Η Ελληνική γλώσσα, περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία λέξεων και εκφράσεων με τις οποίες περιγράφουμε τις συναισθηματικές καταστάσεις που βρισκόμαστε.
Ο φόβος, ο θυμός, η οργή, η λύπη, η απογοήτευση, η ντροπή, η έκπληξη, η χαρά, η αγάπη είναι ορισμένα από τα βασικά συναισθήματα. Σαφώς για το κάθε συναίσθημα υπάρχει και μία ξεχωριστή διαβάθμιση και απόχρωση. Μέχρι και σήμερα, δεν υπάρχει όμως ένας συγκεκριμένος κατάλογος που να περιλαμβάνει όλα τα συναισθήματα, όπως σε άλλες επιστήμες όπως η χημεία που υπάρχει ο πίνακας των στοιχείων.
Υπάρχουν και καταστάσεις, μάλιστα, όπως η μοναξιά ή η ελπίδα για τις οποίες δεν μπορούμε να πούμε σίγουρα αν πρόκειται για συναίσθημα ή όχι.
Συναίσθημα ονομάζουμε μία κατάσταση που περιλαμβάνει ένα προσωπικό βίωμα, εκφράζεται σε επίπεδο συμπεριφοράς και ακολουθείται από κάποιες φυσιολογικές αλλαγές στον ανθρώπινο οργανισμό.
Όταν λέμε ότι το συναίσθημα είναι προσωπικό βίωμα, εννοούμε ότι σε αυτή τη κατάσταση έχει άμεση πρόσβαση μόνο το άτομο που τη βιώνει. Θα μπορούσαμε να πούμε, δηλαδή, ότι είναι μία «μοναχική» εμπειρία.
Το συναίσθημα εκφράζεται-εξωτερικεύεται και άρα γνωστοποιείται στους άλλους. Έτσι επιτυγχάνεται η επικοινωνία, μία επικοινωνία βασισμένα στην ειλικρίνεια του υποκειμένου που αισθάνεται κάτι άρα και το δείχνει. Το κάθε άτομο έχει διαφορετικούς τρόπους έκφρασης, αλλά ως έναν κοινό τρόπο θα αναφέραμε το λόγο, τη γλώσσα.
Η λεκτική έκφραση ενός συναισθήματος είναι αποτέλεσμα της μάθησης. Γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε σε μία ομάδα ανθρώπων που μας μαθαίνουν διάφορες λέξεις για να προσδιορίζουμε την συναισθηματική μας κατάσταση.
Ένας διαφορετικός τρόπος έκφρασης είναι οι διάφορες κινήσεις του προσώπου, η εναλλαγή στον τόνο της φωνής, οι κινήσεις και γενικότερα η στάση του σώματος. Η μη λεκτική, δηλαδή, επικοινωνία είναι αποτέλεσμα μάθησης και ελέγχεται από την θέλησή μας.
Στα Ηθικά Νικομάχεια ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι, το να είσαι οργισμένος είναι εύκολο. Το να εξοργιστείς όμως με το σωστό άτομο, για το σωστό λόγο, στο σωστό βαθμό, τη σωστή στιγμή, για το σωστό σκοπό και με το σωστό τρόπο, αυτό είναι δύσκολο. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι αρκετά σχετική με τέτοιου είδους προβληματισμού. Τί όμως είναι η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ);
Τα συναισθήματα είναι ένα γεγονός στη ζωή του ανθρώπου. Τα βιώνει καθημερινά και τον απασχολούν και είναι λογικό να επηρεάζουν και τον τρόπο που ζει. Για παράδειγμα, το άγχος υπάρχει περίπτωση να είναι παράγοντας μείωσης της απόδοσης ή οι διάφορες εκρήξεις θυμού, οι διαπληκτισμοί και οι έντονες συγκρούσεις βάζουν σε δοκιμασία τις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου.
Ο άνθρωπος, λοιπόν, διαθέτει πολλές νοητικές ικανότητες. Μία από αυτές σχετίζεται με τα συναισθήματα. Πρόκειται για την ικανότητα του ανθρώπου να αντιμετωπίζει τα συναισθήματα με τον κατάλληλο τρόπο, έτσι ονομάζεται «συναισθηματική νοημοσύνη».
Ο συγκεκριμένος όρος παρουσιάζεται στην βιβλιογραφία περίπου το 1990 και σύμφωνα με τον Salovey, περιλαμβάνει έξι επιμέρους ικανότητες:
- Την γνώση των συναισθημάτων μας, δηλαδή να διαπιστώνουμε τον συναίσθημα που βιώσαμε και να βρισκόμαστε με αυτόν τον τρόπο ένα βήμα πριν την αυτογνωσία.
- Τον έλεγχο των συναισθημάτων μας, ώστε να μπορούμε να χειραγωγούμε τα δυσλειτουργικά συναισθήματα ( π.χ. άγχος εξετάσεων, θυμός).
- Την εξερεύνηση των κινήτρων για τον εαυτό μας, δηλαδή την ανακάλυψη των στόχων που θέσαμε κατά τη διάρκεια μίας περιόδου της ζωής μας.
- Την αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων, συλλαμβάνοντας την υποκειμενική εμπειρία ενός άλλου ανθρώπου( ενσυναίσθηση).
- Τον χειρισμό των σχέσεων, καθώς θα μπορούμε να εκδηλώνουμε τα συναισθήματα μας με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να παρηγορούμε τον άλλον, να βρίσκουμε λύσεις σε περιπτώσεις προβληματισμού κ.λπ.
