Το σύνδρομο Asperger όντως αποτελεί μια σιωπηλή διαταραχή καθώς δεν είναι πολύ εύκολο να εντοπιστεί σε πολλά άτομα που πάσχουν από αυτό ειδικά στην ενήλικη ηλικία. Καταρχήν το σύνδρομο αυτό ανακαλύφθηκε από τον Αυστριακό γιατρό Hanz Asperger (Χανζ Άσπεργκερ) το 1944 από τον οποίο πήρε και το όνομα του. Το σύνδρομο Άσπεργκερ δεν συναντάται πλέον ως ξεχωριστή διαταραχή αλλά ανήκει στο φάσμα του αυτισμού σύμφωνα με το τελευταίο DSM-V. Επιπλέον θεωρείται ως η πιο ήπια μορφή αυτισμού στον άνθρωπο για το λόγο ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτό έχουν αυξημένη λειτουργικότητα ως άτομα, δηλαδή τις περισσότερες φορές δεν χρειάζονται επιπλέον βοήθεια για να εκτελέσουν καθημερινά πράγματα.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του συνδρόμου μπορούν να ξεκινήσουν από την ηλικία των 2 ετών αλλά και αργότερα και ανάλογα την λειτουργικότητα του ατόμου περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο, δυσκολίες στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, στην γλώσσα και την ομιλία, σε γνωσιακές λειτουργίες αλλά και σε κινητικές λειτουργίες.

Α)Δυσκολίες στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις

Τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ εμφανίζουν ορισμένες συμπεριφορές οι οποίες τα δυσκολεύουν από το να δομήσουν τις κοινωνικές τους σχέσεις. Ειδικότερα δεν διατηρούν την οπτική επαφή με άλλα άτομα (θεμελιώδες χαρακτηριστικό προκειμένου να δείξεις σε κάποιον ότι μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί του) αλλά και μπορεί να κοιτούν επίμονα κάποιον άνθρωπο για πολύ ώρα, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να κάνουν το άλλο άτομο να αισθανθεί άβολα. Επιπλέον δεν είναι ικανά να διαβάζουν την γλώσσα σώματος των άλλων ανθρώπων με αποτέλεσμα να παρερμηνεύουν χειρονομίες και κινήσεις. Παράλληλα η συναισθηματική νοημοσύνη των ατόμων με Άσπεργκερ επίσης παρουσιάζει μερικές δυσλειτουργίες με αποτέλεσμα να παρερμηνεύουν το χιούμορ αλλά και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων. Βεβαίως έχουν και την τάση να καταπιάνονται με ένα μόνο θέμα, για παράδειγμα την ανάλυση του φαινομένου της μαύρης τρύπας, με αποτέλεσμα να δημιουργούν μονότονες συζητήσεις που συχνά τα ίδια μονολογούν για το θέμα που έχουν επιλέξει. Τέλος ο συνδυασμός μερικών από τα παραπάνω συν την προσπάθεια που καταβάλουν συνειδητά προκειμένου να αλληλοεπιδρούν με το κοινωνικό σύνολο τα οδηγεί σε αυξημένα αισθήματα άγχους με απόρροια την κοινωνική τους απομόνωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα είτε από επιλογή δική τους, είτε την κοινωνική απομόνωση διότι τα άλλα άτομα δεν επιθυμούν να αλληλεπιδρούν μαζί τους.

Β)Προβλήματα στην γλώσσα και την ομιλία

Τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ δεν μοιάζουν και τόσο σε σχέση με τα υπόλοιπα άτομα που έχουν κάποια διαταραχή του αυτιστικού φάσματος όσων αφορά την δυσκολία στην ομιλία. Τα άτομα με Άσπεργκερ λοιπόν συνήθως μιλούν με έναν ρομποτικό τρόπο δηλαδή χωρίς να έχει συναισθηματικές ή τονικές διακυμάνσεις ο λόγος τους. Επιπρόσθετα τα επιχειρήματα τους μπορεί να επαναλαμβάνονται συνέχεια ενώ το θέμα συζήτησης μπορεί να έχει προχωρήσει, ενώ δεν κατανοούν το νόημα που μπορεί να βγαίνει από τα συμφραζόμενα οδηγώντας πάλι στην ίδια κατάσταση. Τέλος μερικά άτομα με άσπεργκερ μιλούν πολύ δυνατά χωρίς να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος ή μιλούν με ρίμες όταν θέλουν να εκφράσουν την άποψη τους.

