Η εβδομάδα που διανύουμε είναι αφιερωμένη στον αγώνα ενατνίον του ρατσισμού. Ο ρατσισμός διαχωρίζεται σε φυλετικό, κοινωνικό και θεσμικό ρατσισμό. Στο παρόν κείμενο θα ασχοληθούμε με τον φυλετικό ρατσισμό που αφορά το μίσος εναντίον ανθρώπων με διαφορετικό χρώμα δέρματος και καταγωγής. Ο ρατσιστής συνήθως θεωρεί εαυτόν ανώτερο φυλετικά έναντι των υπολοίπων που δεν κατέχουν τα ίδια εξωτερικά χαρακτηριστικά με αυτόν. Παρότι ο ρατσισμός γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, βρήκε τον απόλυτο εκφραστή του στο πρόσωπα των θιασωτών του ναζισμού τη δεκαετία του 1940, των λευκών ρατσιστών Αμερικανών στον 20ο αιώνα και στους ηγέτες του καθεστώτος του Απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική. Παρακάτω θα δούμε μερικές από τις ρατσιστκές οργανώσεις σε διάφορες χώρες του κόσμου που στιγμάτισαν με αρνητικό τρόπο την ιστορία της ανθρωπότητας και οδήγησαν αργότερα στα αντιρατσιστικά κινήματα και την παροχή δικαιωμάτων σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως χρώματος ή καταγωγής.
Γερμανία
Το Εθνικό Σοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, σ. NSDAP) έδρασε από το 1920 μέχρι το 1945. Στην αρχή εμφανίστηκε ως ένα κόμμα που υποστήριζε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης της Γερμανίας που είχε πληγεί οικονομικά από τους επαχθείς όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Γρήγορα απέκτησε φανατικούς οπαδούς από τη στιγμή που ανέλαβε την ηγεσία του ο Αδόλφος Χίτλερ. Παρότι στις αρχές το κόμμα είχε ως στόχο καταπολέμησης τις μεγάλες επιχειρήσεις και την εύρωστη αστική τάξη, εντούτοις αναδιπλώθηκε και συνεργάστηκε εντέλει με τις μεγάλες βιομηχανίες, ενώ άρχισε να εκφράζει αντι-σημιτικό και αντι-κομμουνιστικό λόγο. Στο πρόσωπο των Εβραίων βρήκαν το απόλυτο εχθρό. Σύντομα, επιδόθηκαν σε πόγκρομ και επιθέσεις στα εβραϊκά καταστήματα και δεν άργησαν να δείξουν τις πραγματικές τους προθέσεις.
Μόλις κατέλαβαν την εξουσία οργάνωσαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου καθημερινά στοίβαζαν όχι μόνο Εβραίους, αλλά και κομμουνιστές, διανοητικά και κινητικά ανάπηρους και γενικά οποιονδήποτε δεν ανταποκρινόταν στην «καθαρότητα» της γερμανικής φυλής. Θεωρούσαν εαυτούς την «Άρια Φυλή» με ανώτερες σωματικές και πνευματικές δυνάμεις από οποιονδήποτε άλλον. Τα μακάβρια πειράματα των «γιατρών» του Γ’ Ράιχ εις βάρος των ανήμπορων κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσαν και η μέθοδος της «ευγονικής» που προσπάθησαν να εφαρμόσουν συμπυκνώνουν με εύγλωττο τρόπο τον παραλογισμό της θεωρίας τους. Εκατομμύρια άνθρωποι βρήκαν το θάνατο στα χέρια των Ναζιστών και άλλοι τόσοι παραμορφώθηκαν ή σημαδεύτηκαν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Η κυριαρχία τους έχασε μεγάλο μέρος του πολιτικού και κοινωνικού της ερείσματος με την πτώση του Χίτλερ και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ οι αποκαλύψεις για τα πειράματα εις βάρος των κρατουμένων των ναζιστικών στρατοπέδων έφεραν την κοινή γνώμη σε κατάσταση σοκ. Έκτοτε, ακόμη και στις μέρες μας υπάρχουν, δυστυχώς, νοσταλγοί του Χίτλερ και των Ναζί, ενώ δεν λείπουν και τα νεο-ναζιστικά κόμματα και οι οργανώσεις που ξεπηδάνε σε διάφορες περιοχές του πλανήτη υποστηρίζοντας τη ρατσιστική θεωρία.
