Ας συμφωνήσουμε σε πρώτη φάση, ότι η Ελλάδα είναι πολύ μακριά από αυτό που λέμε “εργασιακός παράδεισος”. Χαρακτηριστικό μιας παρακμάζουσας κοινωνίας και οικονομίας , είναι ότι δεν υπάρχει κοινωνική πολιτική , κράτος δικαίου όπως συνηθίζουμε να λέμε, που να προστατεύει τον εργαζόμενο από τυχόν κακά αφεντικά. Αυτά είναι τα δεδομένα, το αν και πως μπορούν να αλλάξουν είναι μεγάλη κουβέντα, όμως εδώ θα δούμε έναν σύντομο οδηγό με τα πέντε βασικά σημεία που θα πρέπει να γνωρίζει ο εργαζόμενος, που αφορούν όλη την διάρκεια της σύμβασης εργασίας από την σύναψη της μέχρι και το τέλος της, θού κύριε.
- Πρόσεχε που βάζεις την τζίφρα σου!
Κάτι που έχω παρατηρήσει ότι συμβαίνει αρκετά συχνά, είναι ότι οι περισσότεροι δεν διαβάζουν τα συμβόλαια τους πριν υπογράψουν και μετά τρέχουν και δεν φτάνουν. Δεν αρκεί να διαβάσεις απλά ένα συμφωνητικό όμως, χωρίς να ξέρεις που να επικεντρωθείς. Δεν χρειάζεται, ωστόσο, να είσαι νομικός για να βγάλεις άκρη με την χαρτούρα αν ακολουθήσεις τον εξής απλό κανόνα. Ότι σε κάνεις να λες “μα τι στο καλό θέλει να πει εδώ ο ποιητής” ,διαβάζοντας ένα συμφωνητικό , όχι πάντα, αλλά μάλλον είναι ύποπτο. Για να γινώ λίγο πιο συγκεκριμένος φράσεις που ξεκινούν με το, «Απαγορεύεται ρητά στον εργαζόμενο…» ή «Αυτή η σύμβαση σε καμμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει…», είναι μεγάλες κόκκινες γραμμές. Και συνήθως συμβαίνει όταν οι εργοδότες δεν επιθυμούν να σε υπογράψουν με αορίστου σύμβαση αλλά με πιο ευέλικτες μορφές συνεργασίας όπως σύμβαση έργου ή ορισμένου χρόνου σύμβαση ή θέλουν να σου αποκλείσουν το δικαίωμα καταγγελίας. Πάρε τον χρόνο σου, ζήτα να μελετήσεις λίγο το συμβόλαιο ή συμβουλέψου κάποιοn ειδικό, μπορεί να σε γλιτώσει από τεράστια έξοδα και μπελάδες μελλοντικά.
- Νόμιμα ωράρια
Ας μη γελιόμαστε. Για τους περισσότερους από μας το 8ωρο πλέον αποτελεί όνειρο απατηλό. Όμως μέχρι ποιο σημείο είναι σε νόμιμα πλαίσια χρονικά η εργασία και ποιο το οικονομικό αντιστάθμισμα όταν αυτή τα ξεπερνά. Βάσει της ΕΓΣΣΕ το νόμιμο ωράριο είναι στις 40 ώρες την εβδομάδα και δεν μπορεί να υπερβεί τις 45 ώρες για πενθήμερη εργασία (9 ώρες την ημέρα) και τις 48 ώρες για εξαήμερη (10 ώρες την μέρα). Μετά, ανάλογα με το πόσες ώρες έχεις συμφωνήσει να εργάζεσαι πχ 42 ή 46 ώρες, αρχίζουν οι προσαυξήσεις αν ο εργοδότης σε κρατήσει παραπάνω. Για κάθε ώρα παραπάνω από το συμφωνηθέν ανάλογα αν δουλεύεις πέντε ή έξι μέρες την eβδομάδα δικαιούσαι 20% προσαύξηση την ώρα μέχρι την συμπλήρωση των 45 ή 48 ωρών αντίστοιχα με βάση τον θεσμό της “υπερεργασίας” ,π.χ. δουλεύω 42 και αυτή την βδομάδα δούλεψα 45 οι τρεις εξτρά θα είναι συν 20% , και όταν πρόκειται για ώρες παραπάνω των νόμιμων που αναφέραμε η προσαύξηση είναι 40% την ώρα με τον περίφημο θεσμό της “υπερωρίας”. Για Κυριακές, αργίες και νυχτοκάματα η προσαύξηση αυτή μπορεί να φτάσει και στο 75 τις εκατό την ώρα! Όλα αυτά πάντα με επιφύλαξη μιας και πρέπει ο καθένας μας να γνωρίζει τι ισχύει στον τομέα που απασχολείται ο ίδιος. Όρος της σύμβασης που σε καλεί να παραιτηθείς από την αξίωση σε υπερωρία και υπερεργασία αν τις δικαιούσαι είναι ΑΚΥΡΟΣ!!
