Πεθαίνει ο έντυπος τύπος; Οι εφημερίδες και οι νέες γενιές και η μεταξύ τους εξέλιξη στη σχέση τους θα κεντρίσει πολύ περισσότερο το ενδιαφέρον στο άμεσο μέλλον. Το μπαλάκι είναι στη μεριά των εφημερίδων.
Τα έντυπα μέσα είναι μια από τις παλαιότερες μορφές μαζικής επικοινωνίας προς το κοινό. Οι πρώτες έντυπες εφημερίδες εκδόθηκαν στην Ευρώπη τον 16ο και 17ο αιώνα και από τότε η βιομηχανία έχει υποστεί πολλές αλλαγές, αλλά έχει και πολλά “εμπόδια” που πρέπει ακόμα να αντιμετωπίσει. Παρά όλες αυτές τις αλλαγές, τα έντυπα μέσα εξακολουθούν να παραμένουν πολύ δημοφιλή σε ανθρώπους από όλο τον κόσμο, όλες τις κοινωνικές τάξεις αλλά και όλα τα μορφωτικά επίπεδα. Το διάβασμα μιας εφημερίδας δεν έγκειται σε μια μορφή απαιτητικής ανάγνωσης, τουναντίον έγκειται σε μια καθημερινή, εύκολη, ταπεινή ενδοσκόπηση.
Φυσικά, είναι από τα δημοφιλέστερα μέσα ενημέρωσης μαζί με την τηλεόραση, για ανθρώπους που ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 60+. Για μια περασμένη γενιά ανθρώπων που μεγάλωσαν με τις εφημερίδες από μικρή ηλικία και άργησαν να έρθουν σε επαφή με τα πιο προηγμένα, τωρινά γνωστά, μέσα.
Αλλά τι γίνεται με τους νέους; Και τις επόμενες γενιές, τις ακόμα νεότερες; Θα συνεχίσουν έστω και σε ένα μικρό ποσοστό να αγοράζουν τις εφημερίδες; Έστω για τα “δωράκια” που τις συνοδεύουν;
Ο έντυπος τύπος και άνθρωποι
Στο σύνολό τους, τα έντυπα μέσα ήταν ένα σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής για εκατοντάδες χρόνια και γενιές ολόκληρες. Ήταν σχεδόν το μονοπώλιο όσον αφορά τα μέσα στις αρχές του και η βασικότερη ενημέρωση μαζί με το ράδιο, μέχρι την εμφάνιση της τηλεόρασης. Με την τηλεόραση να κατέχει σημαντική θέση σε κάθε σπίτι, οι ειδήσεις ήταν (και είναι ακόμα για πολλούς) σαν ένα είδος ιεροτελεστίας, με τα μεσημβρινά και βραδινά δελτία ειδήσεων.
Τουλάχιστον στον κύκλο μου δε γνωρίζω κάποιον τον οποίο να διαβάζει εφημερίδες. Και αν τύχει να αγοράσει μια, όπως έγραψα και πριν, είναι κυρίως για τα συνοδευτικά που πάνε πακέτο. Βιβλία, κουίζ, προϊόντα ομορφιάς και άλλα αντικείμενα. Κάπως έτσι παίρνω και εγώ κοτοσαλάτα, μόνο για το κοτόπουλο χωρίς να με ενδιαφέρει και πολύ το υπόλοιπο περιεχόμενο.
Θα μπορέσει όμως αυτή η στρατηγική να κρατήσει ζωντανή το λειτούργημα “έντυπος τύπος” και για τις νέες γενιές; Προσωπικά, δεν το πιστεύω καθόλου αυτό. Τα έντυπα μέσα δεν είναι σημαντικά για τις νεότερες γενιές, αλλά πλέον είναι και για το μεγαλύτερο σε ηλικία κοινό, το οποίο καταναλώνει πιο εύκολα και γρήγορα τις ειδήσεις από την τηλεόραση. Έχουμε μετατραπεί, οι περισσότεροι από εμάς, σε οπτικοακουστικούς τύπους ανθρώπων, με τεράστια διάσπαση προσοχής. Can’t wait για το τι ακόμα θα αλλάξει η νέα εποχή.
