Στη διάρκειας μισού αιώνα και γεμάτη διακρίσεις καριέρα του, ο 84χρονος Βρετανός σκηνοθέτης Ρίντλεϊ Σκοτ μας έχει ταξιδέψει κινηματογραφικά, μεταξύ άλλων, σε δυστοπικές φουτουριστικές κοινωνίες (Blade Runner), στην αχανή αμερικανική επαρχία (Θέλμα και Λουίζ), στην αυτοκρατορική αρχαία Ρώμη (Μονομάχος), ακόμα και… στον πλανήτη Άρη (Η Διάσωση). Αυτή τη φορά, το έργο του λαμβάνει χώρα στην ύστερη μεσαιωνική Γαλλία, των βασιλέων, των ιπποτών και των ιδιόρρυθμων νόμων και κανόνων με τους οποίους έχουμε ταυτίσει την εν λόγω εποχή, αλλά με μια σύγχρονη ματιά στην ιστορία.
Η Τελευταία Μονομαχία (The Last Duel, 2021) – Δράμα/περιπέτεια εποχής, 155΄
Σκηνοθεσία: Ridley Scott
Σενάριο: Nicole Holofsener, Ben Affleck & Matt Damon
Πρωταγωνιστούν: Matt Damon, Jodie Comer, Adam Driver
Ένας Γάλλος ιππότης του 14ου αιώνα κατηγορεί έναν παλιό του φίλο ότι βίασε τη γυναίκα του, απαιτώντας να μονομαχήσουν, σύμφωνα με το έθιμο της εποχής, για να λύσουν τις διαφορές τους. Ποια είναι όμως η αλήθεια;
Φυσικά, ο Σκοτ δεν είναι μόνος του σε αυτό το εγχείρημα. Έχει επιστρατεύσει το αχώριστο δίδυμο Μπεν Άφλεκ – Ματ Ντέιμον, των οποίων η συνεργασία σε σενάριο, παραγωγή και ενίοτε ερμηνείες ξεκινά από το 1997 και τον Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινγκ. Ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της τελευταίας δεκαετίας, ο Adam Driver, κι ένα νέο εύρημα, η Jodie Comer, γνωστή μέχρι τώρα από τηλεοπτικές και όχι κινηματογραφικές παραγωγές, συμπληρώνουν το παζλ των πρωταγωνιστών.
Το παζλ της ιστορίας, από την άλλη, είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, και τα κομμάτια δεν ταιριάζουν πάντα μεταξύ τους. Αντλώντας έμπνευση, τόσο στην τεχνική αφήγησης όσο και στη θεματολογία, από το θρυλικό Rashomon (1950) του Ακίρα Κουροσάβα, βλέπουμε τους πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες να αφηγούνται τα ίδια γεγονότα από τη δική τους υποκειμενική σκοπιά. Οι δύο μονομάχοι, καθώς και το πρόσωπο-κλειδί, η σύζυγος του ενός που κατηγορεί τον άλλον ότι τη βίασε, περιγράφουν διαδοχικά τα γεγονότα χωρίς απαραίτητα κάποιος από αυτούς να θέλει να πει ψέματα. Παρ΄ όλα αυτά, η οπτική του καθενός είναι τόσο διαφορετική, που οι αφηγήσεις τους καταλήγουν αντιφατικές και αντικρουόμενες σε αρκετά σημεία, με την αλήθεια να κρύβεται κάπου ανάμεσα στις γραμμές.
Παρότι πρόκειται για μια ιστορία εποχής, με την ανάλογη ατμόσφαιρα, τα κοστούμια και τα στερεότυπα που συνοδεύουν το Μεσαίωνα και την εποχή της ιπποσύνης, η αφήγηση γίνεται με αρκετά σύγχρονη ματιά, κυρίως όσο πλησιάζουμε προς το φινάλε. Η ιδέα να κριθούν πεπραγμένα (αληθινά, στη βάση τους, αλλά με αρκετές ελευθερίες και προσθαφαιρέσεις) του 1386 με δεδομένα του 2021 δεν είναι η καλύτερη δυνατή, αλλά παρουσιάζει ενδιαφέρον η εκτέλεση, χάρη και στις εξαιρετικές ερμηνείες του πρωταγωνιστικού καστ.
Το φινάλε όμως έρχεται να αποζημιώσει το θεατή για τα όποια “φάουλ” της ταινίας μέχρι τότε. Συγκλονιστικό, ανατρεπτικό, για γερά νεύρα και στομάχια (πολύ σκληρές εικόνες), αποτελεί κάθαρση στα πρότυπα αρχαιοελληνικής τραγωδίας. Τα κίνητρα, τα πάθη και η οπτική των κεντρικών χαρακτήρων μας έχουν ήδη αποκαλυφθεί κατά τη διάρκεια των αφηγήσεων, ωστόσο στο φινάλε απογειώνονται και όλα μοιάζουν να βγάζουν νόημα. Εξάλλου, ένα βασικό στοιχείο του τέλους μιας ταινίας, ειδικά μιας ταινίας διάρκειας 2,5 ωρών, είναι να σε πείσει πως άξιζε να τη δεις μέχρι τότε.
Ο έμπειρος Damon, o όλο και καλύτερος Driver και η ανερχόμενη Comer ανταγωνίζονται ποιος θα κλέψει περισσότερο την παράσταση, με άριστη χημεία μεταξύ τους, φέρνοντας το θεατή πιο κοντά στους χαρακτήρες που υποδύονται. Πάθη, λάθη, επιδιώξεις, συναισθήματα, θετικά και αρνητικά, όλα ξεδιπλώνονται όπως κάθε σκηνοθέτης και σεναριογράφος επιθυμεί. Στα 84 του χρόνια, ο εμβληματικός Σκοτ είναι αυτός που “κρατάει τη μπαγκέτα”, αποδίδει την ατμόσφαιρα της εποχής, συγκροτεί και συντονίζει. Μια συνταγή που είναι αδύνατο να αποτύχει.
Κι όμως, στο box office η ταινία, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, έχει αποτύχει παταγωδώς. Φταίει ότι ο Σκοτ και ο Ντέιμον είναι παλιά ονόματα για τη νέα κινηματογραφική γενιά; Φταίει ότι δεν είναι όσο φαντασμαγορική πρέπει για να θεωρήσει η πλειοψηφία των σινεφίλ ότι αξίζει να τη δει στο σινεμά, αντί να περιμένει να το κάνει σπίτι του; Φταίει το μούδιασμα που ακόμα υπάρχει λόγω της πανδημίας; Πάντως, αυτή η αποτυχία δεν αντικατοπτρίζει την αξία της ταινίας, η οποία απέσπασε δικαίως εξαιρετικές κριτικές. Παρά τις εν μέρει αστοχίες της, πρόκειται για ένα καλοστημένο, δαιδαλώδες δράμα εποχής που παίζει ανελέητα με το μυαλό, τα νεύρα και τα μάτια μας.
Βαθμολογία: 8/10