Το 2017, προ διετίας δηλαδή, ο ταλαντούχος αφροαμερικανός σκηνοθέτης Jordan Peele μας προσέφερε ένα από τα καλύτερα θρίλερ των τελευταίων χρόνων, το γνωστό πια σε όλους Get Out. Η καινούρια του ταινία κινείται σε παρόμοιο μοτίβο, με αφροαμερικανούς πρωταγωνιστές, αρκετή αγωνία, ανατροπές, ψήγματα χιούμορ και λανθάνοντα κοινωνικά μηνύματα.
Us (2019) – Θρίλερ φαντασίας, 111΄
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Jordan Peele
Πρωταγωνιστούν: Lupita Nyong’o, Winston Duke, Elizabeth Moss
Μια οικογένεια περνάει τις διακοπές της στο εξοχικό τους στην Καλιφόρνια όταν συναντούν τους μυστηριώδεις και πολύ επικίνδυνους σωσίες τους.
Στην περιγραφή ακριβώς από πάνω χρησιμοποίησα τη λέξη «σωσίες» για να περιγράψω τους ανθρώπους που εμφανίζονται και κάνουν άνω κάτω τη ζωή μιας φαινομενικά ήσυχης κι ευτυχισμένης οικογένειας κατά τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Η σωστή λέξη όμως προέρχεται από τα γερμανικά και είναι η λέξη doppelgänger, η οποία προσδιορίζει όχι μόνο τον πραγματικό άνθρωπο που σου μοιάζει πολύ σε σημείο που να μπερδεύετε τον κόσμο, αλλά περισσότερο ένα απόκοσμο, μεταφυσικό ον, συνήθως με αρνητικές διαθέσεις. Αυτό ακριβώς είναι οι «κακοί» αυτού του θρίλερ.
Σε αντίθεση με το Get Out, όπου το κουβάρι ξετυλίχτηκε σιγά σιγά ξεκινώντας από την ηρεμία και καταλήγοντας στον τρόμο και την παράνοια, εδώ έχουμε μια πιο άναρχη αφηγηματική μορφή. Η ταινία ξεκινά με την πρώτη κιόλας σκηνή να είναι τόσο τρομακτική όσο και καταλυτική για τη συνέχεια. Σε μια παραδοξότητα για θρίλερ, οι πιο αγωνιώδεις, καθηλωτικές στιγμές εντοπίζονται στη μέση της ταινίας και όχι στο φινάλε της.
Κεντρικό πρόσωπο σε όλα αυτά είναι ο χαρακτήρας που υποδύεται η εξαιρετική Lupita Nyong’o, μια ηθοποιός που έχει μεστώσει πια με σωρεία ποιοτικών ρόλων στο ενεργητικό της. Αυτή υποδύεται τη γυναίκα που αντιλαμβάνεται πρώτη, σε μικρή ηλικία, την ύπαρξη αυτών των διαβολικών doppelgänger που προαναφέρθηκαν, προφανώς αυτή υποδύεται και την αρχηγό των περίεργων αυτών όντων (αφού πρόκειται για σωσίες, έχουν την ίδια εμφάνιση με τους «κανονικούς» ανθρώπους). Οι υπόλοιποι χαρακτήρες διαδραματίζουν κι αυτοί φυσικά το ρόλο τους, ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παρουσία –ή μάλλον παρουσίες- της 36χρονης βραβευμένης με Όσκαρ Κενυο-μεξικανής κυριαρχούν στην οθόνη.
Το σενάριο δεν περιλαμβάνει σκοτεινές θεωρίες συνωμοσίας όπως στο Get Out, εντούτοις κρύβει πολλά μυστικά που αποκαλύπτονται σταδιακά, με τρόπο που το φινάλε, αν εξαιρέσει κανείς την τελευταία σκηνή, μοιάζει προβλέψιμο καθώς τα γεγονότα έχουν ήδη μπει σε μια σειρά από τα μισά της ταινίας. Η εξήγηση του μυστηρίου αφήνει τα ίδια ανάμικτα συναισθήματα με την προηγούμενη ταινία του ίδιου δημιουργού. Όσο για την αγωνία που οφείλει να προκαλέσει η ταινία ως θρίλερ, αυτή εντοπίζεται κυρίως στα μισά της ταινίας, όταν οι σωσίες εμφανίζονται για πρώτη φορά, και λιγότερο στην αρχή και το τέλος.
