Μετά τα πρόσφατα γεγονότα της τραγικής κατάληξης της υπόθεσης Γιακουμάκη ήρθε στο προσκήνιο το θέμα του εκφοβισμού (bullying). Το bullying δεν έχει το χαρακτήρα μόνο της σωματικής κακοποίησης, αλλά ενσαρκώνεται και σε λεκτικές μορφές.
Δυστυχώς στην Ελλάδα, ουδέποτε δόθηκε η σημασία που πρέπει στο εν λόγω πρόβλημα, κάτι που αποδεικνύεται και από παρόμοιες παρελθοντικές περιπτώσεις, με περίτρανο παράδειγμα την υπόθεση Άλεξ.
Έπρεπε να μάθουμε, αλλά δεν μάθαμε. Αν είχαμε μάθει θα είχαμε μάθει καιρό πριν. Γιατί ο εκφοβισμός είναι πάνω από όλα ένας φαύλος κύκλος.
Όπως έχουν δείξει ψυχιατρικές μελέτες, η πλειοψηφία των θυτών είναι στην πραγματικότητα παρελθοντικά θύματα, είτε λόγω απαξίωσης στο οικογενειακό τους περιβάλλον, είτε λόγω βίωσης κάποιας μορφής επιθετικότητας σε κάποιον άλλο τομέα της ζωής τους. Δεν πρέπει να ξεγελά το στυλ της αυτοπεποίθησης που πλασάρουν οι θύτες. Είναι άτομα που έχουν βαθιά ψυχολογικά συμπλέγματα και που δυστυχώς, δεν τους δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να τα επιλύσουν.
Ο όρος “επιθετικό περιβάλλον” μπορεί να σημαίνει πολλά. Μπορεί να σημαίνει ένα σπίτι όπου η έννοια του “ανδρισμού” είναι το μοναδικό “ιδανικό” που παρέχεται στα παιδιά. Η έννοια αυτή είναι προβληματική, κυρίως γιατί -ως επίπλαστη κοινωνική κατασκευή από ομάδες προνομιούχων στα φεουδαρχικά βάθη της προνεωτερικής ιστορίας- σκοπό έχει να θρέψει την καθεστηκυία τάξη μιας κοινωνίας όπου κυριαρχείται κατά κανόνα από τον “νταή”. Κοινωνικός Δαρβινισμός στα καλύτερά του.
Είναι και θέμα παιδείας. Του πως γαλουχούνται τα παιδιά της Ελλάδας. Φροντίζουμε να ενσπείρουμε με περίσσεια αφοσίωση την εθνική συνείδηση, το μίσος απέναντι στους “κακούς” Τούρκους, το επιτακτικό στρατιωτικό βήμα στις παρελάσεις, το Πάτερ Ημών και ξεχνάμε να δώσουμε την απαραίτητη προσοχή στο σεβασμό που οφείλουμε να έχουμε προς τον άλλον, ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις (ή την απουσία αυτών), την έμφυλη ταυτότητα, το σεξουαλικό προσανατολισμό, τα σωματικά χαρακτηριστικά, τα ψυχικά ή σωματικά νοσήματα. Χρόνια τώρα, διδάσκουμε το μίσος.
O εκφοβισμός πηγάζει από την κατάντια της ανάγκης μας να βολευτούμε, να μειώσουμε τους άλλους για να καλμάρουμε την έλλειψη της δικής μας αυτοπεποίθησης. Βασίζουμε την ύπαρξη μας σε υποθέσεις ανισότητας και υπεροχής για να νιώσουμε ασφαλείς και να επικαλεστούμε την ταυτότητα του “δυνατού”, κρυμμένοι πίσω από ομάδες-μορφώματα που το μόνο που τις δένει είναι η διάθεση για επίθεση και απαξίωση.