Η.Π.Α.
Την πιο διάσημη ρατσιστική οργάνωση παγκοσμίως αποτελεί η Κου Κλουξ Κλαν (Ku Klux Klan). Ιδρύθηκε το 1865 μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο στο Τενεσσί. Ως κύριους στόχους είχαν θέσει τους μαύρους κατοίκους των Η.Π.Α. που είχαν αποκτήσει την ελευθερία τους μετά το πέρας του Εμφυλίου Πολέμου. Για τους λευκούς ρατσιστές της οργάνωσης ήταν αδιανόητο ένας μαύρος κάτοικος, πρώην δούλος, να είναι ελεύθερος. Αργότερα οι ενέργειές τους εντάθηκαν, όταν το 1867 ξεκίνησε η συζήτηση για το δικαίωμα των μαύρων κατοίκων να ψηφίζουν. Τότε η οργάνωση μεταλλάχθηκε σε πολιτικό κόμμα με κύριους αντίπαλους τους υποστηρικτές και πολιτικούς του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που υποστήριζαν το δικαίωμα ψήφου των μαύρων. Η οργάνωση τους είχε τη μορφή της αδελφότητας με όλη τη μυστικοπάθεια που την διακρίνει. Εκατοντάδες ήταν τα θύματα τους, τόσο μαύροι όσο και ρεπουμπλικανοί. Συνήθιζαν να ξυλοκοπούν, να κρεμάνε ή ακόμη και να σκοτώνουν τους στόχους τους. Η δράση τους διήρκεσε ως το 1870 χωρίς να έχουν καταφέρει να επιτύχουν το στόχο τους, που ήταν η εμπόδιση της «κυριαρχίας των μαύρων». Η νίκη των Δημοκρατικών τη χρονιά εκείνη και η παρέμβασή τους για την πάταξη της οργάνωσης είχαν ως αποτέλεσμα τη διάλυσή της σε μικρότερες, ελάσσονος σημασίας, ομάδες.
Ωστόσο, το 1915 επανήλθαν με νέους στόχους αυτή τη φορά. Η αναγεννημένη οργάνωση αποτελούνταν από λευκούς προτεστάντες άντρες και μαχόταν τον καθολικισμό, τους Εβραίους και τους μετανάστες. Εμφανίστηκε ως μια οργάνωση που υποσχόταν δίκαιη διακυβέρνηση, επιστροφή στις οικογενειακές αξίες, καλύτερα δημόσια σχολεία και νομική προστασία. Ό,τιδήποτε υπόσχεται, δηλαδή, και κάθε ακροδεξιό ρατσιστικό κόμμα ή οργάνωση είτε είναι στην Ελλάδα είτε σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη. Οι τακτικές του θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τρομοκρατικές με βίαιες επιθέσεις εναντίον των αντιπάλων τους. Σιγά-σιγά έγκριτοι δημοσιογράφοι ξεσκέπασαν το πραγματικό πρόσωπο της βίαιαης οργάνωσης. Μέχρι το 1944 η οργάνωση έχασε μεγάλο μέρος των υποστηρικτών της όταν την κατηγόρησαν και απεδείχθη ότι απέφευγε συστηματικά να πληρώνει φόρους στο ομοσπονδιακό κράτος.
