Μου λέγανε μην το γράψεις αυτό το άρθρο, δεν είναι επίκαιρο. Η αλήθεια είναι αυτή. Δεν έχει να κάνει με τις εκλογές, τους Τζιχαντιστές, το σεισμό που σημειώθηκε κοντά στη Κρήτη. Δεν αφορά τα φλέγοντα ζητήματα που ταλανίζουν τη κοινωνία μας τις τελευταίες εβδομάδες κι ίσως κανείς να μην έχει μπει στο κόπο καν να το σκεφτεί. Όμως εγώ το σκέφτηκα και θέλω να το μοιραστώ μαζί σας. Ένας φίλος με συμβούλευσε να γράφω αυτά που νιώθω και με απασχολούν, να γράφω με τη ψυχή μου. Έτσι λοιπόν…
Σήμερα θα μιλήσουμε για ήρωες. Όχι δεν εννοώ τα γνωστά καρτουνάκια της marvel με τις υπερδυνάμεις. Σήμερα θα μιλήσουμε για πραγματικούς ήρωες. Εκείνους που μπορεί να μην τους βρεις δίπλα σε μια αβοήθητη γυναίκα που πέφτει θύμα ληστείας. Εκείνους που δεν θα τους συναντήσεις να μοιράζουν φαγητό στους φτωχούς της γειτονιάς τους. Θα μιλήσουμε για εκείνους τους ανθρώπους που στέκονται στο πλάι των εξαρτημένων, των αλκοολικών, των τοξικομανών, των άρρωστων. Θα μιλήσουμε για αληθινούς φίλους.
Ναι, η κοινωνία πάσχει από κακές συνήθειες και εξαρτήσεις. Χιλιάδες άνθρωποι ρέπουν καθημερινά σε αυτές, θες από μοναξιά, θες από αντίδραση, το κάνουν. Κι έτσι θα δεις άτομα κάθε ηλικίας να καπνίζουν συστηματικά. Θα δεις νέους να καταπίνουν παραισθησιογόνα χάπια, σαν να ήταν καραμέλες για το βήχα. Θα δεις ενήλικες να καλημερίζουν τη ζωή τους με ένα ποτηράκι καθαρή βότκα.
Θα σου φανεί περίεργο μα δεν τους λυπάμαι. Δεν τους κατηγορώ μα θεωρώ πως ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του. Είναι υπαίτιος για τις πράξεις του και τις συνέπειες αυτών. Κι όταν φτάνει στο σημείο να μετανιώνει δεν πρέπει να ψάχνει εξιλαστήρια θύματα και ελαφρυντικά. Φταίει.
Όταν όλοι κοιτούν το βουνό εγώ κοιτάω τον ήλιο που δύει πίσω του. Για μένα σημασία έχουν οι άνθρωποι εκείνοι που παρασκηνιακά στέκονται δίπλα σε όσους επέλεξαν να εθίζονται σε ουσίες και οινοπνεύματα. Κι ακόμη περισσότερο, με ενδιαφέρουν όσοι δεν είχαν καμία υποχρέωση εκ του νόμου να το κάνουν. Όσοι δεν είναι γονείς, δεν είναι συγγενείς και δεν τους αφορά άμεσα. Όσοι με άνεση θα μπορούσαν να διαλέξουν τον εύκολο δρόμο της απομάκρυνσης και της αποστασιοποίησης μα δεν το έκαναν.
Δεν είναι πολλοί αυτοί μα τους έχω δει με τα μάτια μου. Τους διάβασα στα βιβλία μου μικρή και μετά γέλασα γιατί δεν πιστεύω σε ουτοπίες και ρομαντισμούς ( τουλάχιστον έτσι θέλω να λέω). Η ανιδιοτελής φιλία είναι μια ρύθμιση της κοινωνίας ιδιαίτερα υπερεκτιμημένη. Κι όπως όλα τα υπερεκτιμημένα πράγματα έτσι κι αυτή έχει τον τρόπο της να με απογοητεύει. Καθόλου πρωτότυπο μα συμβαίνει. Κι επειδή συμβαίνει μου δημιουργεί ερωτηματικά και αμφιβολίες. Καλή ώρα, γιατί να είναι τόσο λίγοι οι υποδειγματικοί φίλοι των εξαρτημένων;
«Δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι», λέει ο λαός και κατά βάση δεν έχει άδικο. Ένας άγραφος κανόνας της κοινωνίας δεν είναι τίποτε λιγότερο από ένα μέτρο κατηγοριοποίησης των ανθρώπων. Ένας λόγος για να δικαιολογούμε τα ταμπελάκια που βάζουμε αυθαίρετα στους γύρω μας.
Καμία εξαίρεση δεν υφίσταται για εκείνους τους ανθρώπους που συναναστρέφονται ναρκομανείς και αλκοολικούς από τον παραπάνω κανόνα. Με την ίδια ευκολία που κάποιος σε χαρακτηρίζει ομοφυλόφιλο εάν κάνεις παρέα με ομοφυλόφιλους, θα σε χαρακτήριζε αλκοολικό εάν οι κολλητοί σου κατέβαζαν δύο μπουκάλια βότκα ο καθένας, καθημερινά. Τίποτα δεν θα τους σταματήσει να σε κρίνουν.
