Αυτό είναι ένα guest άρθρο από τον Πέτρο Κεφαλά τον οποίο και ευχαριστούμε πολύ!
Το βράδυ της 30ης Απριλίου του 1945 η σοβιετική σημαία υψώνεται στο ραιχσταγκ. Το επόμενο πρωί η διαδικασία επαναλαμβάνεται ώστε οι σοβιετικοί να μπορέσουν να αποθανατίσουν την ένδοξη στιγμή της νίκης. Μάταια οι εναπομείναντες υπερασπιστές του Βερολίνου προσπαθούσαν να κρατήσουν την πόλη όσο περισσότερο μπορούσαν, με την κρυφή ελπίδα ότι οι αμερικανοί ή οι άγγλοι θα έφταναν πρώτοι, προκειμένου να γλιτώσουν από τις σοβιετικές θηριωδίες. Ήταν αποφασισμένο και συμφωνημένο από πριν, ότι οι ρώσοι θα έμπαιναν πρώτοι στο Βερολίνο. Το μίσος εναντίον των γερμανών ήταν τεράστιο και εν μέρει δικαιολογημένο. Είκοσι εκατομμύρια ψυχές χάθηκαν για να αποτρέψουν τη γερμανική εισβολή στη Ρωσία.
Ο πόλεμος τελειώνει και ένας άλλος είναι σε αναμονή. Οι συνθήκες είναι κατάλληλες. Δυο υπερδυνάμεις, δυο εντελώς διαφορετικές θεωρίες κι ένας κόσμος στη μέση έτοιμος για τη μοιρασιά είναι ότι χρειάζεται για να ξεκινήσει αυτό που αργότερα οι ιστορικοί ονόμασαν ψυχρό πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’30 και πολύ πριν την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, η ηγεσία των ναζί χτιζει γερές σχέσεις με της χώρες της Λατινικής Αμερικής, κυρίως την Χιλή και την Αργεντινή. Παράλληλα το ναζιστικό καθεστώς δημιουργεί ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς μέσω της βιομηχανίας και του τραπεζικού τομέα με εταιρίες και τράπεζες των μετέπειτα αντιπάλων στον πόλεμο. Οικονομικούς δεσμούς που δεν σταματούν με την έναρξη του πολέμου.
Εκτός από την τράπεζα διεθνών διευθετήσεων, ενός τραστ τραπεζών όπου συμμετέχει και ο αμερικανικός τραπεζικός τομέας, σχέσεις υπάρχουν και με την τσεις μπανκ, επίσης αμερικανική τράπεζα. Η γερμανική πολεμική μηχανή εφοδιάζεται με πετρέλαιο από την αμερικανική στάνταρ οιλ και εξακολουθεί να φτιάχνει τα αυτοκίνητα της στο εργοστάσιο του Φορντ, στην κατεχόμενη Γαλλία. O κατάλογος των συνεργαζόμενων με τον εχθρό εταιρειών είναι μακρύς.
Ίσως αρκεί ως ένδειξη το γεγονός ότι στο τεράστιο καρτέλ που αποτελούσε την IG Farben, συμμετοχή είχαν κάποιες από τις παραπάνω εταιρείες, όπως η στάνταρ οιλ, αλλά και άλλες. Εταιρείες των συμμάχων που συνεργάζονταν στενά με την IG, η οποία με την τεράστια τεχνογνωσία της στήριζε την πολεμική μηχανή του Χίτλερ καλύπτοντας σχεδόν κάθε ανάγκη. Φάρμακα, συνθετικές πρώτες ύλες, συνθετικά καύσιμα και φυσικά το αέριο που χρειαζόταν οι ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για να εξοντώνουν κόσμο.
Το 1945 φτάνει στη Γερμανία ο Τζαίημς Στιουαρτ Μάρτιν, δικηγόρος κι απεσταλμένος του αμερικανικού υπουργείου δικαιοσύνης. Διαδέχεται τον παραιτηθέντα Ράσελ Νίξον και με την ομάδα του έχει ένα σκοπό. Να ερευνήσει αυτές τις περίεργες οικονομικές σχέσεις, να διαλύσει τα ναζιστικά καρτέλ και να αποναζικοποιησει τη γερμανική βιομηχανία. Δεν είναι μόνος. Στις ΗΠΑ έχουν συσταθεί επιτροπές, όπως αυτή του γερουσιαστή Κιλγκορ, που έχουν τον ίδιο σκοπό.
