Για τον περισσότερο κόσμο η 28η Οκτωβρίου σημαίνει παρελάσεις, εορτασμοί και ένα ωραίο τριήμερο άμα κάτσουν οι μέρες σωστά, όπως συμβαίνει φέτος. Για έναν αθεράπευτα σινεφίλ όπως ο υποφαινόμενος, ωστόσο, σημαίνει και κάτι άλλο: ταινίες. Ταινίες ελληνικές και ξένες, παλιές και σύγχρονες, κωμωδίες και δράματα, με έναν κοινό παρονομαστή, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα κινηματογραφικά αριστουργήματα με θέμα την πιο αιματηρή σύγκρουση στα χρονικά της ανθρωπότητας είναι κυριολεκτικά αμέτρητα, και ο πόλεμος αυτός ξεκίνησε να απασχολεί τους κινηματογραφιστές πριν καν αρχίσει (Confession of a Nazi Spy (1939), Ο Μεγάλος Δικτάτορας (1940) κ.α.) και εξακολουθεί να τους απασχολεί. Δύσκολο να ξεχωρίσεις μία και μόνο ταινία, ωστόσο το τρίωρο έπος του Στίβεν Σπίλμπεργκ στο οποίο αφιερώνω τις επόμενες γραμμές θέτει ισχυρή υποψηφιότητα.
Η Λίστα του Σίντλερ (Schindler’s List, 1993) – Δράμα εποχής, 195΄
Σκηνοθεσία: Steven Spielberg
Σενάριο: Steven Zaillian
Πρωταγωνιστούν: Liam Neeson, Ralph Fiennes, Ben Kingsley
Η ιστορία του Όσκαρ Σίντλερ, ενός Γερμανού επιχειρηματία που από κερδοσκόπος πολέμου κατέληξε να διασώσει πάνω από χίλιους Εβραίους από βέβαιο θάνατο στα χρόνια του Ολοκαυτώματος.
Για να αντιληφθείτε πόσο πολλές είναι οι μεγάλες ταινίες με θέμα το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο χαρακτηρισμός «τρίωρο έπος του Σπίλμπεργκ» δεν είναι αρκετός να περιγράψει την ταινία, καθώς θα μπορούσε κάλλιστα να ταιριάζει και στη Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν (αμφότερες χάρισαν στον Σπίλμπεργκ το χρυσό αγαλματίδιο των Όσκαρ). Μόνο που η Λίστα του Σίντλερ δεν ασχολείται με στρατούς, μάχες, πολυβόλα και λαμπρούς στρατηγούς. Αντίθετα, καταπιάνεται με την πιο μαύρη σελίδα της πιο μαύρης σελίδας στην ιστορία της ανθρωπότητας: το Ολοκαύτωμα.
Ένας Γερμανός βιομήχανος, μέλος του Ναζιστικού κόμματος, προσωπικός φίλος αρκετών υψηλόβαθμων αξιοματούχων του καθεστώτος και των SS, με έντονη ροπή προς το αλκοόλ και τη συζυγική απιστία, ο οποίος είναι αρκετά κερδοσκόπος για εκμεταλλευτεί τους ναζιστικούς νόμους που υποχρέωναν τους Εβραίους να πουλήσουν τις επιχειρήσεις τους σε «Άριους» όπως ο ίδιος και να πληρώνονται τον ελάχιστο μισθό, δε μοιάζει ο τυπικός ήρωας πολέμου. Πράγματι, αρχικά, το κίνητρο του Όσκαρ Σίντλερ ήταν το κέρδος και η καλοπέραση. Ωστόσο, στην πορεία τα πράγματα άλλαξαν, όταν είδε από πρώτο χέρι τις απερίγραπτες θηριωδίες του Γ΄ Ράιχ απέναντι στον εβραϊκό – και όχι μόνο – πληθυσμό της Κρακοβίας, και γνώρισε καλύτερα τόσο τα θύματα όσο και τους θύτες.