Το φανατικό αναγνωστικό κοινό των εφημερίδων περιμένει κάθε εβδομάδα τις νέες κυκλοφορίες, για να διαβάσει το νέο άρθρο από τον αγαπημένο/η του αρθρογράφο – επιστήμονα. Για να τσεκάρει τις νέες ταινίες, τα νέα βιβλία και όλες τις νέες προτάσεις γενικότερα αλλά και τις κριτικές που τις συνοδεύουν. Για να διαβάσουν τα κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά τεκταινόμενα της χώρας και του κόσμου, τις νεότερες γελοιογραφίες, τις συνεντεύξεις και τα άρθρα γνώμης με θεματικές που έσπαγαν τον ρου της καθημερινότητας. Αυτά ήταν πάντοτε τα αγαπημένα μου.
Ακόμα και στην ηλεκτρονική τους μορφή, το πρώτο πράγμα που θα ψάξω είναι οι γελοιογραφίες και άρθρα γνώμης, από ανεξάρτητους αλλά και γνωστούς αρθρογράφους. Είναι ένα μέσο από το οποίο μπορείς να καταλάβεις πολύ σύντομα την τωρινή εκάστοτε κατάσταση και να κάνεις sense το πως βλέπει και ο κόσμος την κατάσταση…
Τα έντυπα μέσα δεν πρόκειται να “λήξουν” σύντομα. Άλλωστε είναι μια ολόκληρη βιομηχανία και οι βιομηχανίες αργοπεθαίνουν αλλά αν δεν αναπτύξουν προοδευτικές στρατηγικές τότε μπορεί και να χάσουμε τις Κυριακάτικες αγαπημένες στήλες μας. Φανταστείτε και πόσος κόσμος θα μείνει εκτός δουλειάς, μεταφέροντας το έργο τους σε online interface.
Παραδοσιακές & νέες μέθοδοι στις εφημερίδες
Οι εφημερίδες και τα περιοδικά αντικαθίστανται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media), τα τελευταία, 10 τουλάχιστον, χρόνια. Έρευνες ανά το κόσμο δείχνουν πως, άτομα ηλικίας από 25 ετών και κάτω, προτιμούν να μαθαίνουν πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους μέσω του Facebook, του Twitter, του Instagram και 2 χρόνια τώρα πολύ περισσότερο μέσω του TikTok.
Δεν είναι και πολύ δύσκολο να καταλάβουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Όλες οι βιομηχανίες, εταιρείες και τα συναφή, στρέφονται προς το τεχνολογικό κόσμο. Η πλειοψηφία των αναγνωστών στρέφει το βλέμμα προς τα οπτικοακουστικά μέσα και στη γρήγορη και εύπεπτη, σοβαρή αλλά και lifestyle ενημέρωση. Αν δεν είσαι “μέσα στα trends” της εποχής, τότε σε αποκαλούν boomer και πως άλλωστε να τα αποφύγεις, αφού ο πυρήνας των πάντων θα είναι αυτές οι εφαρμογές. Κυβερνήσεις ολόκληρες κατεβαίνουν και ανεβαίνουν από αυτά.
Τίς πταίει (;)
Τίποτα και κανείς απλώς εμείς είμαστε οι υπεύθυνοι για οτιδήποτε συμβαίνει. Οι άνθρωποι φέρνουν τις αλλαγές και οι αλλαγές έρχονται με τη “φυσική” εξέλιξη της τεχνολογίας. Όσο και αν ακούγεται ειρωνικό σαν concept λογικής σκέψης. Οι άνθρωποι διαβάζουν και το κοινό που υποστηρίζει την κάθετη αντίρρηση του στην ψηφιοποίηση όλου του κόσμου, είναι φανατικό. Αλλά πιστεύω πως σε αυτή την περίπτωση των έντυπων μέσων έναντι του πολέμου τους από τα digital media, πρέπει να επέλθει ισορροπία προτιμήσεων και όχι ανάδειξη του επικρατέστερου. Στη ζωή δεν είναι όλα μαύρα και άσπρα, υπάρχουν και οι γκρι ζώνες!
Οι παραδοσιακές μέθοδοι έντυπων μέσων αντικαθίστανται από νέες μεθόδους που ταιριάζουν στη νέα γενιά. Αυτό είναι εμφανές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις κινητές συσκευές τους για να διαβάζουν ειδήσεις και άλλο υλικό εν κινήσει. Η πρόταση εν κινήσει, είναι όλο το ζουμί της υπόθεσης. Είναι πιο κατά κάποιο τρόπο πιο γρήγορο, τις περισσότερες φορές δωρεάν και φυσικά πιο εύχρηστο. Άλλο να ανοίγεις το κινητό και άλλο την εφημερίδα μέσα στα μέσα μεταφοράς.
