Όταν μιλούμε για ροζ χρώμα, ουσιαστικά αναφερόμαστε σε ένα αίσθημα, δηλαδή στην εντύπωση που μας προκαλεί το συγκεκριμένο χρώμα μέσω του οπτικού μας συστήματος.
Αυτό που ονομάζουμε ροζ και ανήκει στην κατηγορία των χρωμάτων δεν είναι παρά ένας συγκεκριμένος αριθμός δονήσεων που μας προκαλείται ως εξωτερικό ερέθισμα και λαμβάνεται μέσω του αισθητήριου οργάνου που διαθέτουμε (μάτι).
Ο κόσμος που υπάρχει γύρω μας είναι εντελώς διαφορετικός από αυτόν που αντιλαμβανόμαστε. Υπάρχει ο αντικειμενικός κόσμος και υπάρχει και ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε λόγω της αντίληψης που έχουμε για αυτόν. Είναι πραγματικά άξιο θαυμασμού το πώς ο άνθρωπος έχει κατορθώσει να επιβιώσει σε έναν κόσμο που τον αντιλαμβάνεται τόσο διαφορετικά και μάλιστα διαθέτοντας έναν εντελώς δικό του τρόπο διαχείρισης των ερεθισμάτων.
Τα αισθητήρια όργανα, μάτια, αυτιά κλπ αποτελούν μέρος των αντίστοιχων αισθητηριακών συστημάτων (οπτικών, ακουστικών κλπ). Το ερέθισμα συνιστά ένα αίσθημα από την στιγμή που θα ληφθεί από το αισθητήριο όργανο. Είναι δηλαδή λογικό, κάθε μέρα να διαχειριζόμαστε ποικίλα ερεθίσματα άρα να λαμβάνουμε πληροφορίες ποικίλων αισθητηριακών διαδικασιών.
Ας δούμε, λοιπόν, την πορεία που ακολουθεί ο σχηματισμός της αντίληψης ενός εξωτερικού ερεθίσματος.
- Το περιβάλλον εκπέμπει πληθώρα ερεθισμάτων που διεγείρουν τους υποδοχείς των αισθητηρίων οργάνων.
- Αίσθηση έχουμε όταν ενεργοποιείται κάποιο αισθητήριο όργανο από ανάλογο ερέθισμα.
- Έτσι το ερέθισμα, γίνεται αίσθημα το οποίο μεταβιβάζεται στον εγκέφαλο ως πληροφορία.
- Σε τελική φάση, η πληροφορία αυτή μεταλλάσσεται σε αντίληψη του ερεθίσματος που έλαβε αρχικά ο οργανισμός!
Είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα σύνθετο ψυχικό γεγονός που πραγματοποιείται μέσα στο πλαίσιο σχέσεων των εκάστοτε ερεθισμάτων και εμπειριών που διαθέτει ο οργανισμός. Παράγοντες που επιδρούν στον σχηματισμό της αντίληψης είναι και οι στιγμιαίοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, αλλά και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας, με βάση τα οποία εξηγούνται άλλωστε και οι διαφορές των αντιδράσεων από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για τα ίδια ερεθίσματα αντιδρούμε εντελώς διαφορετικά και μάλιστα με τρόπο επιλεκτικό ( αρχή της εκλεκτικότητας).
Αντιληπτικές πλάνες
Σε ορισμένες περιπτώσεις το περιεχόμενο των αντιλήψεων που σχηματίζουμε διαφέρει τόσο από την πραγματικότητα που πλέον, μιλάμε για αντιληπτική πλάνη.
Κινητική πλάνη: Για παράδειγμα, παρακολουθώντας μία ταινία ενώ η αντίληψη που σχηματίζουμε είναι ενιαία στην πραγματικότητα πρόκειται για μία αλληλουχία ξεχωριστών εικόνων που προβάλλονται η μία μετά την άλλη.
Πλάνη αντίθεσης: Οφείλεται πολλές φορές στη σχέση του ερεθίσματος που λαμβάνουμε με άλλα ερεθίσματα του περιβάλλοντος.
Όσον αφορά τις αντιληπτικές πλάνες, πρέπει να γνωρίζουμε ότι πρόκειται για παραλλαγή των αντιληπτικών δεδομένων λόγω της επεξεργασίας που υφίστανται στον εγκέφαλο. Δηλαδή, λόγω του τρόπου που γίνονται κατανοητές κάποιες πληροφορίες στον εγκέφαλό μας.
Για παράδειγμα, η παραίσθηση και η ψευδαίσθηση. Η παραίσθηση είναι η αντίληψη που οφείλεται στην παρερμηνεία κάποιου εξωτερικού ερεθίσματος, π.χ. περιμένουμε κάποιο σημαντικό τηλεφώνημα και λόγω του άγχους που μας διακατέχει ακούμε κάποιον ήχο και συμπεραίνουμε ότι ήταν το τηλέφωνο. Υπάρχει και η περίπτωση να σχηματίσουμε κάποια αντίληψη χωρίς την ύπαρξη εξωτερικού ερεθίσματος, π.χ. υπό την επήρεια τοξικών ουσιών, να αντιληφθούμε κάποιο αντικείμενο ή πρόσωπο που δεν υπάρχει, άρα θα μιλούμε για ψευδαίσθηση.
Είναι κατανοητό, λοιπόν, ότι οι αντιλήψεις μας δεν πρέπει να έχουν απόλυτο χαρακτήρα . Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σχετικότητά τους αποτελεί βάση για διάλογο, ανταλλαγή απόψεων και άρα υποκειμενικών αντιλήψεων έτσι ώστε να οδηγηθούμε όσο το δυνατόν πιο κοντά σε μία αντικειμενική γνώση του κόσμου γύρω μας.