Με τις γιορτές των Χριστουγέννων προ των πυλών, κάθε σινεφίλ που σέβεται τον εαυτό του ψάχνει και βλέπει χριστουγεννιάτικες ταινίες (και είναι πολλές οι άτιμες). Σ΄ αυτό το κλίμα είπα κι εγώ να γράψω μερικές προτάσεις για τις γιορτινές αυτές μέρες.
Καλώς ή κακώς, τα Χριστούγεννα είναι εδώ κι έναν αιώνα περίπου μια απόλυτα εμπορευματοποιημένη γιορτή, με πάρα πολλούς επαγγελματίες να περιμένουν εναγωνίως αυτή την περίοδο για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Γιατί ο κινηματογράφος να αποτελεί εξαίρεση; Το Χόλιγουντ κατάλαβε την εμπορική αξία των χριστουγεννιάτικων ταινιών από πολύ νωρίς, και στις δεκαετίες του ΄40 και του ΄50 γυρίστηκαν πολλά έργα που αποτέλεσαν το πρώτο μεγάλο κύμα των ταινιών αυτού του είδους. Το Νέο Κύμα που επικράτησε παγκοσμίως στα επόμενα χρόνια δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία σ΄ αυτές τις ταινίες, αλλά από τα τέλη των 80΄s ξεκίνησε ένα δεύτερο μεγάλο κύμα που κράτησε αρκετά χρόνια, πριν έλθει μια σχετική πτώση στην παραγωγή χριστουγεννιάτικων ταινιών τα τελευταία πέντε περίπου χρόνια. Αποτέλεσμα αυτού είναι κάθε χρόνο η τηλεόραση να προβάλλει πάρα πολλές ταινίες με θέμα τις γιορτές, συνήθως τις ίδιες κάθε χρόνο…
Οι κλασικές χριστουγεννιάτικες ταινίες (δεκαετίες 1940-1950) είναι σχεδόν πάντα ευχάριστες, πιστές στο γράμμα και το πνεύμα των γιορτών, με έμφαση στα ανθρώπινα συναισθήματα και ιδίως την αγάπη. Μια υποκατηγορία τους είναι τα χριστουγεννιάτικα μιούζικαλ που είναι συνήθως εξοπλισμένα με τα ζωηρά χρώματα της Technicolor, έχουν καστ αστέρων και σ’ αυτά ακούγονται ορισμένες από τις μεγαλύτερες χριστουγεννιάτικες μουσικές επιτυχίες όλων των εποχών. Σε αντίθεση με σύγχρονα φιλμ, οι ταινίες αυτές δε διακωμωδούν σχεδόν ποτέ το πνεύμα και τα έθιμα των γιορτών, και ενίοτε κατατάσσονται στις χριστουγεννιάτικες ενώ μόνο ένα μικρό τους μέρος διαδραματίζεται τη συγκεκριμένη περίοδο. Κάποιες απ΄ αυτές τις ταινίες εξακολουθούν να μνημονεύονται για την ομορφιά τους και να αποτελούν συχνές επιλογές της (αμερικανικής, κυρίως) τηλεόρασης κάθε χρόνο.
- The Bishop’s Wife (1947) του Henry Koster
Με τους: Cary Grant, David Niven, Loretta Young – Κωμωδία φαντασίας
Ένας επίσκοπος αντιμετωπίζει προβλήματα στην προσπάθεια του να χτίσει έναν καθεδρικό ναό για την ενορία του και ζητά βοήθεια από το Θεό. Αυτός του στέλνει έναν άγγελο, ο οποίος όμως δε σκοπεύει να τον βοηθήσει στο χτίσιμο του ναού, αλλά να τον καθοδηγήσει πνευματικά.
