Μη καταλογισμένο, Άποψη της Βαστίλης, της πύλης του Αγίου Αντωνίου και μέρους των προαστίων του Παρισιού, (1750-1789), Εθνική Γαλλική Βιβλιοθήκη, Ανακτήθηκε από http://purl.stanford.edu/sb015pc9804
Η έννοια της ιδιότητας του πολίτη άρχισε να διαμορφώνεται από τα χρόνια της Αμερικανικής Επανάστασης, όμως εδραιώθηκε μετά την Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ατόμου και του Πολίτη κατά την Γαλλική Επανάσταση. Η Γαλλική Επανάσταση προκλήθηκε από την οικονομική κρίση του παλαιού καθεστώτος το οποίο κατέρρευσε το 1789. Με την κατάρρευση της απόλυτης μοναρχίας εγκαθιδρύθηκε η συνταγματική μοναρχία και διακηρύχθηκαν τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του πολίτη εισάγοντας την Γαλλία σε μία νέα εποχή εθνικής κυριαρχίας, ελευθερίας και ισότητας. Αυτή η Επανάσταση ήταν αποτέλεσμα της διάδοσης του Διαφωτισμού και συνεπώς των ιδεολογιών του.
Με την αύξηση του κόστους ζωής η πλειοψηφία του εργατικού κόσμου της Γαλλίας βρέθηκε αντιμέτωπη με δυσχέρειες τις οποίες άλλες χώρες αντιμετώπισαν προωθώντας την μετανάστευση στις αποικίες. Όμως, η Γαλλία δεν είχε αυτή την δυνατότητα καθώς έχασε τους δεσμούς με τις αποικίες της μετά τους πολέμους του 18ου αιώνα και έτσι το πρόβλημα παρέμενε. Συνεπώς, αυξήθηκε το χάσμα μεταξύ αστών, αριστοκρατών και εργατών, αγροτών. Οι αστοί ήταν κυρίως νεόπλουτοι οι οποίοι προσπαθούσαν να ανελιχτούν κοινωνικά. Οι αριστοκράτες δεν επιθυμούσαν να χάσουν τα προνόμιά τους ούτε την σχέση με την εξουσία, ενώ οι αγρότες και οι εργάτες επιζητούσαν καλύτερες συνθήκες ζωής και κυρίως αγωνίζονταν για την καθημερινή επιβίωση. Η Γαλλική Επανάσταση, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες επαναστάσεις της εποχής, καταφέρνει να διαμορφώσει νέες ιδεολογίες με οικουμενικό χαρακτήρα.
Για δύο χρόνια η Γαλλική Επανάσταση στηρίχτηκε ιδεολογικά στους φιλοσόφους οι οποίοι ενέπνευσαν και την Αμερικανική Επανάσταση. Επιθυμώντας τον έλεγχο της κατάστασης οι αστοί προτείνουν την σύγκληση του Συμβουλίου των Τάξεων το οποίο πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου του 1789. Η αστική τάξη, η οποία εκπροσωπούσε και την Τρίτη Τάξη, προσπάθησε να επιβληθεί και να υπερισχύσει με σκοπό την απομάκρυνση του Παλαιού Καθεστώτος. Πλέον, η κυριαρχία της χώρας περνάει από τον μονάρχη στο έθνος και ο νόμος διαμορφώνεται από τους αντιπροσώπους των πολιτών.
Στις 4 Αυγούστου 1789 έγινε το πρώτο βήμα για την δημιουργία ενός έθνους ισότητας. Καταργήθηκε η φεουδαρχία, η δεκάτη και τα ιεραρχικά δικαιώματα της αριστοκρατίας προς τους αγρότες. Οι επαναστάτες επικράτησαν έναντι του Παλαιού Καθεστώτος, το οποίο καταργήθηκε και η Συντακτική Εθνοσυνέλευση ανέλαβε την διαμόρφωση των νέων θεσμών. Η Olwen Hufton, στο Women and the limits of citizenship in the French Revolution, τονίζει ότι ο Ροβεσπιέρος στον πολιτικό του λόγο υπερασπίστηκε την καθολικότητα της ιδιότητας του πολίτη η οποία όμως δεν εδραιώθηκε στην Συντακτική Εθνοσυνέλευση και κοινωνικές ομάδες όπως οι γυναίκες και οι υπηρέτες δεν συμπεριλήφθηκαν στους κατόχους πολιτικών δικαιωμάτων. Στις 26 Αυγούστου 1789 ψηφίζεται η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ατόμου και του Πολίτη εμπνευσμένη από τις αρχές του Διαφωτισμού. Πλέον, βασικό ζήτημα είναι η προστασία των φυσικών ατομικών δικαιωμάτων τα οποία αποτελούν η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην καταπίεση. Η Διακήρυξη έχει επιρροές από την βρετανική Πράξη περί Προσωπικής Ασφάλειας (Habeas Corpus) και εκτός των παραπάνω αφορά την ελευθερία της γνώμης, την θρησκευτική ελευθερία και την ελευθερία της έκφρασης. Ενώ όσον αφορά τις επιρροές της από την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του 1776 στις ΗΠΑ η Διακήρυξη υιοθετεί την ελευθερία αντίστασης στην καταπίεση καθώς και την ελευθερία της ιδιοκτησίας.
Οι διακρίσεις ανάμεσα στα άτομα υφίστανται αλλά τίθενται υπό τον όρο της βάσης τους «στην κοινή ωφέλεια». Αντίθετα η ισότητα δεν αποδίδεται το ίδιο ξεκάθαρα σε όλους τους τομείς καθώς δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο όσοι πλήρωναν φόρο ίσο με τρεις μέρες εργασίας. Οι υπόλοιποι υπολογίζονταν ως μη- ενεργοί πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, των παιδιών αλλά και άλλων κοινωνικών ομάδων. Ωστόσο με την αρχή της ισότητας προς τον νόμο καταργούνται οι διακρίσεις οι οποίες αφορούσαν τους Εβραίους και τους Προτεστάντες. Ακόμα, καταργούνται οι έμμεσοι φόροι και αντικαθίστανται από άμεσους οι οποίοι αφορούν το επιτήδευμα, την ακίνητη περιουσία και την κινητή.
Τελευταίος τομέας αναδιαμόρφωσης είναι η Εκκλησία της Γαλλίας η οποία αποκόπτεται από τον Πάπα και ο κλήρος ορκίζεται πίστη στο έθνος, στο νόμο και στον βασιλιά. Οι Επαναστάτες πήραν ισχυρά μέτρα για τον αποχριστιανισμό της κοινωνίας και συνεπώς την αντικατάσταση της προκατάληψης με την «επαναστατική ιδεολογία και λογική». Οι παραδοσιακές θρησκείες αντικαταστάθηκαν από την λατρεία του Ανώτατου Όντος το 1793. Το 1789 απαγορεύθηκαν οι μοναστικοί όρκοι και δημιουργήθηκε νέο ημερολόγιο με δέκα ημέρες ανά εβδομάδα.
Πηγές
Olwen H. Hufton, Women and the limits of citizenship in the French Revolution, Τορόντο, University of Toronto Press, 1989.
Serge Berstein, & Pierre Milza, Ιστορία της Ευρώπης: Από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα Ευρωπαϊκά κράτη. 5ος– 18ος αιώνας. μτφ. Αναστάσιος Κ. Δημητρακόπουλος, Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1997, σ. 481.
Annete F. Timm – Joshua A. Sanborn, Gender, Sex, and the Shaping of Modern Europe: A History from the French Revolution to the Present Day, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Σύδνεϋ, Bloomsbury Publishing, σ. 25-28.
