Κάποτε ο Ντοστογιέφσκι είχε αναφέρει ότι «Ο άνθρωπος που δεν πρόλαβε να γίνει παιδί, θα είναι κακός πολίτης». Η παιδικότητα και η αγνότητα του κάθε ηλικιακά μικρού ατόμου στην κοινωνία είναι η ζεστασιά της καθημερινής ζωής και η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, έναν καλύτερο κόσμο απαλλαγμένο από ανταγωνιστικά συναισθήματα και τάσεις ικανοποίησης μέσω του πόνου του άλλου.
Παρόλα αυτά, τα παιδιά σήμερα παρουσιάζουν αυτό που σε μία κοινωνία που δομείται σε μία πολιτική πρόνοιας και ενδιαφέροντος για τους πολίτες της- αν όχι που εφαρμόζει, άγρια και αντικοινωνική συμπεριφορά.
Ακόμα και τα μεγαλύτερα νεαρά άτομα παρουσιάζουν μία άκρως βίαιη συμπεριφορά, η οποία γίνεται αισθητή στα πλαίσια του σχολικού ωραρίου μιας και εκεί περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους.
Το σχολείο θεωρείται σταθμός κοινωνικοποίησης και θα λέγαμε από τα σημαντικότερα στάδια της αέναης διαδικασίας. Κάθε άτομο το οποίο καθημερινά επισκέπτεται το χώρο του σχολείου και έρχεται σε επαφή με δεκάδες διαφορετικά άτομα( συμμαθητές, καθηγητές, παρέα) καλείται να παίξει διαφορετικούς ρόλους.
Η συμπεριφορά του κάθε παιδιού- εφήβου είναι αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων, όπως για παράδειγμα της κατάστασης που επικρατεί στον οικογενειακό χώρο και την αντιμετώπισή του στα πλαίσια αυτού.
Όταν ανάμεσα στα άτομα δεν υπάρχει αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε ισορροπία σχέσεων, δηλαδή το κάθε άτομο αναλαμβάνει κάποιον ρόλο και ταυτόχρονα σέβεται τον ρόλο του συνανθρώπου του, ενδεχομένως υπάρξει- αν αυτό συνεχιστεί κατ’ εξακολούθηση- διατάραξη της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης. Αυτό έχει επιπτώσεις όχι μονάχα στο άτομο που μεταμορφώνεται σε θύμα, αλλά και στο δρών υποκείμενο που αποκτά το ρόλο του θύτη.
Ανέκαθεν υπήρχαν φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού ή αλλιώς φαινόμενα bullying. Ανέκαθεν υπήρχαν θύματα τα οποία δεν κατάφεραν ποτέ να επουλώσουν πληγές βαθιά ριζωμένες στην ψυχή και στο μυαλό τους.
Κατά την γνώμη μου, το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα συναντάμε φαινόμενα βίας και ρατσισμού στο πλαίσιο, για παράδειγμα, της εργασίας είναι απτή ένδειξη ότι ο ενδοσχολικός εκφοβισμός υπάρχει και μαστιγώνει τα συναισθήματα ανθρωπιάς και εσωτερικής αιδούς που υπάρχουν στην ψυχή μας. Γιατί η βάση είναι το σχολείο, η εκπαίδευση. Όταν στα πλαίσια αυτού, υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα και σήμερα υποφέρουν από χτυπήματα- εσωτερικά ή μη- τότε η μελλοντική ειρηνική συνύπαρξη των πολιτών είναι ουτοπικό όραμα που δεν βασίζεται σε σημερινά δεδομένα.
Παρατηρώντας τις συμπεριφορές των παιδιών εντοπίζουμε σε περιπτώσεις bullying δύο διαφορετικές πλευρές. Αφενός, υπάρχει ο θύτης. Ο αιώνιος «εκδικητής», ανεξέλεγκτος και υπερασπιστής των εγωιστικών κινήτρων του. Ο θύτης, βάση στατιστικών, επιθυμεί την προβολή και διακατέχεται από μεγάλη αυτοπεποίθηση. Θεωρεί την βία στοιχείο της ανθρώπινης συμπεριφοράς, που γίνεται αποδεκτό. Ο εαυτός του τοποθετείται σε ανώτερη βαθμίδα από τον υπολοίπων, θυμώνει εύκολα και αρκετά συχνά δίχως ξεκάθαρο λόγο. Δεν δέχεται ότι κάποια πιθανή επιθυμία του είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί και καταφεύγει αμέσως σε βία ή απειλητικές κουβέντες. Συνήθως, διώχνουν από την παρέα άτομα που δεν θέλουν ή που θεωρούν κατώτερα και δημιουργούν «κλίκες». Είναι ξεκάθαρο ως εδώ, ότι ο θύτης έχει την συνήθεια να συμπεριφέρεται σαν αρχηγός και σαν ρυθμιστής των καταστάσεων χωρίς την συγκατάθεση των υπολοίπων και χωρίς να είναι απαραίτητα μεγαλύτερος ή μεγαλόσωμος.