Παρακολουθώντας την ταινία μέχρι το τέλος σου μένει ένα αίσθημα ικανοποίησης αφενός, η αίσθηση ότι παρακολούθησες ένα καλογυρισμένο θρίλερ με το μυστήριο, τις ανατροπές και πολύ εύστοχη μουσική υπόκρουση, μεταξύ άλλων. Αφετέρου, ωστόσο, σκέφτεσαι πως κάτι λείπει, πως αυτά που είδες δεν επαρκούν πλήρως. Θα μπορούσε να πει κανείς πως αυτή η ταινία σου ανοίγει την όρεξη από νωρίς, αλλά δε φροντίζει να σε καλύψει. Οι χαρακτήρες, πλην των δύο πρωταγωνιστικών της Nyong’o, δεν αναπτύσσονται επαρκώς, το φινάλε αν και ανατρεπτικό δεν ξεφεύγει από τα συνηθισμένα και γενικά το έργο φροντίζει να σε καθηλώσει σε κάποιες στιγμές ώστε να σου κρατήσει το ενδιαφέρον αλλά σε αφήνει πάντα εν μέρει απογοητευμένο.
Η προηγούμενη ταινία του Peele, αν και θρίλερ στο είδος, περιείχε έντονο αντιρατσιστικό μήνυμα. Όπως φυσικά και το βραβευμένο BlackKklansman (2018), στην παραγωγή του οποίου συμμετείχε ο 40χρονος δημιουργός. Στο Us, από την άλλη, υπάρχουν κοινωνικά μηνύματα, αλλά είτε είναι πολύ κρυφά είτε πολύ έμμεσα. Σε αρκετές κριτικές διάβασα τη θεωρία πως ο κόσμος που περιγράφει η ταινία είναι μια αλληγορία για τις σύγχρονες Ηνωμένες Πολιτείες (Us, εξάλλου, μπορεί να σημαίνει και United States). Παρότι υπάρχουν στοιχεία μέσα στο σενάριο που οδηγούν σ΄αυτό το συμπέρασμα, δεν είναι κάτι που θα δει ή θα έπρεπε να δει ο μέσος θεατής βλέποντας την ταινία. Αν όντως επιθυμούσε να περάσει μηνύματα ο Peele, το έκανε με πολύ πλάγιο τρόπο, σε σημείο που μετά βίας γίνονται αντιληπτά.
Μια αντίφαση, λοιπόν, αποτελεί λίγο πολύ η ταινία αυτή, η οποία σαν κόνσεπτ φάνηκε να έχει πολλές δυνατότητες, συντελεστές γεμάτους περγαμηνές, καλή σκηνοθεσία, αλλά δε μπόρεσε να «κουμπώσει» ικανοποιητικά τα επιμέρους στοιχεία της και άφησε μετέωρο τόσο τον άμεσο σκοπό της –να τρομάξει, θρίλερ γαρ- όσο και τους λανθάνοντες, το χιούμορ, τα μηνύματα, τις αλληγορίες. Το πρόσημο, οριακά έστω, καταλήγει θετικό και άποψή μου είναι πως πρόκειται για μια αξιόλογη ταινία που επί της αρχής βλέπεται ευχάριστα. Ωστόσο, ο Peele δεν κατάφερε να πατήσει πάνω στα παπούτσια του εξαιρετικού Get Out και, παρότι μας έδειξε ξανά ότι έχει τα προσόντα, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τα επόμενα έργα του για να κρίνουμε την πορεία του.
Βαθμολογία: 7/10