Ο Σπίλμπεργκ στήνει την ταινία αριστοτεχνικά τόσο σκηνοθετικά όσο και σεναριακά. Επιλέγοντας το ασπρόμαυρο για να πετύχει την ατμόσφαιρα της εποχής (εκτός από τη θρυλική σκηνή με το κοριτσάκι με το κόκκινο πανωφόρι), η σκηνοθεσία του είναι υποβλητική, καθηλωτική, ρεαλιστική αλλά και συγκλονιστική. Από τη μια πλευρά νομίζεις ότι βλέπεις ένα καλογυρισμένο ντοκιμαντέρ, ωστόσο η μυθοπλασία έρχεται να προστεθεί όταν και όπου χρειάζεται, με το σενάριο του Steven Zaillian να ξετυλίγει το κουβάρι με μαεστρία, ανεβάζοντας την ένταση, την αγωνία, τα συναισθήματα σταδιακά μέχρι που σε τυλίγει στη δίνη του. Όπως και ο πόλεμος στην πραγματικότητα, δηλαδή.
Στο ρόλο του Σίντλερ βλέπουμε έναν εκπληκτικό, αν και πολύ απλό στην ερμηνεία του Λίαμ Νίσον, σε μια από τις σπουδαιότερες εμφανίσεις της πλούσιας καριέρας του. Μεστός, συγκλονιστικός, ήρεμος, ο Νίσον ταυτίζεται απόλυτα με τον ανθρωπιστή Γερμανό επιχειρηματία τον οποίο υποδύεται. Την παράσταση ωστόσο κλέβει ο Ρέιφ Φάινς, ο οποίος σε κάνει να τον μισήσεις, και πολύ καλά κάνει, καθώς υποδύεται ένα τέρας. Ο Amon Goth, ένας από τους πιο σαδιστές Ναζί με σωρεία εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, όπως τον υποδύεται αριστοτεχνικά ο Φάινς, αλλά και όπως ήταν στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιο τρομακτικός από τους χειρότερους κακούς του σινεμά, από τα πιο τρομερά τέρατα και ζόμπι. Από κοντά κι ο σπουδαίος Μπεν Κίνγκσλεϊ στο ρόλο του Εβραίου λογιστή και βοηθού του Σίντλερ. Είναι πολύ άδοξο, ίσως και άδικο, που κανείς τους δεν κέρδισε Όσκαρ για την ερμηνεία του σ΄αυτό το φιλμ, αν και αποτελεί παρηγοριά πως αυτοί που τους κέρδισαν ήταν επίσης εξαιρετικοί (Τομ Χανκς για τη Φιλαδέλφεια και Τόμι Λι Τζόουνς για το Φυγά).
Αυτό που μένει στο τέλος, ωστόσο, όπως σε κάθε μεγάλη ταινία, δεν είναι ούτε οι ερμηνείες, ούτε η σκηνοθεσία, ούτε το σενάριο, ούτε η έξοχη μουσική του Τζον Γουίλιαμς. Είναι τα συναισθήματα που σου προκαλούν όλα αυτά μαζί. Είναι το σύνολο, το οποίο καθώς βλέπεις δε μπορείς να συγκρατήσεις τα δάκρυά σου. Η πιο αποτρόπαια επιχείρηση στην ιστορία της ανθρωπότητας αντιπαραβάλλεται μ΄έναν άνθρωπο που, ενώ επιφανειακά μόνο άγιος δεν ήταν, ανέδειξε τα καλύτερα στοιχεία του είδους μας μέσα στην κόλαση. Δε θα ήταν υπερβολή αν επιχειρηματολογούσε κανείς υπέρ της προβολής αυτής της ταινίας σε σχολεία για εκπαιδευτικούς και διδακτικούς λόγους. Ταινίες σαν αυτήν, εκτός από μεγαλειώδεις από μόνες τους, μας βοηθούν να μην ξεχάσουμε. Κι αυτό είναι απαραίτητο.
Βαθμολογία: 9,5/10