Τα λεπτά περνάνε, οι ώρες κυλούν, οι μέρες τρέχουν, τα χρόνια χάνονται. Ο χρόνος μέσα στο ταξίδι μας στη ζωή είναι αδυσώπητος. Δεν σταματάει, δε λυγάει, δε λυπάται.
Αυτή τη στιγμή και κάθε στιγμή κάποιος υποφέρει, κάποιος πεινάει, κάποιος πεθαίνει. Άλλος γελάει, άλλος προάγεται στη δουλειά του, άλλος γεννιέται. Η ζωή μας χαρίζει και τα καλά και τα κακά.
Η φύση μας φρόντισε να μας κάνει τόσο αντίθετους με το χρόνο: ευάλωτους, εύθραυστους, φθαρτούς. Χρέος μας, λοιπόν, να προσπαθήσουμε να καταπολεμήσουμε τη φθαρτή φύση μας, που μας τραβάει προς το κατώτερο, το εύκολο, το ξεκούραστο.
Ο άνθρωπος, όπως το δηλώνει και η ίδια η λέξη, είναι αυτός που άνω θρώσκει, δηλαδή αυτός που κοιτάζει προς τα πάνω, προς τα ανώτερα και τελειότερα επίπεδα της ύπαρξής του. Αυτά είναι η καλοσύνη, η προσπάθεια, η εντιμότητα, η αρετή, το χρέος.
Τι είναι χρέος; Γιατί να πρέπει κανείς να προσπαθεί για το καλύτερο;
Η ζωή δεν είναι πάντα ευχάριστη. Πολλά πράγματα δεν είναι πάντα όπως τα περιμένουμε, άλλα έρχονται ανάποδα και άλλα απαιτούν προσπάθεια για να τα κατακτήσουμε. Απέναντι σε όλα αυτά είναι που πρέπει ο άνθρωπος να αποδείξει την ανθρώπινη φύση του, για να μπορέσει να λέγεται Άνθρωπος. Κάθε λιποψυχία, κάθε παραίτηση απο τον αγώνα, κάθε οπισθοχώρηση είναι μια ήττα του Ανθρώπου απέναντι στη φθαρτότητα και τη μικροψυχία, που του αφαιρούν τη δυνατότητα να ανέλθει, να ξεπεράσει τη δυσκολία, να νικήσει.
Αγώνας είναι το πιο ιερό πράγμα στον κόσμο του ανθρώπου. Κάθε άνθρωπος έρχεται στη ζωή αντιμέτωπος με τις δικές του δυσκολίες, τα δικά του εμπόδια, εσωτερικά και εξωτερικά, τις δικές του αναποδιές. Αγώνας, λοιπόν, είναι η ασταμάτητη προσπάθεια του κάθε ανθρώπου να ξεπεράσει αυτές τις δυσκολίες, να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Μόνο αυτός ο Αγώνας αφήνει την ανθρώπινη υπόστασή του να λάμψει, γιατί είναι Αγώνας πρωτίστως εσωτερικός, είναι μία πάλη με τον Εαυτό. Είναι η πάλη ανάμεσα στον Εαυτό που μας τραβάει προς τα κάτω, στη βολή, στην ευκολία, στην παραίτηση και στον Εαυτό που μιλάει μέσα μας και μας υποδεικνύει το σωστό, το πρέπον, το χρέος.
Το χρέος για τον καθένα είναι αυτό που δικαιολογεί την ύπαρξη του Αγώνα. Χωρίς χρέος δεν υπάρχει Αγώνας. Αν δεν υπάρχει κάτι να πολεμήσεις και να θυσιαστείς, δεν μπορείς να αγωνιστείς. Ωστόσο, το χρέος υπάρχει σε όλους, σε άλλους σε λανθάνουσα, σε άλλους σε ενεργό μορφή. Το χρέος όμως δεν είναι κάτι που υποδεικνύεται. Αν ο ίδιος ο άνθρωπος δεν ανακαλύψει μόνος του το χρέος του, δεν μπορεί κανείς να του το υποδείξει, διότι δεν παλεύει κανείς μόνο για τους άλλους, αλλά παλεύει για να δικαιώσει την ίδια του την ανθρώπινη ουσία. Να παλεύεις για το όνειρο άλλων, σε αλλοτριώνει, σε φθείρει. Το χρέος μπορεί να αλλάζει μορφή και περιεχόμενο, αλλά παραμένει πάντα εκεί. Μπορεί να μην είναι το ίδιο με χθες, ούτε το ίδιο με αύριο, αλλά πάντα υπάρχει.
Χρέος δεν είναι μία καθημερινή υποχρέωση, ή μία επιταγή. Χρέος είναι η εσωτερική φωνή του Εαυτού που μας παροτρύνει και παρακινεί να βαδίσουμε προς την Τελειότητα, την ανώτερη έκφραση της ανθρώπινης υπόστασής μας.
” Γιατί η ουσία της ηθικής μας δεν είναι η σωτηρία του ανθρώπου, που αλλάζει μέσα στον καιρό και στον τόπο, παρά η σωτηρία του Θεού, που μέσα από λογής λογής ρεούμενες ανθρώπινες μορφές και περιπέτειες είναι πάντα ο ίδιος, ο ακατάλυτος ρυθμός που μάχεται για ελευθερία.”
Απόσπασμα από την Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη.
