Σκληρός, ρεαλιστικός, κυνικός και συνήθως απαισιόδοξος, χωρίς πολύ χώρο για ιστορίες αγάπης και χαρούμενα φινάλε. Αυτός είναι ο γερμανικός κινηματογράφος, από το γερμανικό εξπρεσιονισμό του Dr. Caligari και του Nosferatu μέχρι τις σύγχρονες γερμανο-αυστριακές παραγωγές του Michael Haneke και των άλλων δημιουργών. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει πως δεν υπήρξε χώρος για να δημιουργηθούν μεγάλες ταινίες από τους πολυτάλαντους Γερμανούς σκηνοθέτες, σεναριογράφους και ηθοποιούς στον τελευταίο αιώνα, πολλοί εξ αυτών διέπρεψαν αργότερα και στο Χόλιγουντ. Είτε κυβερνούσε ο Κάιζερ, είτε ο Χίτλερ, είτε… η Μέρκελ, πάντοτε υπήρχαν αξιόλογες γερμανικές ταινίες. Ας δούμε λοιπόν πέντε μεγάλες ταινίες με… γερμανική υπογραφή, τις οποίες σίγουρα αξίζει να δείτε αν δεν το έχετε ήδη κάνει.
Das Boot (1981) του Wolfgang Petersen
Μια από τις πρώτες σημαντικές γερμανικές ταινίες με θέμα το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που αποτελούσε πάντα ταμπού για τη χώρα. Συγκεκριμένα, μέσα από την κλειστοφοβική σκηνοθεσία του Petersen, ο θεατής παρακολουθεί επί τρεις ώρες τις περιπέτειες ενός γερμανικού υποβρυχίου στον Ατλαντικό, τις μάχες που δίνει με τους Συμμάχους στη θάλασσα αλλά και την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων που βρίσκονται μέσα του, όταν ένας ένας καταρρέουν μέσα στη φρίκη του πολέμου και ταυτίζουν το υποβρύχιο με μια φυλακή. Ο θάνατος δείχνει κάτι ανάμεσα σε λύτρωση και φυσική εξέλιξη στα μάτια του Petersen, και δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος ελπίδας και αισιοδοξίας. Η τρομερή σκηνοθεσία, όμως, και ο ρεαλισμός με τον οποίο αποδίδονται οι καταστροφικές επιπτώσεις του πολέμου στις ψυχές των ανθρώπων δημιουργούν ένα έξοχο αντιπολεμικό δράμα που είναι αδύνατο να περνά απαρατήρητο.
Το Κύμα (2008) του Dennis Gansel
Η ιστορία μας έχει δείξει πως οι Γερμανοί έχουν την τάση να ασπάζονται απολυταρχικά και καταπιεστικά καθεστώτα, και ταινίες όπως το Πείραμα (2001) και αυτή εδώ προσπαθούν να εξηγήσουν το φαινόμενο από κοινωνική σκοπιά. Στο εξαιρετικό αυτό έργο του Gansel βλέπουμε έναν καθηγητή να προσπαθεί να δείξει στους μαθητές του πόσο καταστροφικό είναι ένα τέτοιο καθεστώς παροτρύνοντάς του να εγκαθιδρύσουν μια δική τους μικρή… δικτατορία και να εντοπίσουν τις επιπτώσεις της. Ο έλεγχος θα χαθεί, όμως, όταν το πείραμα γίνει πραγματικότητα στα μάτια μερικών από αυτούς. Η τάση του ανθρώπου για εξουσία, καταπίεση και συμμετοχή σε ομάδες ξεδιπλώνεται αριστουργηματικά καθώς προχωράει η ταινία, σε τέτοιο βαθμό που σε κάνει να ανησυχείς αν η φύση μας ως άνθρωποι είναι τόσο επικίνδυνη τελικά. Τραγική φιγούρα ο καθηγητής (Jürgen Vogel) σε μια τρομερά ενδιαφέρουσα και άκρως διδακτική ταινία.
