4 Μαΐου 1949. Μια ημέρα πένθους για την οικογένεια της Τορίνο. Μια ημέρα που προξενεί αμέτρητο πόνο και λύπη στο Ιταλικό ποδόσφαιρο ειδικότερα, αλλά και στο παγκόσμιο γενικότερα. Μια ημέρα που ακόμη και 70 χρόνια αργότερα δεν μπορεί να σβηστεί από τη μνήμη κανενός. Ήταν απόγευμα Τετάρτης, 17:05, όταν το αεροσκάφος που μετέφερε την θρυλική, τότε, ομάδα της Τορίνο συγκρούστηκε στον αναλημματικό τοίχο της Βασιλικής Εκκλησίας στον λόφο της Σουπέργκα και σκότωσε όλους τους επιβαίνοντες.
Η “Μεγάλη Τορίνο”, όπως ονομάστηκε εκείνη η ομάδα, βρισκόταν στη Λισαβόνα για ένα φιλικό με την Μπενφίκα. Ο τότε παίκτης της Πορτογαλικής ομάδας, Ζοζέ Φερέιρα, είχε σκοπό να αποσυρθεί από την ενεργό δράση και ζήτησε σαν χάρη από τον εμβληματικό αρχηγό της Τορίνο, και καλό του φίλο, Βαλεντίνο Ματσόλα, να κανονιστεί ένα φιλικό ανάμεσα σε Μπενφίκα και Τορίνο, την οποία είχε σε πολύ μεγάλη εκτίμηση. Οι “Αετοί” της Λισαβόνας κέρδισαν με σκορ 4-3 και την επόμενη ημέρα η ομάδα της Τορίνο είχε σκοπό να επιστρέψει στην Ιταλία.
Η πτήση Fiat G.212 της Avio Linee Italiane αναχώρησε από την Πορτογαλία στις 9:40 το πρωί. Είχε προγραμματιστεί στάση για ανεφοδιασμό στη Βαρκελώνη προτού το αεροπλάνο επιστρέψει στην Ιταλία. Ο καιρός δεν επέτρεπε μια ασφαλή και καθησυχαστική πτήση καθώς υπήρχε αρκετή ομίχλη αλλά και βροχή. Λίγο πριν την άφιξη στο Τορίνο, ο πιλότος αποφασίζει να πετάξει σε χαμηλότερο υψόμετρο για να έχει καλύτερη ορατότητα. Πρόσφατες έρευνες αναφέρουν πως το σύστημα δυσλειτουργούσε και έγραφε πως το αεροπλάνο πετάει στα 2.000 μέτρα. Έχοντας αυτό στο μυαλό του, ο πιλότος, νομίζοντας ότι βρίσκεται σε υψηλότερο υψόμετρο, στρίβει αριστερά με σκοπό να προσγειωθεί στο Τορίνο. Για κακή του τύχη όμως, εκεί αντί για αεροδιάδρομος υπήρχε η Βασιλική Εκκλησία της Σουπέργκα, πάνω στην οποία συνετρίβη και το αεροσκάφος. Το δυστύχημα αυτό, που ονομάστηκε “Αεροπορικό Δυστύχημα της Σουπέργκα”, ήταν η πρώτη τεράστια τραγωδία που γνωρίζει το παγκόσμιο ποδόσφαιρο.
Ο απολογισμός; 31 νεκροί. 18 ποδοσφαιριστές, των οποίων υπάρχουν φωτογραφίες στο πίσω μέρος του ναού καθώς και έχουν θαφτεί ακριβώς στο σημείο της τραγωδίας, 5 παράγοντες της ομάδας, 3 δημοσιογράφοι, 4 μέλη του πληρώματος και ο συντονιστής ή αλλιώς οργανωτής της πτήσης. Μια κατεστραμμένη ζωή, αυτή του Ζοζέ Φερέιρα, για χάρη του οποίου κανονίστηκε το φιλικό που έγινε στην Λισαβόνα, ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο. Γεμάτος ενοχές, είχε δηλώσει απογοητευμένος περνώντας αμέτρητες νύχτες χωρίς ύπνο. Έστειλε χρήματα στις οικογένειες των θυμάτων καθώς και πρόσθεσε μια εικόνα της Τορίνο στην τροπαιοθήκη του. Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες, η Βασιλική Εκκλησία, το στολίδι της πόλης που χτίστηκε στα χρόνια της Αναγέννησης, είχε κατεδαφιστεί. Ένα μνημείο που προσελκούσε αμέτρητους τουρίστες στο Τορίνο είχε πλέον καταστραφεί.