- Ρίχνε πότε-πότε μια ματιά τι παίζει με τις αυξήσεις στους μισθούς!
Το γεγονός, ότι έχεις συμφωνήσει ένα χ ποσό στην αρχική σύμβαση δεν σημαίνει ότι αυτό μένει σταθερό επ’ αόριστον. Αν αυξηθούν, καθολικά ή στον κλάδο σου, τα ωρομίσθια προφανώς νόμιμα και αυτοδικαίως, μπορείς να ζητήσεις αύξηση του μισθού σου γιατί καμμιά φορά οι εργοδότες “ξεχνούν” να το κάνουν αλλά δεν πειράζει γι’ αυτό είσαι εσύ εκεί! Ειδικά για το συγκεκριμένο, το πρόστιμο είναι πελώριο αν ο μισθός είναι χαμηλότερος από τον νόμιμο οπότε δεν νομίζω να στο αρνηθούν!
- Άδειες και επιδόματα
Άλλο σημείο που πονάει, ειδικά αν δουλεύεις στην εστίαση! Καταρχάς κάθε εργαζόμενος ανά χρόνο εργασίας δικαιούται 20 μέρες άδεια τον χρόνο αν δουλεύει πέντε μέρες την βδομάδα και 24 μέρες τον χρόνο αν δουλεύει έξι, μετά αποδοχών!!Πέραν αυτού δικαιούται επίδομα αδείας που ισούται με μισό μηνιάτικο (σε κάποιες περιπτώσεις και λίγο λιγότερο)!Αν δεν έχεις συμπληρώσει ακόμα χρόνο στη δουλειά σου κατ’ αναλογία μειώνονται και οι μέρες άδειας που δικαιούσαι. Αυτά τα ποσά αποτελούν κοινωνική πολιτική και θεσπίστηκαν γιατί ο εργαζόμενος δεν γίνεται να δουλεύει όλο τον χρόνο σαν το σκυλί και μετά να μην μπορεί να πάει ούτε τις διακοπές του με αξιοπρέπεια!!Ο θεσμός αυτός στηρίζεται στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και πραγματικά είναι εξοργιστικό ότι δεν τον σέβονται όλοι…
- Είδος σύμβασης
Θα το πω απλά. Αν δεν συντρέχει κάποιος πολύ ιδιαίτερος λόγος η σύμβαση που υπερισχύει στο ελληνικό δίκαιο είναι η αορίστου χρόνου. Πολλοί κάνουν το λάθος και υπογράφουν διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου για χρόνια και δεν μπορούν να αξιώσουν ούτε αποζημίωση, ούτε επαναπρόσληψη ,αλλά ούτε και προστατεύονται από την απόλυση από τις διατάξεις για τις αορίστου χρόνου. Φαντάζεσαι να δουλεύεις 20 χρόνια σε μια εταιρία να έχεις υπογράψει διαδοχικές ορισμένου και μια μέρα απλά να βρεθείς στο δρόμο; Άσχημο. Μια μικρή σημείωση μιας και ακόμα δεν έχει λήξει η καλοκαιρινή σεζόν, για τα παιδιά που δουλεύουν σεζόν, παρόλο που δεν έχετε αορίστου χρόνου σύμβαση, έχετε αξίωση επαναπρόσληψης για τον επόμενο χρόνο και ο εργοδότης οφείλει να σας επιλέξει αν έχετε χρόνια στην επιχείρηση. Just saying.
Προφανώς και αυτός είναι ένας σύντομος οδηγός που σκοπό έχει πιο πολύ να κάνει γνωστά έστω τα βασικά δικαιώματα σε όλους και λιγότερο να εντρυφήσει στην επιστημονική πλευρά του πράγματος. Προφανώς και υπάρχουν και εξαιρετικοί εργοδότες. Προφανώς και ζούμε σε εποχές που δεν μας παίρνει να λέμε εύκολα όχι σε προτάσεις για δουλειά, προφανώς ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος και ο χρόνος δεν είναι ποτέ με το μέρος σου αλλά η γνώση είναι δύναμη και το να έχεις έστω τις βασικές ικανότητες να ξεχωρίζεις αν κάτι είναι προς το συμφέρον σου ή όχι θα σου γλιτώσει χρόνο, κόπο και χρήμα. Άλλωστε για την ζωή σου μιλάμε αξίζει λίγο ψάξιμο παραπάνω!