Kλιμακωτή χρέωση με βάση τον χρόνο προσέλευσης και εκπτώσεις στα ασθενή κοινωνικά στρώματα, που θα αποτελέσουν ισχυρό κίνητρο για να ενταχθούν στον νόμο για τα αυθαίρετα όσοι μέχρι σήμερα αδυνατούσαν για οικονομικούς λόγους, σχεδιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Πρόκειται για μερικά από τα νέα μέτρα που μελετά η αρμόδια επιτροπή του υπουργείου και με τα οποία θα συνοδεύσει τη νέα παράταση στον νόμο 4178/2013 που εκπνέει στις 8 Φεβρουαρίου του 2016. Στόχος του υπουργείου είναι η παράταση που θα δοθεί να είναι περιορισμένης κλίμακας, μέχρι η κυβέρνηση να προχωρήσει σε ό,τι έχει εξαγγείλει από πέρυσι, στην αναμόρφωση δηλαδή του νόμου για τα αυθαίρετα με χωροταξικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.
Το χρονοδιάγραμμα, ωστόσο, είναι θεωρητικό και είναι σαφές ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια για να διευρυνθεί. Εάν όμως τηρηθεί το πλάνο του υπουργείου, αυτό σημαίνει ότι η παράταση του νόμου θα είναι περίπου έξι μήνες, διάστημα που θα πρέπει οι πολίτες να εκμεταλλευτούν για να νομιμοποιήσουν τα αυθαίρετα με ευνοϊκούς όρους.
Το φόβητρο για άλλη μία φορά είναι ο νέος νόμος ο οποίος προμηνύεται πιο αυστηρός. Ο κ. Τσιρώνης υποστηρίζει ότι η λογική της παράτασης είναι να προσελκύσει όσο γίνεται περισσότερους πολίτες, κάτι που θα μεταφραστεί και σε μεγαλύτερα έσοδα για το σύστημα. Γι’ αυτόν τον λόγο μελετάται τα πρόστιμα να κλιμακώνονται ανάλογα με τον χρόνο υποβολής της δήλωσης, δίνοντας κίνητρο σε όσους δεν το αμελήσουν. Αυτό σημαίνει ότι διαφορετικό πρόστιμο θα πληρώσει κάποιος τον Μάρτιο και διαφορετικό (προσαυξημένο) τον Απρίλιο ή τον Μάιο.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ., μολονότι ως αντιπολίτευση υπήρξε ιδιαίτερη επικριτική στη νομιμοποίηση αυθαιρέτων, αντιμετώπισε από την πρώτη στιγμή με ρεαλισμό το υφιστάμενο πλαίσιο. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι θα ήταν άστοχο να διακοπεί ένα μέτρο με σημαντική εισπρακτική επιτυχία που ήδη έχει αποφέρει έσοδα 3,3 δισ. ευρώ (1,5 δισ. ευρώ έχει εισπραχθεί και 1,8 δισ. είναι προς είσπραξη) με πάνω από 940.000 δηλώσεις. Δυνητικά και με τα κατάλληλα κίνητρα το ποσό αυτό εκτιμάται ότι μπορεί να πολλαπλασιαστεί κινητοποιώντας νέες δηλώσεις αλλά και τους χιλιάδες πολίτες που είναι σε αρχικό στάδιο υποβολής. Πρόκειται για εκείνους που έχουν υποβάλει μια απλή αίτηση στο σύστημα και οι οποίοι για διάφορους λόγους (οικονομικούς κ.ά.) δεν έχουν πραγματοποιήσει το επόμενο βήμα. Στην κατηγορία αυτή, με βάση τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου που διαχειρίζεται το πληροφοριακό σύστημα για λογαριασμό του υπουργείου, υπάρχουν πάνω από 155.000 δηλώσεις. Παράλληλα, η κυβέρνηση επιδιώκει να δώσει ένα κοινωνικό στίγμα στον νόμο μελετώντας σημαντικές εκπτώσεις για όσους είναι οικονομικά αδύναμοι. Βάσει, όμως, ποιων κριτηρίων θα επιβεβαιώνεται αυτή η αδυναμία των ιδιοκτητών δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι όποιες πρωτοβουλίες ληφθούν σε αυτό το επίπεδο θα πρέπει να έχουν και τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Οικονομικών προκειμένου να σταθμιστούν οι επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στα έσοδα. Στο υπουργείο Περιβάλλοντος υποστηρίζουν ότι δεν θα υπάρξουν απώλειες, αφού οι εκπτώσεις θα βάλουν περισσότερο κόσμο στο σύστημα.
Η μετάβαση στον νέο νόμο
Παράλληλα, το υπουργείο εντείνει τις διεργασίες για τη μετάβαση στον νέο νόμο, συνδέοντας την αναθεώρησή του με την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας που επιβάλλει πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό. «Σε κάποιες περιοχές μπορεί τα αυθαίρετα να είναι συνολικά κατεδαφιστέα, εάν δεν συνάδουν με τον γενικό πολεοδομικό σχεδιασμό μιας περιοχής. Εκείνο που λέμε είναι ότι ο νόμος περί αυθαιρέτων θα είναι και ένας νέος νόμος για τη χωροταξία».
Αυτό σημαίνει ότι εάν σε ένα περιφερειακό σχέδιο προβλέπεται, π.χ., χρήση πάρκου σε μια περιοχή, εκεί τα αυθαίρετα θα πέσουν. Εκεί που είναι οικιστικός ιστός ή εκεί που μπορεί κανείς να πάρει αντάλλαγμα σε γη ή να γίνει αναδάσωση μπορεί να γίνει νομιμοποίηση αυθαιρέτων.
Ενα πρόσθετο στοιχείο που χρειάζεται να προβλέψει η νέα ρύθμιση, σύμφωνα με το υπουργείο, είναι ο τρόπος με τον οποίο θα μπουν πραγματικά οι κόκκινες γραμμές ώστε να αποφευχθεί μια νέα γενιά αυθαιρέτων. Ο τελευταίος νόμος προέβλεψε τη χρήση αεροφωτογραφιών προκειμένου να διαπιστώνεται ο χρόνος κατασκευής ενός ακινήτου.
Ωστόσο, τα εργαλεία αυτά αγνοούνται αφού ο σχετικός διαγωνισμός προμήθειας του υλικού έχει βαλτώσει, με αποτέλεσμα για κανένα από τα αυθαίρετα που έχουν ενταχθεί στο σύστημα να μην υπάρχουν αεροφωτογραφίες.