Στο αεροπορικό δυστύχημα της Σουπέργκα σκοτώθηκε όλη η ομάδα της Τορίνο. Όλη εκτός από τον Σαουρό Τομά. Ο Ιταλός αμυντικός, παρότι το επιθυμούσε, δεν ταξίδεψε μαζί με την υπόλοιπη ομάδα στη Λισαβόνα, καθώς ήταν τραυματίας και για προληπτικούς λόγους έμεινε εκτός αποστολής. “Εκείνη την ημέρα βρισκόμουν στο στάδιο Φιλαδέλφια για θεραπεία και όταν γύρισα βρήκα 50 άτομα έξω από το σπίτι μου. Ένας φίλος μου με τράβηξε πιο πέρα και μου είπε τι συνέβη. Ήταν μια πολύ άσχημη ημέρα, ακόμη και ο καιρός το έδειχνε αυτό, καθώς έβρεχε και χιόνιζε ενώ ήταν αρχές Μαΐου. Ένιωσα πως έχανα το έδαφος κάτω από τα πόδια μου! Όταν πήγαμε στον λόφο της Σουπέργκα ήταν ήδη συγκεντρωμένος πολύς κόσμος, που ούρλιαζε και θρηνούσε. Προσπάθησα να πλησιάσω στα συντρίμμια, αλλά ο πρόεδρος της ομάδας με πήρε μακριά. Δεν ήθελε να δω τους φίλους μου κομματιασμένους. Ακόμη τα βράδια έρχεται ο εφιάλτης του διαλυμένου αεροπλάνου και ξυπνάω από τις κραυγές του θρήνου.” Αυτή ήταν η ανατριχιαστική αφήγηση του Σαουρό Τομά, του οποίου το σώμα επέζησε αλλά η ψυχή ήταν δίπλα σε αυτές των συμπαικτών του. Ο ίδιος στο βιβλίο του, με τίτλο “Me Grande Torino” αναφέρει πως ντρεπόταν να φύγει από το σπίτι του, γνωρίζοντας πως στον δρόμο θα τον κοιτάνε ως τον μοναδικό επιζών.
2 ημέρες μετά την τραγωδία, στις 6 Μαΐου του 1949 πραγματοποιήθηκε ανοιχτή κηδεία της ομάδας, η οποία, πέρα από τις οικογένειες και φίλους των θυμάτων, είδε 500.000 ανθρώπους να κατακλύζουν τους δρόμους της πόλης με σκοπό να αποχαιρετήσουν τους αγαπημένους τους ποδοσφαιριστές για τελευταία φορά. Αυτούς που ανέμιζαν ψηλά την σημαία της ομάδας τους για πολλά χρόνια. Η Ιταλία έπειτα από την αποτυχημένη είσοδο αλλά και την ταπεινωτική της ήττα στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έβλεπε στο πρόσωπο της Τορίνο την μόνη τιμή που διέθετε. Τον μοναδικό λόγο για τον οποίο μπορούσε να σηκώσει ψηλά το κεφάλι και νιώθει υπερηφάνεια.
Τα ποδοσφαιρικά της κατορθώματα ήταν εκπληκτικά. Κάποια ρεκόρ της μάλιστα ακόμη δεν έχουν σπάσει. Δεν μπορούσε να την σταματήσει κανείς εγχώρια. Η συγκεκριμένη ομάδα της Τορίνο κοίταζε στα μάτια και οποιονδήποτε Ευρωπαϊκό αντίπαλο. Είναι ότι καλύτερο έχει αναδείξει το Ιταλικό ποδόσφαιρο, καθώς και μια από τις καλύτερες ομάδες στην Γηραιά Ήπειρο. Δεν κέρδιζε απλώς, διέλυε τον αντίπαλο και τον έκανε να υποκλίνεται στην ανωτερότητα της. Ήταν μια ομάδα άφθαρτη. Ο μόνος αντίπαλος που δεν κατάφερε να κερδίσει ήταν η μοίρα.
Η μυθική αυτή ομάδα υπήρξε δημιούργημα του προέδρου Φερούτσιο Νόβο. Με ηγέτη τον Ιταλό, η ομάδα πραγματοποίησε την πρώτη σημαντική μεταγραφή της ιστορίας το μακρινό 1940 έναντι 50 χιλιάδων Ιταλικών λιρών. Ο λόγος για ένα ταλαντούχο παιδί, 18 ετών τότε, ονόματι Φράνκο Όσολα. Ο Νόβο άλλαξε την τεχνική ηγεσία, αλλά και την διοίκηση της ομάδας και προσέλαβε Άγγλους σε όλες τις θέσεις καθώς είχε ως πρότυπο την θρυλική Άρσεναλ του Χέρμπερτ Τσάπμαν. Με τις μεταγραφές των Ριγκαμόντι, Μπατσιγκαλούπο, Μπάλαριν και Μαρόσο το 1945 η Τορίνο δημιούργησε την πιο δυνατή ομάδα του πλανήτη την δεκαετία του ’40 και ήταν έτοιμη για να σαρώσει τους τίτλους.