Νότιος Αφρική
Το ρατσιστικό καθεστώς του Απαρτχάιντ (στη γλώσσα Αφρικάανς Apartheid, που σημαίνει διάκριση) βασίλεψε από το 1948 μέχρι το 1991 επισήμως με την άνοδο του Εθνικού Κόμματος στην εξουσία. Ωστόσο, η έννοια του φυλετικού διαχωρισμού στην περιοχή της Νότιας Αφρικής είχε πολύ νωρίτερα ήδη από το 17ο αιώνα από τους Ολλανδούς αποικιοκράτες και το 19ο από τους Βρετανούς. Η περιοχή της Νότιας Αφρικής περιλάμβανε και περιλαμβάνει κατοίκους διαφόρων φυλετικών ταυτοτήτων και συνεπώς η κυβερνήσεις των λευκών θεωρούσαν ότι έπρεπε να ελέγξουν και να περιορίσουν τους αφρικανικούς και τους ασιάτες κατοίκους. Το 1948 εντάθηκαν οι διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε δεν ήταν λευκός. Οι αφρικανοί, οι ασιάτες και οι “μιγάδες” κάτοικοι μετακινήθηκαν βίαια από τα σπίτια τους σε περιοχές οριοθετημένες από το Απαρτχάιντ και δεν μπορούσαν να μετακινούνται κατά βούληση. Εφαρμόστηκαν διάφοροι ρατσιστικοί νόμοι που αφορούσαν από την εκπαίδευση και εργασία τους μέχρι τις σεξουαλικές τους σχέσεις και τον τρόπο διαβίωσής τους. Δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, μεταξύ των άλλων διακρίσεων που υπόκεινται, και απαγορευόταν η πρόσβασή τους σε δημόσιες υπηρεσίες και παραλίες. Υπέστησαν μαζικές διώξεις και φυλακίσεις με βασανιστήρια. Χιλιάδες ήταν οι άνθρωποι που υπέφεραν και θανατώθηκαν κατά τη διάρκεια του καθεστώτος.
Οι εξεγέρσεις ήταν εκατοντάδες και οι χώρες του εξωτερικού κήρυτταν εμπάργκο τη Νότιο Αφρική. Από το 1961 ο Νέλσον Μαντέλα πολέμησε το καθεστώς με χιλιάδες κατοίκους στο πλευρό του με το «Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο» και την παραστρατιωτική του οργάνωση το «Δόρυ του Έθνους», που είχαν ως μέθοδο τον ανταρτοπόλεμο . Ακολούθησαν φυλακίσεις και βασανιστήρια, ωτόσο το πολιτικό κλίμα άρχισε να αλλάζει. Το καθεστώς σιγά σιγά λόγω πιέσεων καταργεί κάποιους ρατσιστικούς νόμους, ωστόσο οι διακρίσεις υφίστανται ακόμη. Όταν αναλαμβάνει την διακυβέρνηση ο Φρέντερικ Ντε Κλερκ απελευθερώνει τον Νέλσον Μαντέλα από τη φυλακή. Σιγά σιγά καταργείται το καθεστώς μέχρι από το 1990. Το 1994 έγιναν οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές ουσιαστικά με ανάδειξη στην προεδρία τον Νέλσον Μαντέλα. Αποτελεί ίσως από τα λίγα κράτη παγκοσμίως με τόσο μεγάλο βαθμό πολυπολιτισμικότητας και για αυτό το λόγο ονομάζεται και «Έθνος Ουράνιο Τόξο».
Ο ρατσισμός σήμερα
Ο ρατσισμός ως θεωρία έχει αντέξει από τότε που πρωτοδιατυπώθηκε και διαθέτει ακόμη και στις μέρες μας υποστηρικτές σε όλες τις χώρες του κόσμου. Για το δυτικό πολιτισμό, που θεωρεί εαυτόν εξελιγμένο όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, αποτελεί μια μαύρη σελίδα στην ιστορία του και δεν έχει καταφέρει να εξαλείψει τα φαινόμενα ρατσισμού σε όλους τους τομείς. Κόμματα, μικρά και μεγάλα, είτε νεοναζιστικά είτε φασιστικά συνεχίζουν να λειτουργούν και να προσπαθούν να εξαπλώσουν τις αρρωστημένες ιδέες τους. Σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη, μάλιστα, τέτοια κόμματα έχουν κερδίσει από τους οπαδούς τους μια θέση στα Κοινοβούλια με αποτέλεσμα ο ρατσιστικός και ακραίος λόγος τους να αποκτά ευρύτερη δημοσιότητα. Ωστόσο, η αφύπνιση και η ισχυρή συλλογική μνήμη μπορεί κάποια στιγμή να καταπολεμήσουν πλήρως τέτοια πολιτικά κοινωνικά έκτροπα.