Μια από τις πιο «θρησκευτικές» χριστουγεννιάτικες ταινίες της κλασικής περιόδου, που αξίζει περισσότερο για την τριάδα των πρωταγωνιστών. Ο μεγάλος Cary Grant είναι απολαυστικός στο ρόλο ενός αγγέλου με υπερφυσικές ικανότητες, απεριόριστη καλοσύνη και εξυπνάδα αλλά και ανθρώπινες αδυναμίες, ενώ ο David Niven τον σιγοντάρει υπέροχα ως ο καχύποπτος επίσκοπος που φοβάται ότι ο άγγελος που ζήτησε θα του… κλέψει τη σύζυγό του (Loretta Young)! Πραγματικά εκπληκτικό το γεγονός ότι παρότι ένας άγγελος και ένας επίσκοπος είναι οι κύριες πηγές του χιούμορ η απεικόνισή τους σε καμία περίπτωση δεν προσβάλλει τη θρησκεία ούτε διακωμωδεί τις ιδιότητές τους. Μια έξυπνη και ευχάριστη ταινία, πιστή πάντοτε στο εορταστικό, αλλά και διδακτικό, πνεύμα των Χριστουγέννων.
- Scrooge (1951) του Brian Desmond Hurst
Με τους: Alastair Sim, Mervyn Johns, Hermione Baddeley – Δράμα φαντασίας
Η κλασική ιστορία του γερο-τσιγκούνη μισάνθρωπου Εμπενίζερ Σκρουτζ και των φαντασμάτων που τον επισκέπτονται παραμονή Χριστουγέννων με σκοπό να τον βοηθήσουν να αλλάξει και να σώσει την ψυχή του.
Μα πόσο όμορφη είναι τέλος πάντων η –γραμμένη προ 185 ετών- Χριστουγεννιάτικη Ιστορία του Καρόλου Ντίκενς; Σίγουρα αρκετά ώστε να έχει μεταφερθεί αμέτρητες φορές στη μεγάλη οθόνη με κάθε πιθανή και απίθανη παραλλαγή, με ηθοποιούς και κινούμενα σχέδια. Η ταινία αυτή αποτελεί την πιο πιστή και εύστοχη μεταφορά της κλασικής ιστορίας του Ντίκενς, χωρίς περιττές προσθήκες, με έμφαση στον (αντι)ήρωά της Εμπενίζερ Σκρουτζ και στα διδακτικά νοήματά της. Ο μάλλον άγνωστος σήμερα Alastair Sim παραδίδει μαθήματα στο ρόλο του πιο διάσημου τσιγκούνη της ανθρωπότητας και η ταινία, αν και μνημονεύεται πολύ λιγότερο σε σχέση με πιο γνωστές και σύγχρονες μεταφορές του ίδιου έργου, αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή και θα ανταμείψει όποιον την προτιμήσει.
- White Christmas (1954) του Michael Curtiz
Με τους: Bing Crosby, Danny Kaye, Rosemary Clooney – Μιούζικαλ
Δυο επιτυχημένοι θεατρικοί παραγωγοί γνωρίζουν δυο χορεύτριες, με τον καθένα τους να ερωτεύεται μία από αυτές. Την περίοδο των Χριστουγέννων, οι τέσσερις τους καταλήγουν στο πανδοχείο του πρώην στρατιωτικού διοικητή των πρώτων, και προσπαθούν να τον σώσουν από την οικονομική καταστροφή.
Απ΄ όλα τα κλασικά χριστουγεννιάτικα μιούζικαλ που ανέφερα προηγουμένως, αυτό είναι το καλύτερο. Μια από τις καλύτερες φωνές του 20ού αιώνα (Crosby), ένας κωμικός-διαμάντι (Kaye), δυο γοητευτικές δεσποινίδες (Verra Ellen και Rosemary Clooney, θεία του George) και ένα λαμπερό χριστουγεννιάτικο σκηνικό ενώνουν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν μια πολύ ευχάριστη ταινία. Από κει και πέρα το ρόλο αναλαμβάνει η μουσική του αμίμητου Irving Berlin, με τραγούδια όπως το διάσημο «White Christmas» που ερμηνεύει ο Crosby να σε βάζουν για τα καλά στο πνεύμα των Χριστουγέννων, με την παλιά καλή παραμυθένια εικόνα που έχουμε γι΄ αυτά. Το έργο αυτό του ικανότατου Michael Curtiz (Casablanca) δεν έχει σκοπό να περάσει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα, αλλά να μας κάνει να αισθανθούμε όμορφα που είναι και πάλι Χριστούγεννα.