Γ)Δυσκολίες στις γνωσιακές λειτουργίες

Ένα θετικό χαρακτηριστικό των ατόμων που πάσχουν από το σύνδρομο Άσπεργκερ είναι ότι έχουν περισσότερη από τον μέσο άνθρωπο μνημονική ικανότητα. Όμως παρότι διαθέτουν μεγαλύτερη μνήμη έχουν έλλειψη κατανόησης αφηρημένων εννοιών καθώς και δυσκολία στο να κατανοήσουν την μεγαλύτερη εικόνα των πραγμάτων με τα οποία καταπιάνονται. Βεβαίως η ικανότητα κατανόησης τεχνικών ή πραγματικών όρων είναι μεγάλη αλλά μερικές φορές μπορεί να μην κατανοούν έννοιες οι οποίες θέλουν παραπάνω δημιουργική σκέψη.

Δ)Δυσκολίες σε κινητικές λειτουργίες

Μερικά παιδιά τα οποία πάσχουν από το σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί να παρουσιάζουν μια καθυστέρηση στην ανάπτυξη των λεπτών δεξιοτήτων όπως για παράδειγμα το να ανοίξουν ένα βάζο. Επιπλέον μπορεί να είναι λίγο αδέξια στις κινήσεις τους και να έχουν μικροατυχήματα όπως το να πέσουν κάτω ή να σκοντάψουν κάπου. Βεβαίως μπορεί να παρουσιάσουν και αυξημένη ευαισθησία σε αισθήσεις όπως η όσφρηση, η ακοή αλλά και μερικές φορές ευαισθησία σε τροφές αλλά και στα υλικά από τα οποία έχουν φτιαχτεί διάφορα ρούχα.

Γιατί προκαλείται το σύνδρομο;

Το σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες όπως τα γονίδια, η μόλυνση του περιβάλλοντος αλλά ακόμα και από κάποια δυσλειτουργία σε μέρη του εγκεφάλου. Ειδικότερα έρευνες έχουν δείξει ότι είναι περισσότερο πιθανό άτομα που έχουν συγγενείς με το ίδιο σύνδρομο ή συγγενείς πρώτου βαθμού οι οποίοι παρουσιάζουν κάποιο άλλο σύνδρομο του αυτιστικού φάσματος να αναπτύξουν ή καλύτερα να κληρονομήσουν γονίδια τα οποία όταν εκφραστούν θα οδηγήσουν στην εκδήλωση του συνδρόμου. Παράλληλα τα άτομα που πάσχουν από άσπεργκερ έχουν διαφορές στις περιοχές του εγκεφάλου τους σε σχέση με άτομα που δεν πάσχουν από κάποιο σύνδρομο του αυτιστικού φάσματος σύμφωνα με έρευνες που χρησιμοποιήθηκε εγκεφαλική απεικόνιση. Τέλος ορισμένες έρευνες παρουσιάζουν ως πιθανές αιτίες τις ιογενείς λοιμώξεις καθώς και την περιβαλλοντική μόλυνση οποιασδήποτε μορφής, ενώ διάφορες διάφορες δυσλειτουργίες κατά την προγεννητική περίοδο μπορεί να έχουν καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση αυτού του συνδρόμου.

Πότε ένα γονιός θα πρέπει να εξετάσει αν το παιδί του πάσχει από Άσπεργκερ;

Σε περίπτωση που παρατηρηθεί ασυνήθιστη κοινωνική συμπεριφορά από το παιδί όπως έλλειψη οπτικές επαφής με άλλα άτομα (δεν νοείτε εδώ η πιθανή ντροπή που μπορεί να αισθάνεται ένα μικρό παιδί μόλις έρχεται σε επαφή με έναν ξένο άνθρωπο), όπως ασυνήθιστα γλωσσικά μοτίβα ή και παράξενη συμπεριφορά, σίγουρα θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν παιδίατρο. Αν ο παιδίατρος κρίνει ότι χρειάζεται περεταίρω ψάξιμο τότε θα προτείνει κάποιον ψυχολόγο ειδικευμένο για παιδιά ή κάποιον αναπτυξιακό παιδίατρο.

Η μετέπειτα διαδικασία περιλαμβάνει την εξαγωγή κάποιον τεστ στο παιδί προκειμένου να διαπιστωθεί αν η κοινωνική του συμπεριφορά οφείλεται σε κάποια διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, όπως επίσης θα εξεταστεί η γλωσσική και η διανοητική ικανότητα του παιδιού. Επίσης θα διενεργηθούν αρκετές ερωτήσεις στο γονέα ή στους γονείς προκειμένου να περιγράφει αναλυτικά η συμπεριφορά του παιδιού στον θεράποντα. Ωστόσο μερικές φορές τα συμπτώματα αυτά του παιδιού μπορεί να μην οφείλονται σε Άσπεργκερ αλλά σε άλλες διαταραχές όπως η υπερκινητικότητα, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή καθώς και η εναντιωματική προκλητική διαταραχή.

