στη νόθα ανήκουν όλα τα παρακάτω, η όραση, η ακοή, η οσμή, η γεύση, η αφή. Η άλλη μορφή γνώσης είναι γνήσια, που είναι ξέχωρη από αυτή
Πλάτων: αφού λοιπόν φτιάχτηκε έτσι το σύμπαν, καταλαβαίνουμε ότι φτιάχτηκε σύμφωνα με το αμετάβλητο πρότυπο που γίνεται αντιληπτό μόνο από την σκέψη και τη λογική. Αφού επομένως δεχόμαστε όλα αυτά, τότε αναγκαστικά αυτός ο κόσμος πρέπει να είναι εικόνα κάποιού άλλου πραγματικού κόσμου.