Οι ρίζες της οικονομικής διαπλοκής αποδεικνύονται πολύ βαθιές. Ο Μάρτιν αργότερα περιέγραψε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στο βιβλίο ‘’all honorable men’’ (όλοι οι εντιμότατοι κύριοι). Σε ένα σημείο γράφει ότι εμπόδια δεν συναντούσε από γερμανούς, αλλά από αμερικανούς και βρετανούς συμμάχους. Στα αμερικανικά μέσα της εποχής, το γεγονός ότι οι συνεργάτες των ναζί κρατούν ακόμα τα κλειδιά της γερμανικής οικονομίας δεν περνά απαρατήρητο.
Παράλληλα και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, τα μεγάλα κεφάλια, αλλά και απλοί στρατιώτες των ες-ες εγκαταλείπουν τη ρημαγμένη Γερμανία, με κυριότερο προορισμό τους χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου το κλίμα για αυτούς είναι ακόμα πολύ φιλικό και υπάρχουν εδραιωμένες σχέσεις. Όσο ξεκάθαρος όμως είναι ο προορισμός κι όσο ιστορικά τεκμηριωμένο είναι το γεγονός ότι η Αργεντινή, η Χιλή και η Βραζιλία φιλοξένησαν αυτούς τους ανθρώπους, τόσο θολό παραμένει το τοπίο στο ζήτημα των δικτύων και των οδών διαφυγής.
Ακόμα και το περιβόητο δίκτυο οντεσα –ODESSA (Organisation der Ehemaligen SS–Angehörigen) – τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση από ιστορικούς. Επομένως ίσως δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο, πλην ορισμένων τεκμηριωμένων περιπτώσεων, πως κατάφεραν αυτοί οι άνθρωποι να διαφύγουν και να παραμείνουν ασύλληπτοι μέχρι τα βαθιά γεράματα ή μέχρι το θάνατο τους και από πού προήρθαν τα κεφάλαια που τους βοήθησαν να διαφύγουν και να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους ήσυχα και ειρηνικά, αν και με κάποιες προφυλάξεις.
Η επιτροπή του γερουσιαστή Κιλγκορ, καταγγέλλει το 1945 τις ελβετικές αρχές για την απροθυμία των ελβετικών τραπεζών να συνεργαστούν, παρά τα συμφωνηθέντα, για τον εντοπισμό και το μπλοκάρισμα των γερμανικών κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένου του χρυσού. Το 1948, τρία χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, από το χρυσάφι αξίας 380.000.000 δολαρίων που είχαν συγκεντρώσει οι ναζί από της χώρες που λεηλάτησαν, οι σύμμαχοι κατάφεραν να πάρουν πίσω μόνο 4.000.000. Η IG Farben, διαλύεται οριστικά το 1951, έξι χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Κάποιες από τις εταιρείες που την αποτελούσαν λειτουργούν ακόμα. Τα διευθυντικά στελέχη που φυλακιστήκαν, επέστρεψαν στα πόστα τους αμέσως μετά την αποφυλάκιση τους.
Το κατά πόσο επηρέασαν οι ναζί μετά των πόλεμο την πολιτική στις λατινοαμερικάνικες χώρες που φιλοξενήθηκαν ή το κατά πόσο χρησιμοποίησαν τα κεφάλαια που είχαν στον πόλεμο και δεν βρέθηκαν ποτέ για να αναβιώσουν τον ναζισμό δεν είναι γνωστό, αν και υπάρχουν μελετητές που το έχουν υποστηρίξει στα βιβλία τους.
Φυσικά όλα αυτά ενέπνευσαν πολλές κινηματογραφικές παραγωγές και αρκετά κατασκοπικά μυθιστορήματα. Βλέποντας τον ναζισμό να ανθεί ξανά στην Ευρώπη το 2014, φαντάζομαι πως όλοι εύχονται να μην ξαναζήσουμε τα ίδια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:
- ‘’Trading with the enemy’’ by Charles Higham (Στα ελληνικά από τις εκδόσεις σύγχρονοι ορίζοντες και καρρε)
- ‘’Unholy alliance’’ by Peter Levenda (Στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος)
- ‘’All honorable men’’ by James Stewart Martin (Ελεύθερο σε μορφή pdf στο διαδίκτυο)
- http://en.wikipedia.org/wiki/ODESSA
- http://el.wikipedia.org/wiki/IG_Farben
- http://www.independent.co.uk/news/world/south-american-states-in-search-for-nazi-gold-1264715.html
- http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9902E0D91F3BEE3BBC4851DFBF66838E659EDE