- Miracle on 34th Street (1947) του George Seaton
Με τους: John Payne, Maureen O’ Hara, Edmund Gwenn – Κωμωδία φαντασίας
Ένας συμπαθητικός γεράκος αναλαμβάνει να υποδυθεί τον Αϊ-Βασίλη σ΄ ένα πολυκατάστημα και γίνεται αγαπητός ακόμη και στους πιο καχύποπτους. Όταν όμως θα ισχυριστεί πως είναι όντως ο Άγιος Βασίλης, θα θεωρηθεί τρελός και θα περάσει από δικαστήριο.
Η ταινία αυτή έρχεται για να αποδείξει ότι στον κινηματογράφο όλα γίνονται. Σε μια χριστουγεννιάτικη ταινία κιόλας, θα έπρεπε να το περιμένουμε. Ο Edmund Gwenn δίνει μια ποιοτική και γλυκιά ερμηνεία ως ένας γεράκος που υποδύεται τον Αϊ-Βασίλη σ΄ ένα πολυκατάστημα αλλά σιγά σιγά αρχίζει να διαδίδει ότι είναι όντως αυτός, με (λογικότατο) αποτέλεσμα να τον βγάλουν όλοι τρελό. Η λογική, ωστόσο, δε χωράει ούτε στις ταινίες, ούτε στα Χριστούγεννα, επομένως από εκεί και πέρα όλα είναι πιθανά. Τον Gwenn συνοδεύουν με πολύ καλές ερμηνείες ο John Payne, η προσφάτως αποθανούσα Maureen O’Hara και η μόλις 9χρονη τότε Natalie Wood. Ακόμη μια πολύ όμορφη ταινία, απόλυτα ταιριαστή στο χριστουγεννιάτικο κλίμα. Ποιος σας είπε ότι δεν υπάρχει Αϊ-Βασίλης, δηλαδή;
- It’s a Wonderful Life (1946) του Frank Capra
Με τους: James Stewart, Donna Reed, Lionel Barrymore – Δραματική κωμωδία φαντασίας
Ένας άγγελος κατεβαίνει από τον ουρανό για να αποδείξει σ΄ έναν καλόκαρδο αλλά απελπισμένο επιχειρηματία, που θέλει να δώσει τέλος στη ζωή του, πόσο σημαντική είναι αυτή για τον ίδιο και τους κοντινούς του ανθρώπους.
Το απόλυτο must-see των Χριστουγέννων. Αν και αποτελεί βιογραφία ενός φανταστικού προσώπου και μόλις το τελευταίο μισάωρο εξελίσσεται Χριστούγεννα, το ανεπανάληπτο αριστούργημα του Capra είναι εμποτισμένο από το πνεύμα και το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων περισσότερο απ΄ οποιοδήποτε άλλο έργο. Χαρά, θλίψη, φόβος, αισιοδοξία, άγχος, ελπίδα, όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα εμφανίζονται στην ταινία με εναλλαγές και ανατροπές λες και βρίσκονται σε roller-coaster. Ο James Stewart βρίσκεται στα καλύτερα μιας υπέρλαμπρης καριέρας υποδυόμενος τον George Bailey, τον απόλυτο μεσοαστό ήρωα, έναν άνθρωπο που θα σου δώσει ακόμη και το φεγγάρι χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Απίθανα ρεαλιστική και συνάμα παραμυθένια, η ταινία παραμένει άφθαρτη στο πέρασμα του χρόνου, ενώ το εκπληκτικό φινάλε της είναι ό,τι πιο ζεστό, όμορφο, ελπιδοφόρο, αισιόδοξο, κοντολογίς ότι πιο χριστουγεννιάτικο έχουμε δει στη μεγάλη οθόνη. Αν δεν την έχετε δει ακόμη, αυτές τις γιορτές είναι η ώρα να το κάνετε. Θα το πάρετε κι εσείς απόφαση: η ζωή είναι υπέροχη.
