Ήρθε πάλι αυτή η εποχή του χρόνου που περιμένει με ανυπομονησία η πλειοψηφία του κινηματογραφικού κόσμου. Τα βραβεία Όσκαρ απονέμονται για 88η φορά στο Dolby Theater του Λος Άντζελες, το βράδυ της προσεχούς Κυριακής. Με αφορμή αυτό, καλό είναι να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν και να δούμε την πορεία των διάσημων βραβείων από τις απαρχές τους μέχρι σήμερα.
Η ιστορία των Όσκαρ ουσιαστικά ξεκινά με την ίδρυση της Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών, που τα απονέμει κάθε χρόνο, και ιδρύθηκε το Μάιο του 1927 από 36 επιφανείς ανθρώπους του χώρου, με πρώτο πρόεδρο τον διάσημο ηθοποιό του βωβού κινηματογράφου Douglas Fairbanks. Στόχος της ήταν να προωθήσει στους κύκλους της τέχνης αλλά και στο ευρύ κοινό τα κινηματογραφικά επιτεύγματα κυρίως στις ΗΠΑ, και στα πλαίσια αυτά αποφασίστηκε να γίνει, για πρώτη φορά το 1929, η απονομή βραβείων στους καλύτερους της προηγούμενης κινηματογραφικής χρονιάς.
Η πρώτη απονομή έγινε στο ξενοδοχείο Hollywood Roosevelt στις 16/5/1929, την παρακολούθησαν μόλις 270 άνθρωποι και κράτησε 15 λεπτά. Λίγες εβδομάδες πριν ο Γερμανός ηθοποιός Emil Jannings έγινε ο πρώτος νικητής Όσκαρ στην ιστορία, καθώς έπρεπε να ταξιδέψει στην Ευρώπη την ημέρα της απονομής κι έτσι παρέλαβε το βραβείο νωρίτερα. Με έτος πρώτης απονομής το 1929, τα Όσκαρ είναι τα παλαιότερα καλλιτεχνικά βραβεία στις ΗΠΑ και από τα παλαιότερα παγκοσμίως που εξακολουθούν να απονέμονται.
Οι απαρχές των Όσκαρ συνέπεσαν χρονολογικά με τρεις πολύ σημαντικούς παράγοντες. Ο ένας ήταν φυσικά η διαρκής άνθηση στις ΗΠΑ της νεόκοπης τότε έβδομης τέχνης, που ουσιαστικά ήταν και ο λόγος που ξεκίνησαν τα βραβεία. Ο δεύτερος ήταν το περίφημο οικονομικό κραχ του 1929, που έφερε τα μεγάλα στούντιο σε αδιέξοδο και το κοινό σε απελπισία. Και ο τρίτος, και πιο σημαντικός, είναι πως παράλληλα με τα βραβεία έκανε τα πρώτα του βήματα και ο κινηματογραφικός ήχος, τον οποίο λάτρεψε το κοινό σε ελάχιστο διάστημα και ήταν αυτός που έσωσε την τέχνη στα χρόνια της κρίσης. Τα Όσκαρ ήταν πια ένας τρόπος για τα στούντιο να προωθήσουν τις νέες ταινίες τους, και έσπευσαν να τον εκμεταλλευτούν.
Η πρώτη δεκαετία των Όσκαρ σημαδεύτηκε από διαρκείς αλλαγές στους κανονισμούς και τον τρόπο απονομής τους, συμπίπτοντας με τις ακόμη πιο ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο της έβδομης τέχνης, που έδωσαν δικαίως στη δεκαετία του 1930 το όνομα «εποχή της φρενίτιδας». Μέχρι το 1934 τα Όσκαρ βράβευαν ταινίες ανά σεζόν (π.χ. Αύγουστος 1933-Ιούλιος 1934) και όχι ανά ημερολογιακό έτος όπως σήμερα. Το 1936 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το όνομα «Όσκαρ» για να περιγράψει τα βραβεία της Ακαδημίας (Academy Awards), όπως είναι η επίσημη ονομασία τους, αν και η προέλευση του ονόματος παραμένει άγνωστη.
O Spencer Tracy και η Vivien Leigh στην απονομή των Όσκαρ το 1940, με το βραβείο που κέρδισε η Leigh
Ήδη από τη δεύτερη τελετή τα Όσκαρ μεταδίδονταν από το ραδιόφωνο και είχαν αρχίσει να αποκτούν αίγλη, αλλά η μεγάλη χρονιά τους, όπως και για τον αμερικανικό κινηματογράφο γενικότερα, ήταν το 1939, το τέλος της εποχής της φρενίτιδας. Ήταν η πρώτη φορά που τα βραβεία παρουσίασε ο μεγάλος κωμικός Bob Hope (19 φορές παρουσιαστής συνολικά), ο πρώτος που κατέλαβε τη σημασία του ρόλου αυτού και μετέτρεψε την απονομή σε αληθινό κινηματογραφικό σόου. Ήταν και η χρονιά που η επική ταινία Όσα Παίρνει ο Άνεμος έγινε η πρώτη στα χρονικά που κέρδισε 10 Όσκαρ, ένα εξ αυτών για την πρώτη έγχρωμη νικήτρια στην ιστορία, την Hattie McDaniel (Β΄ Γυναικείος Ρόλος). Την επόμενη χρονιά έγινε ακόμη μια ιστορική αλλαγή: καθιερώθηκε η ανάγνωση του ονόματος του νικητή με το άνοιγμα ενός σφραγισμένου φακέλου.