Η πρόοδος στο διαδίκτυο και εφημερίδες
Η πρόοδος στο διαδίκτυο είναι ευνοϊκή για αμέτρητους λόγους, όχι όμως και για τα έντυπα μέσα. Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο έχει αλλάξει και αυτή η τάση αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς κάθε μέρα. Μερικοί άνθρωποι διαβάζουν εφημερίδες στο τηλέφωνό τους ή στο tablet τους, άλλοι τις κοιτάζουν στο διαδίκτυο (στον υπολογιστή ή στο κινητό τους τηλέφωνο) ενώ περιμένουν ένα τρένο ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να κάνουν εκείνη τη στιγμή. Είναι το πιο up-to-date μέσο ενημέρωσης. Ό,τι συμβαίνει μπορείς να το δεις την ίδια στιγμή.
Στην ίδια μοίρα βρίσκονται και τα περιοδικά, τα οποία επίσης χάνουν αναγνώστες με ανησυχητικό ρυθμό τα τελευταία χρόνια, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι παρακολουθούν τις τρέχουσες trendy τάσεις μέσω blogs και social media όπως το Facebook, το Instagram, το TikTok και το YouTube, αντί να παίρνουν ένα αντίτυπο του άλλοτε αγαπημένου τους περιοδικού από το τοπικό κατάστημα εφημερίδων κοντά τους!
“Οι εφημερίδες ήταν και θα παραμείνουν το αρχέτυπο της μαζικής επικοινωνίας, παρά τις σημαντικές προκλήσεις που δέχονται στην εποχή της ψηφιακής επικοινωνίας και του ίντερνετ. Ωστόσο, οι εφημερίδες συνεχίζουν παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες να μην μπορούν να προσελκύσουν το νεανικό κοινό, που θα αποτελούσε τη βάση για το μελλοντικό τους αναγνωστικό κοινό. Και αν οι σημερινοί νέοι δε μάθουν να διαβάζουν εφημερίδες, ο Τύπος ως βιομηχανία θα αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα στο μέλλον”.
Πηγή: Άρθρο που γράφτηκε το 2001
Μια κατάλληλη ισορροπία
Θα μπορούσατε να πείτε ότι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται τόσο για τα έντυπα μέσα όσο και για τα ψηφιακά μέσα. Διαβάζουν εφημερίδες επειδή θέλουν τις ειδήσεις, αλλά χρησιμοποιούν και ψηφιακές πηγές για να λάβουν περισσότερες πληροφορίες, περισσότερο όγκο βασικά πληροφοριών, εικόνες, βίντεο, περισσότερες απόψεις και φυσικά την αλληλεπίδραση, κάτι που λείπει ακράδαντα από τις εφημερίδες.
Βρίσκουν κάπου μια ισορροπία χρησιμοποιώντας διάφορες πηγές. Μια ισορροπία που για εμάς τους νεότερους ίσως καταφέρει σε ένα, έστω μικρό, μέρος μας, να μας κερδίσει. Να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε τα digital media, διότι το σταματήσουμε από αυτά είναι αδύνατο, αλλά να γίνουμε ακόμα και για μια φορά το μήνα αναγνώστες της εφημερίδας και του μαγικού αυτού κόσμου.
“Ένας Αμερικανός μελετητής, ο Κομπ-Ουόλγκρεν, αναφέρει μια σειρά από λόγους όσον αφορά τη «απάθεια των σημερινών εφήβων» απέναντι στις εφημερίδες. Αυτοί είναι:
1) Το επίπεδο μόρφωσης και διαθέσιμου χρόνου προς ανάγνωση.
2) Ο ανταγωνισμός από την τηλεόραση και των σύγχρονων τεχνολογιών της ψυχαγωγίας καθώς έχουν συμβάλλει στην αντικατάσταση της ανάγνωσης η οποία κατείχε κάποτε περίοπτη θέση στις οικιακές δραστηριότητες.
3) Η αλλαγή του τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένου και του ελεύθερου χρόνου.
