Τη «Φανταστική νύχτα» την απέκτησα ένα βράδυ στην έκθεση βιβλίου στον Πειραιά, φέτος τον Ιούνιο. Βρισκόμουν στο περίπτερο του εκδοτικού οίκου Ροές για αρκετή ώρα, όπως φυσικά έκανα και σε όλα τα περίπτερα της έκθεσης για τέταρτη συνεχόμενη μέρα. Όταν ο υπεύθυνος πωλητής μου έφερε καταπρόσωπο το βιβλίο, χωρίς να μιλήσει, μου πέρασε από το μυαλό ότι είχε βαρεθεί να με βλέπει να ξεφυλλίζω ένα ένα τα βιβλία έχοντας χάσει την αίσθηση του χρόνου. Τον κοίταξα λίγο απογοητευμένη αλλά εκείνος το έτεινε με σιγουριά και επιμονή. «Θα το πάρω», του είπα, «και πολύ καλά θα κάνεις» μου απάντησε. Διαβάζοντας τις τελευταίες αράδες, κατάλαβα ότι ο συμπαθέστατος κύριος δεν είχε σκοπό να με προσβάλλει αλλά να με διαφωτίσει. Το μικρό αυτό «διαμαντάκι» του Στέφαν Τσβάιχ ίσως να μην είναι από τα πιο διάσημα βιβλία του Αυστριακού λογοτέχνη αλλά είναι μία γεμάτη πινελιά του μεγαλείου του.
Πρόκειται για την ψυχικά διεγερτική νύχτα του βαρόνου Φρίντριχ Μίχαελ, που του άλλαξε τη ζωή. Ο βαρόνος πνιγμένος στην πλούσια νωθρότητά του, την άφησε να τον οδηγήσει στον ιππόδρομο, σε έναν κόσμο που νόμιζε ότι ανήκε. Μέχρι τότε, η χωρίς νόημα ζωή του, του είχε μουδιάσει το μυαλό εμποδίζοντάς τον να αντιληφθεί την δραματική εκφυλιστική ζωή του. Και τότε, μια σειρά από γεγονότα άναψαν διαδοχικά κεράκια μέσα του, προχωρώντας από την συνείδηση στην απόλυτη αποκάλυψη. Μετά από εκείνη τη νύχτα δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος.
«….γνώριζα από την πρώτη στιγμή, με κάθε ίνα της ύπαρξής μου ότι βάδιζα χωρίς λόγο σε επικίνδυνο έδαφος, όμως, σαν κάποιο εκλεπτυσμένο είδος εμμονής, το προαίσθημα αυτό στάλαζε ηδονικά μέσα στο νευρικό μου σύστημα…»
Η μεστή γραφή του συγγραφέα δεν επεκτείνεται σε παραπάνω από 130 σελίδες. Κι όμως με ντοστογεφσκική άνεση περιγράφει ψυχικές διαθέσεις αλλά και να αναλύει τις θυμικές. Μας ταυτίζει με τον ήρωά του κι ας τον δημιούργησε πριν 100 περίπου χρόνια. Θα μπορούσε εύκολα κανείς να διαπιστώσει ότι τα γεγονότα που οδηγούν τον ήρωα δεν αφορούν την τραγική πλευρά της ζωής και δεν αγγίζουν την δραματικότητά της. Ο κύριος Τσβάιχ, μας έχει όμορφα τοποθετήσει στην αλήθεια του ήρωα, η οποία ορίζεται από το τέλμα του και το πόσο ήταν έτοιμος να δεχτεί την προσωπική του αποκάλυψη.
«Όποιος έχει βρει τον εαυτό του, δεν μπορεί να χάσει τίποτα πια στον κόσμο αυτόν. Και όποιος κατανοήσει τον άνθρωπο μέσα του, αυτός κατανοεί όλους τους ανθρώπους»
Στέφαν Τσβάιχ
