Την αποκαλούν «η ταινία που άλλαξε τον κινηματογράφο», και όχι άδικα. Στο άρθρο αυτό, θα δούμε πως ένας νεαρός σκηνοθέτης κατόρθωσε, μ΄ ένα θρίλερ που τρόμαξε γενιές… λουόμενων και ενέπνευσε δεκάδες άλλες ταινίες και όχι μόνο, να διαμορφώσει την πορεία της έβδομης τέχνης.
Jaws (1975) – Θρίλερ τρόμου, 123΄
Σκηνοθεσία: Steven Spielberg
Σενάριο: Peter Benchley & Carl Gottlieb
Πρωταγωνιστούν: Roy Scheider, Robert Shaw, Richard Dreyfuss, Lorraine Gray
Ένας δολοφονικός λευκός καρχαρίας σπέρνει τον τρόμο σ΄ ένα καλοκαιρινό τουριστικό θέρετρο με τις επιθέσεις του, και μια ομάδα τριών θαρραλέων ανδρών, με διαφορετικά κίνητρα, σχηματίζεται για να τον εξουδετερώσει.
Το 1975, στον αμερικανικό κινηματογράφο κυριαρχούσε το λεγόμενο «Νέο Κύμα» (New Wave), που είχε φέρει τα πάνω-κάτω με την κατάργηση της λογοκρισίας και την υιοθέτηση της αντικουλτούρας των 60΄s. Σκηνοθέτες όπως ο Sam Peckinpah, o Francis Ford Coppola και ο Stanley Kubrick ήταν τα πρώτα ονόματα, με σύγχρονα ονόματα όπως ο Woody Allen, o Martin Scorsese και ο Spielberg, να κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Ο τελευταίος έφερε το blockbuster στον κινηματογράφο με αυτό το εξωπραγματικό, για την εποχή, θρίλερ.
Τα Σαγόνια του Καρχαρία είναι ένα από τα πρώτα θρίλερ στο οποίο ο εχθρός είναι μη ανθρώπινος (ένας λευκός καρχαρίας-δολοφόνος) αλλά εξίσου αδίστακτος και φονικός, και χτυπά στα τυφλά ανθρώπους που διασκεδάζουν σαν κανονικός serial killer. Ακολουθώντας το «βασιλιά του σασπένς» Άλφρεντ Χίτσκοκ και τα Πουλιά (1963), ο Σπίλμπεργκ έφτιαξε τον «κακό» της ταινίας από ένα πλάσμα της φύσης, αλλά το έκανε έτσι ώστε ο θεατής να τον μισήσει και να επιθυμεί την εξόντωσή του παρότι το ζώο προφανώς δεν αντιλαμβάνεται τις πράξεις του.
Τα κατορθώματα του Σπίλμπεργκ, ωστόσο, σ΄ αυτή την ταινία, δεν εντοπίζονται τόσο στην οθόνη όσο στο τι έκανε για να προωθήσει την ταινία. Έβαλε την πρεμιέρα 4η Ιουλίου (στην καρδιά του καλοκαιριού, σύμφωνα με το θέμα της, και στην Ημέρα Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ), τη διαφήμισε παντού, την έβαλε στο μυαλό των θεατών με αφίσες, διαφημίσεις σε όλα τα διαθέσιμα μέσα, ακόμη και με καρχαρίες-μινιατούρες. Ο λευκός καρχαρίας έγινε ξαφνικά αντικείμενο συζήτησης και αναζήτησης στον απλό κόσμο. Με λίγα λόγια, ο Σπίλμπεργκ κατόρθωσε να εξαπλώσει την επίδραση του έργου του στο θεατή πολύ περισσότερο από τις δύο ώρες διάρκειάς του, κι εκεί οφείλεται τόσο η τεράστια εμπορική επιτυχία του όσο και το κοινωνικό φαινόμενο που προκάλεσε.
Σίκουελ, ριμέικ, αντιγραφές (με δολοφόνους φάλαινες, όρκες, πιράνχας και ό,τι θαλάσσιο κήτος, υπαρκτό ή φανταστικό, μπορούσαν να σχεδιάσουν), παρωδίες (ο ίδιος ο Σπίλμπεργκ στην ταινία του 1941 σατιρίζει την περίφημη εναρκτήρια σκηνή), τα Σαγόνια έγιναν το πρώτο μπλοκμπάστερ της σύγχρονης εποχής, άφησαν εποχή με τη σκηνοθεσία, τα εντυπωσιακά για την εποχή εφέ, ακόμα και τη μουσική. Με μόλις 9 εκατ. $ μπάτζετ έβγαλε τα έξοδά της πάνω από 50 φορές (!), κερδίζοντας 470 εκατομμύρια (πιο εμπορική ταινία όλων των εποχών μέχρι τότε). Ο ίδιος ο Σπίλμπεργκ καταξιώθηκε στα μάτια κοινού και κριτικών και ξεκίνησε μια λαμπρή καριέρα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο σύγχρονος κινηματογράφος είχε μόλις ξεκινήσει.
Ο θεατής του 2017, ωστόσο, τι έχει να κερδίσει βλέποντας το ξεπερασμένο, τεχνολογικά, αυτό θρίλερ, εκτός από το ιστορικό ενδιαφέρον; Αν νομίζετε πως η ταινία δεν προκαλεί σασπένς και αγωνία επειδή τα εφέ και το σενάριο δε μοιάζουν «σύγχρονα», είστε πολύ γελασμένοι. Αντίθετα, το νοσταλγικό, με τα σημερινά δεδομένα, ύφος της ταινίας και η νευρώδης, γεμάτη μυστήριο σκηνοθεσία του Σπίλμπεργκ καθιστούν την ταινία πιο τρομακτική από τα περισσότερα σημερινά θρίλερ. Η ιδέα πως εκεί έξω –ή για την ακρίβεια μέσα, στο νερό- υπάρχει ένας αδίστακτος εχθρός και κανείς δεν είναι ασφαλής όταν διασκεδάζει, εξακολουθεί να τρομάζει, και ο Σπίλμπεργκ τρίβει τα χέρια του για το αριστούργημα που έφτιαξε, 42 ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη προβολή του.
