Η μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας ή μαζοχισμός είναι η ακριβώς αντίθετη όψη της σαδιστικής διαταραχής προσωπικότητας και παρόλο που και αυτή έχει συνδεθεί με τον σεξουαλικό τομέα οι ρίζες τις επεκτείνονται και σε άλλους τομείς της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης. Ειδικότερα σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Οργανισμό Ψυχολόγων οι μαζοχιστές λαμβάνουν ευχαρίστηση ή ικανοποίηση καθώς και αισθάνονται ελεύθεροι από αισθήματα ενοχής όταν ταπεινώνονται, υποτιμώνται ή εξευτελίζονται από άλλα άτομα, όταν συμμετέχουν σε σεξουαλική δραστηριότητα με σαδιστές αλλά και όταν αυτοκατηγορούν τον εαυτό τους.
Προέλευση της μαζοχιστικής διαταραχής προσωπικότητας.
Η μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας χτίζεται μέσα στην οικογένεια και στο τρόπο που μεγαλώνει και ανατρέφεται ένα παιδί από την γονεακή φιγούρα. Ειδικότερα μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να αναπτυχθεί μέσα από τρια μοτίβα, το πρώτο είναι το μοτίβο στήριξης του παιδιού προς την οικογένεια και το άλλο μοτίβο αφορά την κακοποίηση που μπορεί να έχει βιώσει το παιδί μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον και το τρίτο αφορά την συναισθηματική απομάκρυνση παιδιού γονέα.
Ι) Το μοτίβο στήριξης
Στο μοτίβο στήριξης συμπεριλαμβάνονται συμπεριφορές όπως η συναισθηματική, οικονομική ή οποιασδήποτε άλλης μορφή στήριξης προς την γονεακή φιγούρα σε παρατεταμένο βαθμό. Για να γίνει περισσότερο σαφές παιδιά τα οποία αναγκάστηκαν να δουλέψουν από μικρά για να φέρνουν χρήματα στο σπίτι, παιδιά τα οποία στήριζαν συναισθηματικά τους γονείς τους παραμερίζοντας τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες ή και υποβιβάζοντας τες ή παιδιά που ανέλαβαν την φροντίδα όλου του νοικοκυριού ενώ οι γονείς είτε απουσίαζαν είτε δεν ασχολούνταν με αυτά είναι ευεπίφορα να αναπτύξουν μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας.
ΙΙ) Το μοτίβο της κακοποίησης
Σύμφωνα λοιπόν με έρευνες παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση οποιασδήποτε μορφής μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον μπορούν να αναπτύξουν μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας. Ειδικότερα ως μορφές κακοποίησης μπορούν να ονομαστούν η σωματική, η σεξουαλική, η λεκτική και η ψυχολογική κακοποίηση. Ακόμα και μια μορφή είναι αρκετή αλλά τις περισσότερες φορές υπάρχει ένας συνδυασμός των παραπάνω που δημιουργούν στο παιδί μια λανθασμένη εικόνα περί τιμωρίας του εαυτού και ορίων κάτι που θα επηρεάσει τις μετέπειτα σχέσεις.
ΙΙΙ) Το μοτίβο της απομάκρυνσης
Το μοτίβο της απομάκρυνσης ή καλύτερα το μοτίβο της συναισθηματικής απομάκρυνσης είναι και αυτό υπεύθυνο για την μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας. Αναλυτικότερα, αυτό μπορεί να συμβεί σε παιδιά των οποίων οι γονείς εγκαταλείπουν τα παιδιά τους είτε με την φυσική είτε με κυρίως την συναισθηματική τους παρουσία, μπορεί να προκαλέσουν στο παιδί μια αίσθηση ότι το ίδιο είναι υπεύθυνο για αυτήν την εγκατάλειψη. Αυτή η αίσθηση ευθύνης είναι που γεννάει την σπίθα για το μαζοχιστικό σύνδρομο το οποίο βεβαίως θα λάβει τεράστιες διαστάσεις στις μετέπειτα σχέσεις του παιδιού.