4) Η παραδοσιακή συνήθεια διαβάσματος των μαθημάτων τα Σαββατοκύριακα.
5) Η εικόνα των εφημερίδων (π.χ., από έρευνες στις ΗΠΑ, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένα μεγάλο μέρος του νεανικού κοινού, αντιμετωπίζει τις εφημερίδες ως ένα μέσο παραδοσιακό και «μεσόκοπο» που καλύπτει τις ασχολίες και τα ενδιαφέροντα των μεγάλων).
Κάθε ένας από αυτούς τους παράγοντες, από μόνος του ή σε συνδυασμό, μπορεί να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις ή τροποποιήσεις στη μελλοντική αναγνωσιμότητα και οι εφημερίδες οφείλουν να τους διερευνήσουν. Εάν και η αναγνωσιμότητα των εφημερίδων έχει παρουσιάσει πτωτική πορεία την τελευταία δεκαετία, η τάση αυτή μπορεί να μη συνεχιστεί εάν κάποιος από τους πέντε αυτούς παράγοντες αλλάξει”.
Πηγή: Από το ίδιο άρθρο με παραπάνω
Η νοοτροπία των νέων καλλιεργείται μέσα από τις συνήθειες της οικογένειας τους, της κοινωνίας αλλά ακόμα περισσότερο μέσα από το σχολείο. Όσο έχει παραμεληθεί η αναζήτηση της αλήθειας, της έρευνας και της σωστής ενημέρωσης από όλων των ειδών πηγών, τότε ο στόχος των έντυπων μέσων να προσεγγίσουν τις νέες γενιές θα γίνει η μεγαλύτερη αποτυχία τους και ίσως το άδοξο τέλος τους.
Καλώς ή κακώς, οι νέοι θα επιλέξουν όταν φύγουν από το σχολείο, τον τρόπο με τον οποίο θα ενημερώνονται. Εφόσον, υπάρχει μια τεράστια επίδραση των digital media μέσω της τεχνολογίας στο να επηρεάζουν τις αποφάσεις τους, έτσι πιστεύω πως και το σχολείο θα πρέπει να αναπτύξει τη φιλαναγνωσία τους ακόμα και μέσα από την ανάγνωση εφημερίδων.
Συμπερασματικά
Το διαδίκτυο δεν είναι ο μόνος τρόπος ανάγνωσης ειδήσεων, πρόσβασης σε πληροφορίες και επικοινωνίας με άλλους. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά δε θα εξαφανιστούν για πολύ καιρό ακόμα, γιατί εξακολουθούν να τα χρειάζονται πολλοί άνθρωποι. Αλλά σπαρταρούν στον αγώνα της επιβίωσης. Και οι πιθανότητες δε γέρνουν ούτε στο ελάχιστο με το μέρος τους.
Το διαδίκτυο έχει αλλάξει τον τρόπο που καταναλώνουμε τις ειδήσεις, αλλά δεν πρόκειται να σκοτώσει τα έντυπα μέσα τόσο σύντομα. Το άμεσο μέλλον πρέπει να διαμορφωθεί με πιο έξυπνες στρατηγικές, σχεδιασμένες για τις νέες γενιές. Το παλιό είναι καλό αλλά το νέο είναι εξελίξιμο και εύκολα βαριέται τα συνηθισμένα.
Εξακολουθούμε να αγαπάμε τις εφημερίδες και τα περιοδικά και τις online εκδόσεις τους και εξακολουθούν να είναι ένας αποτελεσματικός και πλουραλιστικός τρόπος για να λάβουμε πληροφορίες εκεί έξω. Ένας τρόπος για να λαμβάνουμε εμπεριστατωμένες γνώμες και επιπρόσθετες θεματικές.
Το διαδίκτυο είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για γρήγορη εύρεση πληροφοριών, αλλά όταν πρόκειται για το βάθος της κάλυψης ή για ένα συναρπαστικό άρθρο που αλληλεπιδρά με το αναγνωστικό κοινό (ή τον θεατή) του, οι εφημερίδες εξακολουθούν να κερδίζουν το μυαλό και τα χέρια των θαυμαστών της ανάγνωσης και της ολοκληρωμένης εμπειρίας διαβάσματος που προσφέρουν!
Διαβάστε περισσότερα άρθρα μας εδώ!