Η τοξική θετικότητα είναι όρος που χρησιμοποιείται κυρίως στην αγγλική γλώσσα (toxic positivity). Ως τοξική θετικότητα ορίζεται η πεποίθηση πως όσο δύσκολη και να είναι μια κατάσταση ή μια συνθήκη, πρέπει να έχεις μια θετική και αισιόδοξη νοοτροπία. Ωστόσο στην συγκεκριμένη περίπτωση η αισιοδοξία θεωρείται υπερβολική και τις περισσότερες φορές είναι αναποτελεσματική.
Ενώ η αισιοδοξία και η θετικότητα φαντάζουν ιδανικά και είναι ο στόχος του καθενός, η τοξική θετικότητα διαφέρει καθώς καταρρίπτει, υποτιμά και μειώνει την αξία του κάθε κάθε αρνητικού συναισθήματος και πολλές φορές δημιουργεί ψευδές συναισθήματα και στάση ζωής. Αν και την λύπη, την στεναχώρια, την αποτυχία, την αποδοκιμασία, δεν τα επιδιώκει κανείς ,δεν παύουν να είναι συναισθήματα (και καταστάσεις που επιφέρουν αρνητικά συναισθήματα) και σαν άνθρωποι είναι λογικό να τα νιώθουμε και εν τέλει να τα αντιμετωπίζουμε.
Πώς να καταλάβεις ότι αντιμετωπίζεις τις καταστάσεις με τοξική θετικότητα;
- Όταν μια κατάσταση σου δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις, σε κατακλύζουν οι τύψεις και προσπαθείς να τα καλύψεις με θετικά συναισθήματα που δεν «ταιριάζουν» στην ψυχολογική σου κατάσταση.
- Κρύβεις τα αληθινά σου συναισθήματα.
- Υποτιμάς τα συναισθήματα του άλλου και την κατάσταση που βιώνει λέγοντας πως «θα μπορούσε να ήταν και χειρότερα».
Γιατί η υπερβολική θετικότητα έχει επιδράσεις στην ψυχολογία μας;
Το να αντιμετωπίζεις τις καταστάσεις με υπερβολική θετικότητα συνεπάγεται με το να καλύπτεις κάποια αρνητικά συναισθήματα που νιώθεις. Η καταπίεση αυτή δεν “διώχνει” πραγματικά αυτά τα συναισθήματα απλώς αργοπορεί την εμφάνιση τους. Η θετική στάση που θα κρατήσεις θα είναι μια εικόνα που έχεις δημιουργήσει ως ασπίδα που με την πάροδο του χρόνου και ασυνείδητα θα δράσει στην ψυχολογία σου.
Επιπλέον όταν δεν μπορείς να ελέγξεις πλέον τα συναισθήματα του, μπορεί να νιώσεις ντροπή και τύψεις καθώς δεν «υποστηρίζεις» πλέον την εικόνα αυτού του δυναμικού και θετικού ατόμου. Είναι πολύ πιθανό η ντροπή αυτή να σε οδηγήσει στην απομόνωση καθώς δεν θες οι άλλοι να δουν την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι αφού «αυτό δεν είναι καθόλου του χαρακτήρα σου».
Η επικάλυψη αυτών των συναισθημάτων σε κάνει να ζεις σε έναν ιδεατό κόσμο όπου επικρατεί και υπάρχει μόνο η θετικότητα και δημιουργεί προσδοκίες που δεν θα μπορούσαν να είναι ρεαλιστικές. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι αφενός η απογοήτευση και αφετέρου η απότομη προσγείωση στον «αληθινό» κόσμο όπου τα συναισθήματα δεν είναι κατακριτέα.
Πως να κρατήσεις μια θετική στάση χωρίς να γίνει τοξική;
- Αντί να χρησιμοποιήσεις την φράση «Θα το ξεπεράσεις» μπορείς να πεις «Είναι σίγουρα δύσκολο αλλά είμαι σίγουρος/ή/@ ότι θα τα καταφέρεις».
- «Είναι πολύ λογικό να νιώθεις άσχημα κάποιες φορές» αντί για: «Μην είσαι τόσο αρνητική/ος/@».
- «Πώς θα μπορούσα να σε βοηθήσω ώστε να νιώσεις καλύτερα;» αντί για: «Τα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν και χειρότερα».
- «Είναι σίγουρα δύσκολο να δεις την θετική πλευρά της κατάστασης. Μπορεί και να μην υπάρχει» αντί για: «Δες την θετική πλευρά».
- «Είναι πολύ δύσκολο αλλά πιστεύω στις δυνάμεις σου και ότι θα τα καταφέρεις» αντί για: «Δεν πιστεύω ότι είναι τόσο άσχημο όσο φαίνεται».
Η θετική τοξικότητα σε καμία περίπτωση δεν χρειάζεται να υποτιμά την αξία της θετικότητας. Η τελευταία είναι απαραίτητη και αναγκαία για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων και πολλές φορές είναι άκρως αποτελεσματική.