Χαρακτηριστικά ατόμων με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω άτομα με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας αρέσκονται ή βρίσκουν ελευθερία μέσα από τον πόνο, πόνος που είτε προκαλείται από κάποιο άλλο άτομο είτε από τον ίδιο τους τον εαυτό. Παρακάτω λοιπόν παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητας των μαζοχιστών.
α) Τάση για υπερεργασία σε βαθμό εξάντλησης του νου και του σώματος τους.
β) Αίσθημα ταπείνωσης δίχως να υπάρχει λόγος από τους γύρω τους και το περιβάλλον τους.
γ) Πεποίθηση ότι δεν μπορούν να αγαπηθούν από τον κόσμο αλλά και από τους σημαντικούς άλλους.
δ) Κριτική σε υπερβολικό βαθμό τον εαυτό τους, καταλογίζοντας του λάθη και ευθύνες που συχνά δεν είναι δικές τους.
ε) Το κορμί των ατόμων με μαζοχιστικό σύνδρομο είναι συχνά πολύ σφιγμένο, πιθανώς λόγο σωματικής κακοποίησης που έχουν υποστεί μερικά από αυτά σε μικρή ηλικία.
στ) Τάση για ικανοποίηση των πάντων ακόμα και εις βάρος του ίδιου τους του εαυτού, γεγονός που συνοδεύεται από το να μην λένε συχνά όχι.
ζ) Παράπονο σχετικά με την ίδια την ζωή τους , χωρίς ωστόσο να προσπαθούν αν την αλλάξουν αλλά και ούτε να δέχονται βοήθεια προς αυτήν την κατεύθυνση.
η) Συχνά τα άτομα με μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας εμπλέκονται σε διαπροσωπικές σχέσεις οι οποίες είναι κακοποιητικές. Μέσα σε αυτές τις σχέσεις ανέχονται τον πόνο και την δυσφορία ενώ μπορεί να κρύβουν από τους άλλους τι τους συμβαίνει προκειμένου να μην δείξουν αδυναμία.
θ) Δεν μπορούν να απολαύσουν τις χαρές ή τα θετικά που συμβαίνουν στην ζωή τους καθώς έχουν μια ισχυρή πεποίθηση ότι αποτελούν ότι πάντα θα είναι ηττημένοι στις μάχες της καθημερινότητας.
ι) Τάση για απεμπόληση ευκαιριών για ικανοποίηση σε κοινωνικό αλλά και προσωπικό επίπεδο.
ια) Απορρίπτουν ή δεν ενδιαφέρονται για άτομα τα οποία τους φέρονται με όμορφο τρόπο και με σεβασμό. Επιπλέον δεν έλκονται από σεξουαλικούς συντρόφους που τα σέβονται και τα φροντίζουν.
ιβ) Τέλος τα άτομα με μαζοχιστικό σύνδρομο θυσιάζουν τον εαυτό και την καθημερινότητα τους προκειμένου να σώσουν ή να βοηθήσουν άλλα άτομα τα οποία θεωρούν ότι έχουν ανάγκη για οποιονδήποτε λόγο.
Θεραπευτικές Μέθοδοι για το μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η μαζοχιστική διαταραχή προσωπικότητας προκαλείτε μέσω τραυμάτων και μαθημένων συμπεριφορών από την παιδική ηλικία. Όμως αυτή η θεραπεία αυτής της διαταραχής είναι ιδιαιτέρως απαιτητική καθώς τις περισσότερες φορές τα άτομα δεν αναγνωρίζουν τα συμπτώματα και τις συμπεριφορές που τους δυσκολεύουν την ζωή και την καθημερινότητα τους. Ωστόσο εφόσον θελήσουν να βρουν θεραπεία υπάρχουν θεραπευτικές μέθοδοι όπως η συμβουλευτική θεραπεία και η γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία όπου μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να ξεφύγουν από αυτές τις συμπεριφορές.