Αφετέρου, υπάρχουν τα παιδιά θύματα τα οποία στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι ντροπαλά, χαμηλής αυτοεκτίμησης και με γονείς ιδιαίτερα υπερπροστατευτικούς. Θύματα είναι τα παιδιά εκείνα που πιθανόν έχουν κάποιο διαφορετικό χαρακτηριστικό από τα υπόλοιπα ( ψηλότερα από το μέσο όρο των συνομήλικων τους, πολύ καλοί μαθητές κ.λπ.). Αντιδρούν έντονα, θυμώνουν, κλαίνε και ίσως κάποιες φορές θύματα είναι άτομα με εριστικό πνεύμα που δεν δέχονται να καταπιεστούν υιοθετώντας πρακτικές που δεν επιθυμούν.
Ωστόσο είναι πιθανόν να γίνεται και εναλλαγή ρόλων θύτη- θύματος. Συγκεκριμένα, ο θύτης μπορεί να γίνει το θύμα κάποιον άλλων ή το θύμα, αντίστοιχα, να γίνει θύτης σε κάποιους άλλους ασθενέστερους κατά την γνώμη του.
Τόσο οι θύτες όσο και τα θύματα μπορεί να έχουν αδιάφορους, υπερπροστατευτικούς ή αυταρχικούς γονείς. Το κάθε παιδί αντιμετωπίζει διαφορετικά μία κατάσταση εκφοβισμού, ανάλογα με τις συγκυρίες και τις μελλοντικές παρέες που θα αποκτήσει.
Το σίγουρο είναι ότι το παιδί, είτε σωματικά είτε ψυχικά πληγώνεται. Ένα παιδί θύτης στο μέλλον θα αντιμετωπίσει πολλά ζητήματα καθώς σε μία κοινωνία που ελέγχεται και θεμελιώνεται σε νόμους, μία τόσο άγρια και επιθετική συμπεριφορά δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Το παιδί θύμα από την άλλη, θα δυσκολευτεί πιθανόν να επανέλθει συναισθηματικά και να αποδεχτεί τον εαυτό τους όπως είναι, απαλλαγμένο από τις αρνητικές αντιδράσεις των γύρων του. Αν τελικά τα καταφέρει, θα είναι περισσότερο ευάλωτο και καχύποπτο. Υπάρχουν περιπτώσεις που τα παιδιά- θύματα επεδίωξαν να λειτουργήσουν με τα εκδικητικά τους ένστικτα, ανταποδίδοντας με τον ίδιο τρόπο, σε άλλα παιδιά που τους επιτράπηκε λόγω συνθηκών.
Τέλος, θα ήθελα να κλείσω αναφέροντας ότι πολύ συχνά οι μαθητές αποσιωπούν λόγω φόβου να ομολογήσουν τις πράξεις που παρατηρούν ή βιώνουν. Πρόσφατα μάλιστα, έμαθα για κάποια περίπτωση όπου και οι ίδιοι οι καθηγητές παρέμειναν σιωπηλοί ακροατές του εκφοβισμού, φοβούμενοι την αντίδραση των μαθητών. Είναι τραγικό ότι στην προαναφερθείσα περίπτωση, το θύμα δικαιολόγησε τον εκπαιδευτικό αναφέροντας ότι « Έκανε την δουλειά του. Καταλαβαίνω». ( Ζούμε στην κοινωνία που οι μορφωμένοι αποσιωπούν στην αδικία και γίνονται φερέφωνα μίας φθηνής, ανατριχιαστικής διακήρυξης ισότητας, που στον πυρήνα της έχει ήδη τοποθετήσει την ιεράρχηση δυνατών και αδυνάτων!).
Παραθέτω κάποια χαρακτηριστικά παιδιών που έχουν δεχθεί εκφοβισμό:
- Εφιάλτες
- Μείωση σχολικών επιδόσεων
- Σημάδια στο σώμα
- Άγχος, ανεξήγητος φόβος
- Αποφυγή σχολικών μαθημάτων με κάποια δικαιολογία ή αργοπορία προσέλευσης σε αυτά.
- Θυματοποίηση άλλων ατόμων από το περιβάλλουν τους και δυσκολία ανάληψης ευθυνών.
- Απειλή αυτοκτονίας
- Φόβος και συστηματική αποφυγή χρήσης κινητού τηλεφώνου.
Είναι σημαντικό να συζητάμε με το παιδί και να αισθάνεται ασφάλεια και στοργή. Πρέπει να πεισθεί να μιλάει, να εκφράζεται, να προστατεύεται και να μην παραμένει αδρανές. Είναι ευθύνη όλων μας. Είναι ευθύνη που προς το παρόν δεν έχει αναληφθεί. Κάθε μέρα όλο και περισσότερα παιδιά φοβίζουν και φοβίζονται. Το λάθος βρίσκεται και στις δύο πλευρές. Βοήθεια χρειάζονται και οι δύο.
Ας πείσουμε τα παιδιά ότι στην καρδιά τους οφείλουν να υπάρχουν όνειρα και όχι δάκρυα και εξουσιαστικές τάσεις.
~6 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά του ενδοσχολικού εκφοβισμού & της ενδοσχολικής βίας
One Comment
Ανώνυμος
Σε κανέναν Μαλάκα δεν θα αφήσω να κακοποιεί το παιδί μου στο σχολείο η οπουδήποτε αλλού, κανένας Μαλάκας δεν είναι άξιος να βασανίζει το παιδί μου και να το δημιουργεί μόνιμα τραύματα ή να το θέτει στο κίνδυνο της αυτοκτονίας όπως έχει συμβεί σε πολλά παιδάκια τα οποία βίωναν την κακοποίηση από άλλα μπάσταρδα…Γονείς να είστε ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ προσεχτικοί στο θέμα αυτό!