Καταρχάς, καλό φθινόπωρο! Το ξέρω και κατανοώ απόλυτα το παράδοξο ότι η ευχή αυτή είναι ανεπιθύμητη, καθώς μας υπενθυμίζει ότι η καλοκαιρία και η ξεγνοιασιά, που είναι συνυφασμένες με την εποχή του καλοκαιριού, μας αποχαιρετούν και μας εγκαταλείπουν για έναν ακόμα χρόνο.
Σε μια απόπειρα διαφύλαξης της μαγικής αίσθησης του καλοκαιριού, παρά την επίσημη αλλαγή της εποχής, σκέφτηκα να μοιραστώ τα βιβλία που μου κράτησαν συντροφιά τις όμορφες και καυτές μέρες του θέρους. Θα πρέπει, βέβαια, να ξεκαθαρίσω ότι τα βιβλία που θα παραθέσω μπορούν να διαβαστούν κάθε εποχή του χρόνου, οπότε αν αναζητάς έμπνευση για το ποιο μπορεί να είναι το επόμενο βιβλίο που θα κρατήσεις στα χέρια σου, συνέχισε την ανάγνωση του άρθρου.
1. Λουλούδι της ερήμου της Γουόρις Ντίρι και Καθλήν Μίλλερ, μετάφραση Μάρα Ευθυμίου, εκδόσεις Ωκεανίδα
Πρόκειται για την αυτοβιογραφία της Γουόρις Ντίρι, και πιο συγκεκριμένα πώς ούσα μικρό κορίτσι επαναστάτησε, καθώς αρνήθηκε να υπακούσει στον κανόνα-διαταγή για έναν γάμο που δεν επιθυμούσε. Πέρα από τα διάφορα γεγονότα που αποδεικνύουν την δύναμη της αντοχής και της θέλησης για ζωή που όλοι οι άνθρωποι κρύβουμε μέσα μας και μπορούμε να αντλήσουμε ενέργεια από αυτά σε δύσκολες καταστάσεις, ρίχνει φως και καταδικάζει το βασανιστήριο της κλειτοριδεκτομής που βιώνουν νεαρά κορίτσια στην Αφρική.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν κατακρίνει τον τρόπο ζωής ορισμένων φυλών ή νομαδικών οικογενειών, όπως ήταν και η δική της, στην Αφρική. Αντιθέτως, τον επικροτεί, γιατί οι άνθρωποι αυτοί σέβονται και ζουν αρμονικά με την φύση και αγαπημένοι μεταξύ τους. Το μήνυμα του βιβλίου και ο αγώνας ολόκληρης της ζωής της Γουόρις σχετίζεται με την χειραφέτηση και την ενδυνάμωση των γυναικών, καθώς επίσης και με το δικαίωμά τους να αποφασίζουν οι ίδιες για το σώμα και την ζωή τους. Οι ρεαλιστικές και χωρίς φανφάρες περιγραφές για όλες τις περιπέτειές της δεν μπορούν να αφήσουν κανένα αναγνώστη ασυγκίνητο.
2. Ομορφιά και Θλίψη του Καουαμπάτα Γιασουνάρι, μετάφραση του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, εκδόσεις Καστανιώτη
Ο επιτυχημένος συγγραφέας Όκι επισκέπτεται μετά από χρόνια την γνωστή πλέον ζωγράφο Οτόκο, με την οποία είχαν ζήσει έναν πρωτόγνωρο και παράφορο έρωτα. Η Οτόκο, που δεν ξαναέφτιαξε την ζωή της ύστερα από τον Όκι, συζεί με την μαθητευόμενή της, Κέικο, και έχουν αναπτύξει μια ιδιαίτερη και ισχυρή σχέση.
Αυτό είναι από τα βιβλία που κάθε φορά που το διαβάζεις ανακαλύπτεις και κάτι καινούριο. Η πλοκή αυτή καθ’αυτή είναι απλή και ίσως στερεότυπη. Το αξιοθαύμαστο με τον Καουαμπάτα είναι ότι προσπαθεί να κάνει τον αναγνώστη να μπει στην θέση των χαρακτήρων, να τους καταλάβει και να τους συμπονέσει χωρίς όμως να καταθέτουν ξεκάθαρα το πώς αισθάνονται ή τα κίνητρά τους πίσω από τις πράξεις τους. Δεν είναι τυχαίο που στο τέλος δεν είναι ξεκάθαρο ούτε αν τα λόγια των χαρακτήρων είναι ειλικρινή ούτε ποιοι είναι αθώοι και ποιοι ένοχοι.
Οι γυναικείοι χαρακτήρες συνθέτουν το μυστήριο και την σύγχυση που επικρατεί στο μυθιστόρημα. Αν και παρουσιάζονται γυναίκες με διαφορετικές και αντικρουόμενες προσωπικότητες, η αποφασιστικότητα της καθεμιάς να κερδίσει ή να προφυλάξει αυτό που αγαπά είναι που τις ενώνει. Αυτές είναι που ελέγχουν και υποκινούν την πλοκή ακόμα και αν οι άντρες του βιβλίου αδυνατούν να το καταλάβουν ή ακόμα και να το σκεφτούν.