Με αρχηγό και ηγέτη τον σπουδαίο Βαλεντίνο Ματσόλα, έναν από τους καλύτερους και πιο πολυσυζητημένους παίκτες της Ευρώπης αλλά και ένα γκρουπ χαρισματικών ποδοσφαιριστών ανάμεσα στους οποίους οι Ριγκαμόντι, Καστιλιάνο, Λόικ, Γκαμπέτο και πολλοί άλλοι, η Τορίνο ξεκίνησε την δική της δυναστεία. Από την περίοδο 1942/43 έως και το 1948/49 κατέκτησε πέντε συνεχόμενα πρωταθλήματα. Τις χρονιές 1943/44 αλλά και 1944/45 δεν διοργανώθηκε πρωτάθλημα λόγω παγκοσμίου πολέμου. Κέρδισε και ένα κύπελλο το 1942/43. Αποτελούσε τον βασικό κορμό και της Εθνικής Ιταλίας καθώς μετρούσε 10 (!!) σημαντικότατα στελέχη. Η Τορίνο πρόσφερε θέαμα και ντρόπιαζε όποιον βρισκόταν στο διάβα της. Το αποτέλεσμα ήταν διαδικαστικού χαρακτήρα και το μόνο ενδιαφέρον που υπήρχε ήταν το πόσο θα κερδίσει και όχι το αν θα κερδίσει. Ήταν μια ομάδα χάρμα οφθαλμών, ψυχαγωγούσε και διασκέδαζε όποιον την παρακολουθούσε. Και πως να μην το κάνει όταν αγωνιζόταν με 5 επιθετικούς. Ήταν η δεύτερη ομάδα που εφάρμοσε το σύστημα M-W, μετά από την Άρσεναλ του Χέρμπερτ Τσάπμαν, ένα σύστημα κοντινό στο 4-4-2 με το οποίο αγωνιζόταν η Βραζιλία δέκα χρόνια αργότερα.
Όδευε προς το 5ο συνεχόμενο “σκουντέτο” της όταν έλαβε χώρα το δυστύχημα της Σουπέργκα. Απείχε μόλις 4 βαθμούς από τους διώκτες της, Ίντερ και Μίλαν, οι οποίες ζήτησαν να κατακυρωθεί το πρωτάθλημα στην Τορίνο. Η ομοσπονδία αρνήθηκε, η Τορίνο χρησιμοποίησε αναγκαστικά την ομάδα νέων της, πράξη που υιοθετήθηκε και από τις υπόλοιπες ομάδες, ως ένδειξη σεβασμού. Κέρδισε και τα 4 εναπομείναντα ματς και κατέκτησε το έκτο πρωτάθλημα της ιστορίας της, πέμπτο συνεχόμενο. Καμία νίκη και κανένας τίτλος όμως δεν μπόρεσε, δεν μπορεί και δεν θα μπορέσει ποτέ να σβήσει αυτή τη τραγωδία.
Το σοκ που υπέστη η Τορίνο, η Ιταλία και ολόκληρος ο κόσμος ήταν τεράστιο. Τόσο τεράστιο που για το παγκόσμιο κύπελλο της επόμενης χρονιάς, δηλαδή το 1950, η Εθνική Ομάδα της Ιταλίας ζήτησε να ταξιδέψει στην Βραζιλία με πλοίο. Η Τορίνο από το 1949 και το δυστύχημα της Σουπέργκα έχει κατακτήσει μόλις ένα πρωτάθλημα το 1976, καθώς και τρία κύπελλα σε διάστημα 70 χρόνων. Ακόμη φαίνεται να μην το έχει ξεπεράσει. Η “Μεγάλη Τορίνο” είχε σβήσει. Η λάμψη της αποτελεί μακρινό παρελθόν. Υπήρχε και υπάρχει πλέον μόνο σαν παραμύθι. Μια ομάδα μύθος που δυστυχώς μπορούμε να γνωρίζουμε μόνο από αυτά που έχουν διασωθεί. Τα φαντάσματα των νεκρών παλικαριών της ίσως την στοιχειώνουν για πάντα.
Ένα αφιέρωμα, 70 χρόνια μετά, στην μνήμη των 31 αδικοχαμένων που κανείς δεν ξεχνά, αλλά αντίθετα θα τιμά για πάντα. Βαλέριο Μπατσιγκαλούπο, Άλντο Μπάλαριν, Ντίνο Μπάλαριν, Εμίλ Μποντζόρνι, Εουσέμπιο Καστιλιάνο, Ρουμπένς Φαντίνι, Γκιλιέλμο Γκαμπέτο, Ρουτζέρο Γκράβα, Τζουζέπε Γκρεζάρ, Έτζιο Λόικ, Βιρτζίλιο Μαρόσο, Ντανίλο Μαρτέλι, Βαλεντίνο Ματσόλα, Ρομέο Μέντι, Πιέρο Οπέρτο, Φράνκο Όσολα, Μάριο Ριγκαμόντι, Τζούλιους Σούμπερτ, Αρνάλντο Ανισέτα, Ιπόλιτο Τσιβαλέρι, Έγκρι Έρμπσταϊν, Λέσλι Λίβσλει, Οτάβιο Κορίνα, Ρενάτο Κασαλμπόρε, Λουίτζι Καβαλέρο, Ρενάτο Τοσάτι, Πιερλουίτζι Μερόνι, Αντόνιο Πανγκράτζι, Σελεστίνο Ντ’ Ίνκα, Τσέζαρε Μπιανκάρντι, Αντρέα Μποναϊούτι… Αναπαυθείτε εν ειρήνη!