Θεραπευτικές Μέθοδοι

Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι θεραπευτικές μέθοδοι αποσκοπούν στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων με σύνδρομο Άσπεργκερ καθώς η διαταραχή αυτή δεν θεραπεύεται. Επιπλέον οι θεραπευτικές μέθοδοι που θα κρίνει ο θεράπων είναι προσαρμοσμένες πάνω στο κάθε θεραπευμένο άτομο, καθώς η βαρύτητα των συμπτωμάτων διαφέρει από άτομο σε άτομο.

1)Εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων

Η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων αποσκοπεί στο να μάθει στο παιδί ή στον ενήλικα πως να επικοινωνούν τα θέλω και τις ανάγκες τους με περισσότερο ορθό τρόπο. Αυτή η θεραπεία μπορεί να γίνει είτε ατομικά είτε ομαδικά.

2)Λογοθεραπεία

Σε αυτόν τον τύπο θεραπείας τα άτομα με Άσπεργκερ μπορούν να μάθουν πως να μιλούν αυξομειώνοντας τον τόνο της φωνής τους, ώστε να μην μιλούν είτε πολύ δυνατά είτε απλά ρομποτικά. Επιπλέον σε αυτόν το τύπο θεραπείας μπορούν να μάθουν πως να κρατούν μια συζήτηση αλλά και μερικές λεπτομέρειες για το εξωγλωσσικό πλαίσιο των συζητήσεων.

3)Γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία

Σε αυτόν τον τύπο θεραπείας τα άτομα με Άσπεργκερ μπορούν να μάθουν να ελέγχουν τα συναισθήματα τους αλλά και τις συμπεριφορές τους ως προς τους άλλους ανθρώπους.

4)Φαρμακευτική αγωγή

Δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή απέναντι στον σύνδρομο Άσπεργκερ οπότε τα η φαρμακευτική αγωγή εδώ πέρα εξυπηρετεί τον ρόλο της επιπρόσθετης βοήθειας απέναντι σε άλλες διαταραχές που συνήθως συνοδεύουν ή προκύπτουν στα άτομα με Άσπεργκερ. Αυτές οι διαταραχές είναι η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή.

Επιπλέον σε όλα τα παραπάνω χρειάζεται και ειδική εκπαίδευση των γονέων ώστε να εφαρμόζουν αυτά που γίνονται στις θεραπείες και μέσα στο σπίτι με το παιδί ώστε να το βοηθήσουν όσο το δυνατό περισσότερο να προσαρμοστεί στην ζωή αλλά και στο περιβάλλον του.

5)Εφαρμοσμένη συμπεριφορική ανάλυση

Αυτός ο τύπος θεραπείας χρησιμοποιείται προκειμένου το άτομο με Άσπεργκερ να μάθει επικοινωνιακές και συμπεριφορικές δεξιότητες ώστε να αλληλεπιδρά όσο το δυνατόν καλύτερα με τα άλλα άτομα. Σε αυτόν τον τύπο θεραπείας χρησιμοποιούνται και θετικοί ενισχυτές (όπως το μπράβο από τον θεράποντα ή τον γονιό αλλά και ίσως κάποια μικρά δωράκια).

Επίλογος

Μην ξεχνάτε ότι όλα τα άτομα είτε πάσχουν από κάποιο σύνδρομο είτε όχι είναι και αυτά άνθρωποι, δεν είναι παιδιά ενός κατώτερου θεού τα οποία πρέπει να τα λυπάστε. Η αγάπη, η φροντίδα και η κατανόηση είναι αυτά που θα τα βοηθήσουν να ζήσουν μια ζωή όσο το δυνατόν καλύτερη, όπως άλλωστε αξίζει κάθε άνθρωπος. Μην μπείτε ποτέ στην λογική του στίγματος, δεν είναι όμορφο για κανένα άτομα να στιγματίζεται και να φέρει μια υποτιμητική ταμπέλα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

Asperger’s Syndrome. Psychology Today. (2021). Retrieved 27 August 2022, from https://www.psychologytoday.com/intl/conditions/aspergers.
Asperger’s Syndrome. WebMD. (2022). Retrieved 27 August 2022, from https://www.webmd.com/brain/autism/mental-health-aspergers-syndrome.
Lynn Marks, J. (2018). What are the Signs and Symptoms of Asperger’s Syndrome?. EverydayHealth.com. Retrieved 27 August 2022, from https://www.everydayhealth.com/aspergers/what-are-signs-symptoms-disorder/.
Pedersen, T. (2021). Asperger’s Syndrome: All You Need To Know. Psych Central. Retrieved 27 August 2022, from https://psychcentral.com/lib/aspergers-syndrome.
Shroff,, A. (2022). Asperger’s Syndrome. WebMD. Retrieved 27 August 2022, from https://www.webmd.com/brain/autism/mental-health-aspergers-syndrome.