Η Πτώση (2004) του Oliver Hirschbiegel
Μόλις η πρώτη Γερμανική ταινία στην οποία απεικονίζεται ο Αδόλφος Χίτλερ, η Πτώση αποτελεί ένα μοναδικό ιστορικό δράμα. Η ταινία είναι γυρισμένη σε στιλ ντοκιμαντέρ και αφηγείται τις τελευταίες μέρες του Χίτλερ και των συνεργατών του στο καταφύγιό τους λίγο πριν την εισβολή των Συμμάχων στο Βερολίνο, μέσα από τα μάτια της τελευταίας γραμματέως του δικτάτορα. Μετά την τελική ήττα των Ναζί, το φινάλε προμηνύει τις τεράστιες δυσκολίες που θα περνούσαν οι επιζώντες για να ξαναχτίσουν τη χώρα τους από το μηδέν. Μια από τις πιο καλογυρισμένες ταινίες επί του θέματος, με εξαιρετική σκηνοθεσία και την ερμηνεία του Bruno Ganz να ξεχωρίζει. Πιο γνωστή σκηνή της ταινίας, αναμφίβολα, αυτή όπου ο Ganz ως Χίτλερ ξεσπά κατά παντός υπευθύνου, μια σκηνή που έχουμε δει αναρίθμητες φορές να διακωμωδείται με την προσθήκη υποτίτλων που σατιρίζουν σύγχρονες καταστάσεις…
Οι Ζωές των Άλλων (2006) του Florian Henckel von Donnersmarck
Ακόμη ένα καταπιεστικό καθεστώς που υπέμειναν οι Γερμανοί, αυτό της Ανατολικής Γερμανίας του Ψυχρού Πολέμου, έγινε η αφορμή για τη δημιουργία μιας άκρως αξιόλογης ταινίας. Ένας πράκτορας της διαβόητης μυστικής υπηρεσίας Στάζι (Ulrich Mühe), ο οποίος αναλαμβάνει να παρακολουθήσει ένα ύποπτο ζευγάρι καλλιτεχνών αλλά στην πορεία απορροφάται από τη ζωή τους είναι ο (αντι)ήρωας της ταινίας κι ένας απ΄ τα πιο τραγικούς χαρακτήρες στην ιστορία του σινεμά. Το έργο μας δείχνει πόσο κενή μπορεί να γίνει η ανθρώπινη ύπαρξη όταν το άτομο μένει αμέτοχο και απλά παρακολουθεί τη ζωή του να κυλά χωρίς επιστροφή και ελπίδα, καθώς και τις οδυνηρές επιπτώσεις ενός απολυταρχικού καθεστώτος στη ζωή όχι μόνο των καταπιεζόμενων αλλά και των καταπιεστών. Αυτή τη φορά υπάρχει μια αχτίδα αισιοδοξίας στο φινάλε, το οποίο είναι μάλλον ό,τι πιο συγκινητικό έχει παράξει ο γερμανικός κινηματογράφος.
Μ (1931) του Fritz Lang
Μια ταινία-ορόσημο για το γερμανικό και τον παγκόσμιο κινηματογράφο, δημιούργημα ενός μεγάλου Γερμανού σκηνοθέτη, που επηρέασε την τέχνη όσο λίγοι με τις πρωτοποριακές ταινίες του. Θέμα του αριστουργήματος αυτού ένας μανιακός δολοφόνος παιδιών και η στάση διαφόρων στρωμάτων της κοινωνίας (αστυνομία, υπόκοσμος, απλοί πολίτες) απέναντί του καθώς η αστυνομία, και όχι μόνο, προσπαθεί να τον συλλάβει. Ο Lang χρησιμοποιεί αριστοτεχνικά την κάμερα, με εντυπωσιακά πλάνα και εκπληκτικές αντιθέσεις άσπρου-μαύρου, καθώς και τον πρωτόγονο τότε κινηματογραφικό ήχο, εισάγοντας σημαντικές τεχνικές όπως το leit motif. Ταυτόχρονα, με το έργο του περνά επίκαιρα κοινωνικά μηνύματα και θέτει ηθικά διλήμματα που εξακολουθούν να μένουν αναπάντητα, 84 χρόνια μετά, ενώ προδικάζει την επερχόμενη οικειοθελή παράδοση της παρακμάζουσας γερμανικής κοινωνίας στη ναζιστική λαίλαπα. Εκπληκτικός, τέλος, και ο Peter Lorre, με καριέρα στο Χόλιγουντ, στο ρόλο του δολοφόνου, σε μια ταινία που θα σας ανταμείψει αν αφιερώσετε χρόνο να τη δείτε και να τη μελετήσετε.
https://www.youtube.com/watch?v=4nhXYNJjFdU