Συμβουλευτική θεραπευτική προσέγγιση
Μέσα στο περιβάλλον της συμβουλευτικής θεραπείας ο θεραπευόμενος επικοινωνεί τις σκέψεις και τα συναισθήματα του σχετικά με συμπεριφορές του και με την βοήθεια του θεραπευτή προσπαθούν από κοινού να βρεθεί μια λύση προκειμένου είτε να ελαττώσει τις συμπεριφορές που επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο την πραγματικότητα του είτε να τις σταματήσει εντελώς (περισσότερο σπάνιο). Όσον αφορά τώρα το μαζοχιστικό σύνδρομο ο θεράπων θα θελήσει να μάθει από που πηγάζουν όλες αυτές οι πεποιθήσεις σχετικά με την αυτοθυσία για τα άλλα άτομα αλλά και τις μη ισότιμές σχέσεις που δημιουργεί το άτομο με αυτό το σύνδρομο. Σε αυτό αρωγός θα είναι η ψυχοθεραπεία μέσα από την οποία γίνεται ανάλυση του παρελθόντος του θεραπευόμενου ώστε να έλθει σε επαφή με τα τραύματα του/της και να ιάνει τις πληγές του/της πάντοτε με την αρωγή του θεράποντος.
Γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία.
Η γνωσιοσυμπεριφορική θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως βοηθητική στην συμβουλευτική είτε ως αυτόνομος τύπος θεραπείας για το μαζοχιστικό σύνδρομο. Ουσιαστικά θα σχεδιαστούν πρακτικές αλλά και νέες συμπεριφορές για την καθημερινότητα του ατόμου ώστε να αντικαταστήσει τις ήδη υπάρχουσες που οφείλονται στην διαταραχή. Επιπλέον μπορεί να εφαρμοστεί ο Σωκρατικός διάλογος προκειμένου το άτομο να αντικρούει τα επιχειρήματα της σκέψης του που το ωθούν σε μαζοχιστικές συμπεριφορές στην καθημερινότητα του.
Τονίζεται ότι στις δύο παραπάνω θεραπευτικές μεθόδους μπορεί να προστεθεί και η ομαδική θεραπεία κατά την οποία άτομα που αντιμετωπίζουν την ίδια διαταραχή να μιλούν για αυτή και το πως επηρεάζει την καθημερινότητα τους ώστε να βοηθήσουν το ένα το άλλο να προοδεύσει και να φτάσουν ένα βήμα πιο κοντά στην απελευθέρωση τους από τις ιδέες και τις πεποιθήσεις αυτής της διαταραχής.
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
- Smith, A. (2021). Masochistic Personality, Revisited. Psychology Today. Retrieved 26 September 2022, from https://www.psychologytoday.com/us/blog/and-running/202102/masochistic-personality-revisited.
Dempsey, K. Are You A Masochist? Here’s How To Tell… And What To Do About It. The Awareness Centre. Retrieved 26 September 2022, from https://theawarenesscentre.com/are-you-a-masochist/#:~:text=The%20masochistic%20personality%20structure%20is,and%20compliance%20at%20all%20times.
Masochistic Personality Disorder. Psychologenie. Retrieved 26 September 2022, from https://psychologenie.com/masochisticpersonality-disorder.
PTypes – Masochistic (Self-defeating) Personality Disorder Criteria. Ptypes.com. Retrieved 26 September 2022, from https://www.ptypes.com/masochisticpd.html.
Vaknin, S. (2018). Masochistic Personality Disorder | HealthyPlace. Healthyplace.com. Retrieved 26 September 2022, from https://www.healthyplace.com/personality-disorders/malignant-self-love/masochistic-personality-disorder.
Βασιλειάδης, Γ. (2015). Συμβουλευτική Θεραπεία. Psychology.gr – Η Πύλη της Ψυχολογίας. Retrieved 26 September 2022, from https://www.psychology.gr/psychotherapy-counselling/101-symvouleytiki-therapeia.html.