Όσο περνούν τα χρόνια μοιάζει να χάνεται το πνεύμα των γιορτών, των παραδοσιακών γιορτών που επιβιώνουν αιώνες τώρα, που μας κληροδοτήθηκαν από τους προγόνους μας και που γέμισαν τη ζωή μας με αναμνήσεις, μυρωδιές και εμπειρίες… Και που τώρα ξεθωριάζουν και αντιμετωπίζονται τόσο επιδερμικά.
Το Πάσχα είναι μια από αυτές τις γιορτές… Απ’ τις μεγαλύτερες των ορθοδόξων χωρών, που όλοι είτε πραγματικά πιστοί Χριστιανοί, είτε όχι αναπόφευκτα βιώνουμε και γιορτάζουμε, γιατί είναι μέρος της παράδοσης πλέον, γιατί μεγαλώσαμε με τα κόκκινα αυγά της γιαγιάς, γιατί ξενυχτήσαμε στολίζοντας τον τάφο του Χριστού, γιατί αποχωριστήκαμε τα αγαπημένα μας φαγητά για να απολαύσουμε την Κυριακή του Πάσχα τον λαχταριστό οβελία και τα υπόλοιπα πασχαλιάτικα εδέσματα. Δίχως να θέλω να εξετάσω το ζήτημα από θρησκευτική άποψη και δίχως να εξάρω το χριστιανικό δόγμα και τις ελληνικές παραδόσεις είναι πλέον πασιφανές ότι η ουσία των γιορτών, το κλίμα αγάπης και σύσφιξης των ανθρωπίνων σχέσεων, η ιεροτελεστία και η ευλαβική προσήλωση στα παραδοσιακά έθιμα έχει ξεθωριάζει ανησυχητικά.
Το γεγονός ότι οι επόμενες γενιές ίσως να μη γνωρίσουν ποτέ την αδημονία της Ανάστασης, τη μελαγχολία της Μεγάλης Πέμπτης, τη μυρωδιά των τσουρεκιών, το οικογενειακό τραπέζι της Κυριακής του Πάσχα δεν είναι τόσο αμελητέο όσο ακούγεται. Και δεν έχει να κάνει τόσο με τα κόκκινα αυγά η τα τσουρέκια, αλλά με τις ανθρώπινες σχέσεις, οι οποίες χαλαρώνουν επικίνδυνα. Ο ήδη γρήγορος και απαιτητικός ρυθμός της σύγχρονης ζωής και οι παγερές, σαθρές σχέσεις δεν επιδέχονται άλλες εκπτώσεις. Και οι οικογενειακές γιορτές λειτουργούσαν αρκετά ευεργετικά στην ουσιαστική επαφή των ανθρώπων…. Ως τώρα και δυστυχώς όχι για πάντα.
Παρατηρείται ιδιαίτερα στους νέους μια τάση αποτίναξης των παραδοσιακών συμβάσεων και άρνησης των εθιμοτυπικών παραδόσεων, η οποία είτε οφείλεται στο ρηξικέλευθο πνεύμα τους, είτε στη μίμηση του συρμού. Το αποτέλεσμα, όμως, δεν παύει να είναι το ίδιο: η αποξένωση από τις ρίζες και η απομάκρυνση από την οικογενειακή εστία, η οποία αυτές τις γιορτινές μέρες φαντάζει ανυπόφορη και έτοιμη να εκραγεί. Και αν έχουμε φτάσει στο λυπηρό σημείο να μην μπορούμε να συνυπάρξουμε αρμονικά όχι με ξένους και άγνωστους, αλλά με τους ανθρώπους που μας συνδέουν οικογενειακοί και φιλικοί δεσμοί, τότε αλήθεια πόσο τραγικό φαντάζει το μέλλον;
Δεν ξέρω αν πρόκειται για φυσική εξέλιξη των κοινωνιών ή για σπάσιμο των συμβατικών στερεοτύπων των προηγούμενων γενιών. Δεν ξέρω αν πρόκειται για ένα μεταίχμιο ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, μια μεταβατική περίοδο που θα μας οδηγήσει σε νέες εποχές, στη δημιουργία νέων παραδόσεων. Ξέρω, όμως, και όλοι ξέρουμε, ότι ένας λαός που αποκόπτεται από τις ρίζες και το παρελθόν του καταλήγει μετέωρος, χαμένος, αλλοτριωμένος και ως εκ τούτου ευκολότερα χειραγωγήσιμος.