Σήμα κατατεθέν των Όσκαρ παραμένει φυσικά το χρυσό αγαλματίδιο που σχεδίασε το 1928 ο art director της MGM Cedric Gibbons, και στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου φτιαχνόταν από φθηνό υλικό λόγω έλλειψης πόρων, σήμερα φτιάχνεται κυρίως από χαλκό. Οι περισσότεροι νικητές παραλαμβάνουν ένα τέτοιο αγαλματίδιο, αν και στους νικητές τιμητικών βραβείων (που πλέον βραβεύονται σε ξεχωριστή τελετή) έχουν απονεμηθεί και άλλου είδους έπαθλα (κυρίως χρυσές πλάκες).
Το 1953 η τελετή μεταδόθηκε για πρώτη φορά ζωντανά από την τηλεόραση, και αυτό άλλαξε για πάντα την ιστορία της. Το νέο τότε μέσο ψυχαγωγίας επέβαλλε οριστικά την ημερομηνία απονομής (τέλη Φλεβάρη-αρχές Μαρτίου) και πολλές από τις οσκαρικές παραδόσεις, ενώ αύξησε τη δημοτικότητα των βραβείων σε μια εποχή δύσκολη για το αμερικανικό σινεμά, λόγω του Μακαρθισμού και της άνθησης του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.
Αν και από την αρχή υπήρξαν άνθρωποι της τέχνης που αντιπαθούσαν τα βραβεία και τη λογική τους, οι πρώτες πιο σοβαρές κριτικές και αντιδράσεις ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1960. Ο George C. Scott το 1970 και ο Μάρλον Μπράντο δυο χρόνια μετά ήταν οι πρώτοι επιφανείς ηθοποιοί που αρνήθηκαν το βραβείο, ενώ πολλοί άλλοι, όπως η 4 φορές νικήτρια (αριθμός-ρεκόρ για ηθοποιό) Katharine Hepburn αλλά και ο Γούντι Άλεν (επίσης 4 φορές νικητής) δεν έχουν παρευρεθεί ποτέ σε τελετή για να παραλάβουν τα βραβεία τους. Όπως έγινε και φέτος, η κριτική πηγάζει από την «στενοκεφαλιά», όπως θεωρούν οι επικριτές της, της Ακαδημίας να βραβεύει κάθε χρόνο τους ίδιους, αποκλείοντας (κινηματογραφικές) μειονότητες όπως οι μαύροι και οι γυναίκες κατά κόρον, αλλά και συγκεκριμένα κινηματογραφικά είδη (κωμωδίες, θρίλερ, «εναλλακτικές» ταινίες) από τα σημαντικότερα βραβεία της.
O Chris Rock είχε παρουσιάσει τα Όσκαρ και το 2005
Παρ΄ όλα αυτά, η αίγλη και το κύρος των βραβείων έχουν παραμείνει σε σχετικά σταθερά υψηλά στάνταρ από το 1929 μέχρι σήμερα. Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες γίνονται οι τελευταίες προβλέψεις και ο κινηματογραφικός πλανήτης κινείται σε ρυθμούς Όσκαρ. Η κατάκτηση ενός βραβείου σημαίνει συνήθως πολλά για το νικητή σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο, ενώ η ίδια η απονομή έχει μετατραπεί σε αληθινό σόου με κόκκινα χαλιά, εμφανίσεις αστέρων του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος και ιστορικούς λόγους αποδοχής από τους νικητές.
Προς ενημέρωσή σας, η φετινή απονομή ξεκινά ξημερώματα Κυριακής ώρα Ελλάδας στις 3.30 π.μ. και θα ολοκληρωθεί λογικά κατά τις 6 το πρωί. Έχετε όρεξη για ξενύχτι; Αν ναι, εξοπλιστείτε με καφέδες, φαγητό, ποτά και πάνω απ΄ όλα καλή παρέα, συντονιστείτε στη δορυφορική σας τηλεόραση ή στον υπολογιστή σας και απολαύστε την 88η απονομή των Όσκαρ, που φέτος παρουσιάζει ο Chris Rock. Θα μπορείτε, μεταξύ άλλων, να λέτε ότι είστε και οι πρώτοι που είδαν ένα συγκεκριμένο κύριο να σπάει την κατάρα και να κερδίζει επιτέλους το βραβείο…
https://www.youtube.com/watch?v=oU5rtKhIOgs
