Όταν ακούμε για ιαπωνικό κινηματογράφο, το μυαλό μας πάει αμέσως στο όνομα Ακίρα Κουροσάβα. Κι όταν ακούμε για Κουροσάβα, το μυαλό πάει αμέσως σε ασπρόμαυρα ντεκόρ με σαμουράι, μάχες με σπαθιά, κοφτούς διαλόγους και αργό, επιτηδευμένο ρυθμό που εμείς οι Έλληνες έχουμε μάθει να συνδέουμε με το Θεόδωρο Αγγελόπουλο. Πριν, ωστόσο, ξεκινήσει να γυρίζει τα σπουδαία jidaigeki του ο Κουροσάβα, είχε ήδη να επιδείξει αξιόλογο έργο σε τελείως διαφορετικά είδη. Μια τέτοια ταινία είχα πρόσφατα την ευκαιρία να παρακολουθήσω σ΄ένα μίνι-φεστιβάλ στην αγαπημένη μου Θεσσαλονίκη, και δε θέλησα να χάσω την ευκαιρία να γράψω λίγα λόγια γι΄αυτήν.
Λυσσασμένος Σκύλος (Nora Inu, 1949) – Αστυνομικό δράμα, 122΄
Σκηνοθεσία: Akira Kurosawa
Σενάριο: Akira Kurosawa & Ryūzō Kikushima
Πρωταγωνιστούν: Toshiro Mifune, Takashi Shimura, Keiko Awaji
Μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα, σ΄ένα Τόκιο που επουλώνει αργά από τις ανεπανόρθωτες καταστροφές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ένας ντετέκτιβ χάνει το όπλο του και ξεκινά ένα επικίνδυνο κυνήγι για να βρει τον κλέφτη, το οποίο σταδιακά αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Ιαπωνία, 1949. Όχι και η καλύτερη εποχή για τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, η οποία προερχόταν από τη συντριπτική ήττα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαπράττοντας στην πορεία σωρεία εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στα οποία πιθανώς ενεπλάκη και ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Μετά τις πυρηνικές βόμβες και την παράδοση της Ιαπωνίας, οι Αμερικανοί έχουν αναλάβει την ανασυγκρότηση της χώρας εγκαθιδρύοντας ένα καθεστώς – σχετικά ήπιας – κατοχής, ωστόσο τα προβλήματα είναι πολλά και η εικόνα τελείως διαφορετική από τον ανεπτυγμένο τεχνολογικό γίγαντα που έχουμε στο μυαλό μας.
Οι επιρροές από (και προς) το φιλμ νουάρ είναι εμφανείς
Σ΄αυτό το μάλλον καταθλιπτικό, εξαθλιωμένο background εκτυλίσσεται η γλυκόπικρη αυτή ιστορία. Πρωταγωνιστής της ένας νεαρός ντετέκτιβ (Mifune), ο οποίος κινεί γη και ουρανό για να βρει το όπλο που του εκλάπη μια αφόρητη ζεστή μέρα στο λεωφορείο. Μαζί με το γηραιότερο έμπειρο συνεργάτη του (Shimura) δε σταματούν πουθενά προκειμένου να αποδώσουν δικαιοσύνη: οι περιπλανήσεις στον υπόκοσμο του Τόκιο, τα ατελείωτα ανθρωποκυνηγητά σε ξενοδοχεία και γήπεδα μπέιζμπολ αλλά και οι ανατροπές και οι “στροφές” στην υπόθεση ανήκουν στην ημερήσια διάταξη.
Ο Κουροσάβα αντιπαραθέτει μέσω των δύο ντετέκτιβ τις δυο διαφορετικές γενιές που εκπροσωπούν, με το καθιερωμένο χάσμα γενεών να εντείνεται από τις πρόσφατες εμπειρίες των νεότερων: τη φρίκη του πολέμου, την απελπισία και τις ενοχές που επέφερε η ήττα, την απεγνωσμένη τους προσπάθεια να διορθώσουν τα κακώς κείμενα. Μεταξύ της νεότερης γενιάς, ωστόσο, προκύπτει κι άλλος διαχωρισμός, ανάλογα με τον τρόπο και τη διάθεση με την οποία αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες, και το αν χρησιμοποιούν τα συναισθήματα που “βράζουν” μέσα τους για να ανοικοδομήσουν ή για να καταστρέψουν.
Πέρα απ΄αυτές τις κοινωνικοπολιτικές ανησυχίες, πρόκειται για ένα τυπικό αστυνομικό δράμα με τη σφραγίδα του Κουροσάβα: αργή ροή, πνευματώδεις διάλογοι, ηθικά διλήμματα και πολυδιάστατοι χαρακτήρες. Σε αντίθεση, βέβαια, με τα έπη των σαμουράι για τα οποία έγινε διάσημος ο Ιάπωνας δημιουργός, εδώ υπάρχη εμφανώς πιο ομαλή ροή στα γεγονότα, ενώ ο κόσμος που απεικονίζεται – ο οποίος παραδόξως θυμίζει έντονα την Ελλάδα της αντίστοιχης εποχής – είναι πολύ πιο οικείος στα μάτια του θεατή από αυτόν που βλέπουμε στις ταινίες εποχής. Εξάλλου το φιλμ επηρέασε έντονα το είδος της αστυνομικής ταινίας καταδίωξης (ιδιαίτερα το λεγόμενο “buddy cop film”), οπότε αρκετά μοτίβα φαίνονται παρόμοια με μεταγενέστερες ταινίες.
Οι δύο πρωταγωνιστές, Toshiro Mifune και Takashi Shimura, υπήρξαν οι δύο αγαπημένοι συνεργάτες του Κουροσάβα, με τον πρώτο να φτιάχνει στην πορεία όνομα εφάμιλλο του σκηνοθέτη και να πρωταγωνιστεί σε πλήθος υπερπαραγωγών στην Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ. Ξανά σε αντίθεση με τις εντυπωσιακές φιγούρες των σαμουράι, εδώ και οι δύο δίνουν άμεσες, μεστές, ρεαλιστικές, λιτές κι απέριττες ερμηνείες, πλήρως εμποτισμένη από τη φιλοσοφία του σκηνοθέτη και την άποψη που έχει για τους χαρακτήρες που υποδύονται. Ειδικά ο Mifune συγκλονίζει με το πάθος, τις εναλλαγές και την ηθική που προσδίδει στον ήρωα.
Αν και προφανώς δύσκολο στην παρακολούθηση για το μη εξοικειωμένο κοινό, ο Λυσσασμένος Σκύλος αποτελεί ένα από τα πρώτα αριστουργήματα του ασιατικού σινεμά και άνοιξε εν πολλοίς το δρόμο όχι μόνο στους συντελεστές του, αλλά γενικότερα στους Ιάπωνες κινηματογραφιστές να απογειώσουν την τοπική κινηματογραφική βιομηχανία και να την αναδείξουν σε μια από τις μεγαλύτερες και πιο επιτυχημένες στον πλανήτη. Η ταινία, επομένως αξίζει τόσο για την καλλιτεχνική της ποιότητα, όσο και για την ιστορική και κοινωνική της αξία και τα ερωτήματα με τα οποία βομβαρδίζει το θεατή, από την αρχή μέχρι το τέλος.
Η ταινία είναι διαθέσιμη (ολόκληρη, με αγγλικούς υπότιτλους) στο παρακάτω βίντεο
https://www.youtube.com/watch?v=F-dTvzx_-3g