3. Να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί; του Γιωσαφάτ Ματθαίου, εκδόσεις Αρμός
Μετά από ένα μυθιστόρημα με περίπλοκους χαρακτήρες, ένα βιβλίο ψυχολογίας είναι ότι πρέπει. Ο ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής Ματθαίος Γιωσαφάτ με απλό τρόπο μας εξηγεί για τα στάδια που περνάμε από την στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι να φτάσουμε στα παιδικά μας χρόνια και την επίδραση που έχουν οι γονείς μας όχι μόνο στο ποιοι θα γίνουμε ως ενήλικες αλλά και τις επιλογές μας στον έρωτα. Αν σε απασχολούν θέματα ψυχολογίας ή το κατά πόσο τελικά τα πρώτα χρόνια ενός παιδιού αλλά και η συμβίωσή του με τους γονείς του καθορίζουν την μετέπειτα προσωπικότητά του, τότε αυτό είναι ένα καλό βιβλίο για να αρχίσεις να ικανοποιείς την περιέργειά σου.
4. Ο λύκος της στέπας του Έρμαν Έσσε, μετάφραση Γιώργος Δεπάστας, εκδόσεις Μίνωας
Ο Έσσε έγραψε το μυθιστόρημα αυτό το 1927, αλλά είναι τόσο διαχρονικό, που και ο σημερινός αναγνώστης θα ταυτιστεί με τον μελαγχολικό και περιθωριοποιημένο Χάρρυ Χάλλερ ή όπως αυτοαποκαλείται λύκο της στέπας. Είναι αυτός ο διχασμός ανάμεσα στην πνευματική και κοσμική απόλαυση που επιφέρει το χάος στο μυαλό, την ψυχή και την ζωή του πρωταγωνιστή.
Πέρα από τα φιλοσοφικά ερωτήματα για πρακτικά ζητήματα, όπως το ποιος είναι ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής, ο τρόπος γραφής είναι ιδιαίτερος και πρωτότυπος. Δεν υπάρχουν κεφάλαια τονίζοντας με αυτόν τον έμμεσο τρόπο την ασταμάτητη πάλη του πρωταγωνιστή για το νόημα της ζωής. Ακόμα, δεν διστάζει να ενσωματώσει μεταφυσικά και φανταστικά στοιχεία στην εντελώς ρεαλιστική περιγραφή και πλοκή της ιστορίας. Έτσι, αποδεικνύει ότι η ζωή δεν στηρίζεται εξολοκλήρου στην ορθολογική εξέταση των θεμάτων που μας απασχολούν, αλλά η φαντασία και τα συναισθήματα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο και για αυτό δεν είναι φρόνιμο να τα υποβαθμίζουμε.
5. Γιατί δεν μιλάς για μένα; της Λένα Διβανή, εκδόσεις Καστανιώτη
Και κλείνω αυτή την λίστα προτάσεων, με την συλλογή εφτά διηγημάτων της Λένα Διβανή. Και τα εφτά διηγήματα έχουν ένα κοινό: την γυναικεία οπτική. Διαφορετικές μεταξύ τους γυναίκες, νέες και ηλικιωμένες, δυναμικές και αδύναμες, περιθωριοποιημένες -από δική τους επιλογή- και κοινωνικές, αφηγούνται μέσα από εσωτερικούς μονολόγους και διαλόγους τις στιγμές που τις στιγμάτισαν, που τις πόνεσαν, αλλά και ίσως που τις βοήθησαν να εξελιχθούν, να ωριμάσουν.
Παράλληλα, αν και δεν έχουμε καμία πληροφορία για την συναισθηματική κατάσταση και τον ψυχισμό των αντρικών χαρακτήρων που παρουσιάζονται στα διηγήματα, αξίζει να μελετήσουμε τις πράξεις τους και να αναζητήσουμε τα κίνητρά τους, καθώς είναι εξίσου σημαντικοί για την πλοκή της κάθε ιστορίας.
Αυτά, λοιπόν, ήταν τα βιβλία που μου κέντρισαν περισσότερο το ενδιαφέρον και αποτυπώθηκαν στην μνήμη μου αυτό το καλοκαίρι. Μου αρέσει να υπάρχει ποικιλία και για αυτό δεν περιορίστηκα σε ένα είδος λογοτεχνίας (κλασική ή σύγχρονη) ή σε ένα είδος γραφής (αυτοβιογραφία, μυθιστόρημα, μελέτη, διήγημα). Μοιράσου και εσύ στα σχόλια το βιβλίο που σημάδεψε το καλοκαίρι σου σε όποια κατηγορία και αν ανήκει.