Το Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας βρίσκεται αυτές τις μέρες στο επίκεντρο όλου του πλανήτη, ως διοργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, οι διοργανωτές έχουν κατορθώσει μέχρι στιγμής να μας δείξουν μια ικανοποιητική εικόνα της μεγαλούπολης. Είναι όμως έτσι τα πράγματα, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας; Σύμφωνα με το αριστούργημα του José Padilha, κάθε άλλο.
Οι Επίλεκτοι (Tropa de Elite, 2007)
Αστυνομικό δράμα, 119΄
Σκηνοθεσία: José Padilha
Σενάριο: Bráulio Mantovani, José Padilha
Πρωταγωνιστούν: Wagner Moura, Caio Junqueira, André Ramiro
Το Elite Squad (Tropa de Elite στα πορτογαλικά) ανήκει στη γενιά της βραζιλιάνικης κινηματογραφικής αντεπίθεσης, που είχε ως κύριο εκφραστή το εξαιρετικό δράμα Πόλη του Θεού (2002), αλλά κι άλλες ταινίες που συνήθως έχουν ως θέμα τη βία, τη φτώχεια και τα άλλα μείζονα προβλήματα στις βραζιλιάνικες μεγαλουπόλεις.
Στην Πόλη του Θεού, βλέπουμε την κατάσταση από τη μεριά των κατοίκων μιας φαβέλας, εγκληματιών και μη. Εδώ, από την αντίθετη. Απ΄ αυτή της αστυνομίας, δηλαδή, που προσπαθεί (όσοι προσπαθούν τουλάχιστον) να βάλει μια τάξη στο χάος χρησιμοποιώντας συχνά χειρότερο είδος βίας απ΄ αυτό των συμμοριών και αντιμετωπίζοντας πλήθος εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών.
Τρεις αστυνομικοί είναι, λοιπόν, οι ήρωες της ιστορίας μας. Αφηγητής είναι ο λοχαγός Νασιμέντο (Moura), ένας λογικός και ψύχραιμος άνθρωπος, στην προσωπική του ζωή, που ανήκει στην περιβόητη BOPE, μια εξαιρετικά σκληρή, αδιάφθορη και πειθαρχημένη ομάδα καταπολέμησης των συμμοριών. Ο λοχαγός πρέπει να επιλέξει το διάδοχό του, και αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο ικανότατους φίλους, το Νέτο (Junqueira) και το Ματίας (Ramiro). Με αφορμή αυτό, βλέπουμε μέσω flashback την πορεία των δυο νεαρών αστυνομικών στο σώμα αλλά και στην προσωπική τους ζωή, την απογοήτευση που ένιωσαν βλέποντας την τεράστια αδιαφορία και διαφθορά μεταξύ των συναδέλφων τους, τις επικίνδυνες αποστολές που εκτέλεσαν αλλά και την απάνθρωπη εκπαίδευση (θυμίζει Full Metal Jacket) που πέρασαν για να γίνουν μέλη αυτού του ειδικού σώματος.
Ούτε μια κοινωνική ομάδα δε μένει στο απυρόβλητο από το σκηνοθέτη. Πρώτοι και καλύτεροι οι άνθρωποι στις φαβέλες, που από φτώχεια, άγνοια, απελπισία γίνονται είτε εγκληματίες είτε υποθάλπτουν και ανέχονται τους τελευταίους. Η αστυνομία, από την άλλη, αποτελείται στην πλειοψηφία της είτε από «τεμπέληδες» είτε από διεφθαρμένους, με συνέπεια να αδυνατεί να καταπολεμήσει τις συμμορίες. Όσοι το κάνουν, όπως τα μέλη της BOPE, είναι υπερβολικά σκληροί και δε διστάζουν να αφαιρέσουν ακόμη και ζωές αθώων προκειμένου να συλλάβουν, νεκρούς ή ζωντανούς, τους δράστες. Τα βέλη, φυσικά, στρέφονται και κατά της άρχουσας τάξης, η οποία ανάλογα με το συμφέρον της στρέφεται υπέρ ή εναντίον των συμμοριών, αδιαφορώντας πλήρως κατ΄ ουσία για τα προβλήματα στις φαβέλες.
Η ματιά του σκηνοθέτη σ΄ όλα αυτά είναι τόσο ρεαλιστική αλλά συνάμα καλαίσθητη, που από τη μια σε ανατριχιάζει αλλά απ΄ την άλλη δείχνει συναρπαστική και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον. Σ΄ αυτό βοηθά και το σενάριο, το οποίο «δε μασάει τα λόγια του», αλλά και οι ερμηνείες των τριών πρωταγωνιστών, καθώς και οι έξοχες εναλλαγές του σκηνοθέτη στα διάφορα, και τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, τοπία της αχανούς βραζιλιάνικης μεγαλούπολης.
Η ταινία προκάλεσε, δικαίως, πάταγο εντός και εκτός Βραζιλίας, κερδίζοντας μεταξύ άλλων τη Χρυσή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου. Αποτελεί μια από τις πιο διακεκριμένες λατινοαμερικάνικες ταινίες όλων των εποχών, και πειστική απόδειξη γι΄ αυτό αποτελούν τόσο η ύπαρξη ενός επίσης αξιόλογου σίκουελ (2010) αλλά και η ώθηση που έδωσε στην καριέρα του σκηνοθέτη Padilha και του πρωταγωνιστή Moura, που συνεχίζουν τώρα τη συνεργασία τους στην τηλεοπτική σειρά Narcos. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο είναι απλώς η κατάλληλη αφορμή για να θυμηθούμε το συγκεκριμένο έργο, το οποίο αποτελεί must-watch για οποιονδήποτε λάτρη της έβδομης τέχνης.
Βαθμολογία: 8,5/10