Κι είναι ο φόβος αυτής της κριτικής που ασκούν οι γύρω μας, για εμάς που λειτουργεί σαν τροχοπέδη στις παρτίδες μας με εξαρτημένους. Είναι η αξία που δίνουμε στο καθαρό μας κούτελο, στην εικόνα μας, στη γνώμη των άλλων για το πρόσωπο μας, που θα μας αποτρέψει να έχουμε σχέσεις με όσους εθίζονται σε βλαπτικές ουσίες.
Έπειτα είναι και κάτι ακόμα. Λένε πως οι εξαρτήσεις είναι πειρασμός. Είναι δέλεαρ να ακολουθήσεις κάτι που κάνει ο διπλανός σου και του προσφέρει ευχαρίστηση (τουλάχιστον στην αρχή). Είναι δέλεαρ όσο κι αν εκ των προτέρων ξέρεις πως θα σε βλάψει. Η λογική και το συναίσθημα ήταν πάντοτε δύο παράλληλοι δρόμοι μεταξύ τους, άλλωστε.
Πόσος κόσμος λοιπόν έχει την απαιτούμενη εγκράτεια και αυτοπειθαρχία να παραμείνει ακλόνητος στις πιεστικές παραινέσεις του εξαρτημένου περίγυρου του; Πόσος κόσμος είναι κατασταλαγμένος και ακομπλεξάριστος αρκετά, ώστε να γνωρίζει τα θέλω του με ακρίβεια και να λέει όχι σε οτιδήποτε αποκλίνει από αυτά; Ελάχιστός. Κι είναι πάλι ο φόβος πως δεν έχουμε την απαιτούμενη αυτοσυγκράτηση που θα μας διώξει από εκείνους που ήδη την έχουν χάσει. Η αβεβαιότητα για το που μπορούμε να φτάσουμε, ποια είναι τα δικά μας ηθικά, συναισθηματικά, νοητικά όρια.
Θαυμάζω εκείνους που μπορούν και στηρίζουν όσους το έχουν ανάγκη. Δεν ξέρω γιατί αλλά το κάνω. Ίσως επειδή εγώ σαν άνθρωπος δεν θα το έκανα, θα ακολουθούσα τη συμπεριφορά των πολλών. Θα πήγαινα με το ρεύμα. Δεν είμαι γενναία εγώ. Δεν αποτελώ ηρωίδα κανενός βιβλίου και σίγουρα δεν θα σώσω τον κόσμο από τα σκοτεινά μονοπάτια που περπατά.
Εκείνοι λειτουργούν σαν φωτεινά παραδείγματα, σαν πινακίδες που δείχνουν το σωστό δρόμο σε αυτούς που τον έχουν χάσει. Κι είναι εκεί στις δύσκολες κι επώδυνες στιγμές που οι άλλοι θα αποφασίσουν να απεξαρτηθούν και θα τα παρατήσουν. Εκεί όταν θα τους βλέπουν να χάνονται στους εθισμούς τους και δεν θα είναι οι εαυτοί τους. Εκεί να αποτελούν εξαίρεση στη σάπια εθισμένη παρέα τους. Εκεί να αποτελούν εξαίρεση στο κόσμο που θα τους χλευάζει, θα τους κατακρίνει και θα τους φέρεται σαν μιάσματα της κοινωνίας. Είναι ήρωες στα μάτια τα δικά μου!
Ηρωισμός δεν είναι μονάχα οι μεγάλες πράξεις που φωνάζουν αυταπάρνηση και φιλανθρωπία από χιλιόμετρα. Αυτές είναι οι πάνω, πάνω εκδηλώσεις των ανθρώπων που αποζητούν το χειροκρότημα της κοινωνίας. Που θέλουν να κατευνάσουν τις τύψεις μέσα τους, επειδή δεν είναι αρκετά καλοί και φιλεύσπλαχνοι άνθρωποι.
Ηρωισμός είναι κι εκείνες οι απλές, καθημερινές πράξεις συμπαράστασης. Εκείνες οι κινήσεις που φαίνεται να μην σου κοστίζουν πολλά, μα τελικά αποδεικνύεται το αντίθετο. Γιατί είναι σοβαρή δαπάνη να δωρίσεις χρήματα στους φτωχούς που το χρειάζονται, μα είναι εξίσου σοβαρή η ψυχική δύναμη και το θάρρος που πρέπει να αποκτήσεις για να μην παρασυρθείς ή καταρρεύσεις στο πλάι όσων πάσχουν από εξαρτήσεις.
Επειδή σας κούρασα όμως. Φίλοι υπάρχουν λίγοι για τον καθένα μας. Ίσως να περάσουμε μια ζωή και να μην βρούμε ποτέ έναν. Αυτόν που θα τον θεωρούμε πραγματικά «δικό μας άνθρωπο». Αυτόν που θα του εμπιστευτούμε τις χαρές και τις έγνοιες μας ενίοτε. Γιατί όλοι έχουμε προβλήματα. Κάποιοι έχουν μεγαλύτερα από άλλους. Κάποιοι παλεύουν με γίγαντες. Τα εύσημα μου σε εκείνους που πολεμούν στο πλάι τους. Σε εκείνους που δεν φοβούνται να τραυματίσουν το είναι τους για τους εξαρτημένους ανθρώπους που αγαπούν. Κάνουν τη διαφορά και είναι προς τιμήν τους.