Αλλά πως θα παρέχουμε στα παιδιά μας τις αξίες του σεβασμού και της αλληλεγγύης όταν δεν τις κατέχουμε ούτε οι ίδιοι; Όταν η μοναδική μας παιδεία είναι η τηλεόραση, οι ιερατικές ρήσεις, το ποδόσφαιρο και το facebook; Όταν οι κρίσεις μας απέναντι σε μειονοτικές ομάδες βασίζονται σε ανακριβείς απαρχαιωμένες κομφορμιστικές αντιλήψεις αγνοώντας τα νέα επιστημονικά δεδομένα; Κι όμως, στην Ελλάδα ακόμα και η επιστήμη είναι ταμπού!
Όπως όλες οι άλλες παραδοσιακού τύπου κοινωνίες, η χώρα μας κυριαρχείται από αυτό το αναχρονιστικό πατριαρχικό κακέκτυπο της “ανδρικής τιμής” με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εστίες ρατσιστικών αισθημάτων απέναντι σε καθετί μονήρες που επιφέρει τσούξιμο της ανασφάλειας ορισμένων.
Το εντελώς πρωτοφανές και παράδοξο είναι πως η Ελλάδα επικαλείται για τον εαυτό της την έννοια της “ορθοδοξίας”, τη στιγμή που η κουλτούρα των νεοελλήνων έρχεται σε παντελή αντίθεση με τα διδάγματα της χριστιανικής πίστης.
Κι όμως υπήρξε ένας καταιγισμός σχολίων και μηνυμάτων συμπαράστασης από όλους αυτούς τους “σοκαρισμένους” νεοέλληνες που δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι ένα νέο παιδί πέθαινε καθημερινά δίπλα τους, γιατί επέλεγαν να κάνουν τα στραβά μάτια, Βυθισμένοι στην απραξία της κανονικότητας τους, νιώθοντας ασφαλείς στο αποτρόπαιο έγκλημα της συνενοχής έριξαν τα μάτια τους πάνω στο Βαγγέλη όταν ήταν πια νεκρός. Και το χειρότερο είναι πως δεν πρόκειται για μία και μοναδική περίπτωση, αλλά για πολλές περιπτώσεις. Περιπτώσεις που μένουν στο σκοτάδι και την ομίχλη της αφάνειας και δεν θα τις μάθουμε ποτέ, γιατί δεν κάναμε τον κόπο να κοιτάξουμε αρκετά καλά.
Έχω υπάρξει μάρτυρας φαινομένων bullying. Όλοι έχουμε υπάρξει. Έχουμε δει “νταήδες” να επιτίθενται “για πλάκα” σε ευπαθείς συμμαθητές μας, με την σιωπηλή συγκαταβατική έγκριση των εκπαιδευτικών. Γιατί ναι, εκτός από την οικογένεια, οι εκπαιδευτικοί παίζουν μέγιστο ρόλο σε αυτό το συνεχιζόμενο έγκλημα. Είτε με ένα κλασικό “παιδιά είναι” είτε με ένα ανήμπορο σήκωμα των ώμων θα αποτύχουν στο να θέσουν τις βάσεις που θα κάνουν τα παιδιά και τους έφηβους να νιώσουν σύμπνοια για τον διπλανό τους.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα περιστατικό από τα χρόνια του Λυκείου, όπου μαθητής μέσα στη σχολική αίθουσα αποφάνθηκε το ότι “δεν είμαστε εμείς ρατσιστές, αυτοί είναι Αλβανοί” και τη δήλωσή του, αντί για κάποια επίπληξη, την υποδέχτηκαν γέλια. Έχουμε μάθει να διασκεδάζουμε με το μίσος. Αυτή είναι η παιδεία μας.
Υποκριτές, λοιπόν, όσοι παριστάνουν τώρα τους συγκλονισμένους και τους συμπάσχοντες, όταν πολύ πιθανό να βρέθηκαν πολλές φορές στο παρελθόν στη θέση του θύτη.
Μην τρέφετε ελπίδες χριστιανικής σωτηρίας, μην κατευνάζετε τις τύψεις σας κάνοντας like σε ένα ποστ για τον τραγικό χαμό του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Δεν απαλλάσσεστε έτσι των ευθυνών σας. Είμαστε όλοι ένοχοι.
