Τα… πάντα όλα για τα φετινά Όσκαρ

Η 95η τελετή απονομής των βραβείων Όσκαρ πέρασε στην ιστορία. Μετά τις απαράδεκτες, τραγελαφικές εικόνες της περσινής τελετής, το κλίμα ήταν πολύ πιο ήρεμο, η συζήτηση έμεινε στα αμιγώς κινηματογραφικά, και αυτή τη φορά ασχοληθήκαμε – σωστά – μονάχα με τους νικητές, τους χαμένους και τις εντυπωσιακές εμφανίσεις στο κόκκινο χαλί. Και όταν λέμε “νικητές”, εννοούμε πρακτικά έναν νικητή. Μια ταινία που… τα πήρε όλα κι έφυγε. Everything, Everywhere, All at Once.

Θρίαμβος εξ ανατολών

Είχα γράψει σε προηγούμενο άρθρο μου πως αυτή η ταινία πιθανότατα θα σαρώσει στα φετινά Όσκαρ. Παρ΄ όλα αυτά, δεν περίμενα τόσο ολοκληρωτική κυριαρχία. Για να θέσουμε το ιστορικό πλαίσιο, η ταινία αυτή είναι η τρίτη στα χρονικά των Όσκαρ που κέρδισε τρία από τα τέσσερα ερμηνευτικά Όσκαρ (Α΄ Γυναικείος, Β΄ Ανδρικός, Β΄ Γυναικείος). Σε αντίθεση, ωστόσο, με τις δύο προηγούμενες ταινίες που το κατόρθωσαν, το Λεωφορείον ο Πόθος (1951) και το Δίκτυο (1976), η ταινία των Daniel Kwan & Daniel Scheinert, γνωστών και ως “The Daniels” κέρδισε και τα τρία εναπομείναντα βραβεία “πρώτης διαλογής”: καλύτερη σκηνοθεσία, πρωτότυπο σενάριο και, φυσικά, το κερασάκι στην τούρτα, το Όσκαρ Καλύτερης ταινίας. Αποτέλεσε, δηλαδή, την πρώτη ταινία στην ιστορία που κέρδισε 6 από τα 7 “βασικά” Όσκαρ. Συνολικά κέρδισε επτά χρυσά αγαλματίδια, καθώς απέσπασε και το βραβείο καλύτερου μοντάζ.

Πώς εξηγείται ο θρίαμβος αυτής της ταινίας; Καταρχάς, έχει όλα τα στοιχεία που την καθιστούν οσκαρική, με τα σύγχρονα δεδομένα. Παλιότερα, μέχρι πριν περίπου μια δεκαετία ίσως, “οσκαρικές” ταινίες λέγαμε συνήθως φαντασμαγορικά έπη, με σοβαρό ύφος, μεγάλα ονόματα μπροστά και πίσω από τις κάμερες, πολύ promotion και χωρίς αμφιλεγόμενα μηνύματα. Οι μόδες είναι για να αλλάζουν, ωστόσο, και τώρα πια η συνταγή είναι ακριβώς αυτή που διαθέτει η μεγάλη νικήτρια της φετινής απονομής. Έμφαση στη μειονότητα ή/και σε καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες (Δώδεκα Χρόνια Σκλάβος και Moonlight, για τους Αφροαμερικανούς, το δεύτερο και για την LGBTQ κοινότητα, Nomadland για τους εργαζόμενους νομάδες και τις γυναίκες, CODA για τα άτομα με ειδικές ανάγκες), μεγάλο hype στις νεότερες γενιές και τα social media, πρωτότυπο σενάριο που “μένει” στη μνήμη του θεατή, διαφορετικότητα και κοινωνικά μηνύματα. Τα Πάντα Όλα είχαν… τα πάντα όλα από τα προαναφερθέντα, σε υπερθετικό βαθμό.

Είχαν, όμως, και κάτι επιπλέον. Οι πρωταγωνιστές της μεγάλης νικήτριας ταινίας ήταν πρόσωπα από τα παλιά, τα οποία ένωσαν τις δυνάμεις τους, λες και υπήρξε κάποια ευθυγράμμιση πλανητών, για ένα επικό comeback. H Michelle Yeoh και η Jamie Lee Curtis, οι οποίες αμφότερες βραβεύτηκαν, παλιές σταρ σε εντελώς “αντι-οσκαρικά” είδη (ταινίες δράσης, τρόμου, κωμωδίες), που είχαν εξαφανιστεί για χρόνια από το προσκήνιο, επέστρεψαν θεαματικά αποδεικνύοντας πως οι έξοχοι γυναικείοι ρόλοι μεγαλύτερης ηλικίας ήρθαν για να μείνουν (και πολύ καλά έκαναν). Και ο έτερος νικητής ηθοποιός, ο 52χρονος Ke Huy Quan, ο οποίος είχε ξεκινήσει την καριέρα του από τη δεύτερη ταινία Ιντιάνα Τζόουνς, και τη διέκοψε για περίπου μια εικοσαετία πριν επιστρέψει με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο. Θα έλεγε κανείς πως οι ιστορίες των νικητών ήταν πιο συγκλονιστικές από την ίδια την ιστορία της ταινίας.

Οι άλλοι νικητές

Ένα και μοναδικό ερμηνευτικό βραβείο “ξέφυγε” από το μεγάλο νικητή της βραδιάς. Πού κατέληξε; Στον συγκινητικό Brandon Fraser (πανάξια), ο οποίος με την ερμηνεία του στο ρόλο ενός παθολογικά παχύσαρκου καθηγητή που προσπαθεί να βρει νόημα στη ζωή του αποκαθιστώντας τη σχέση του με την έφηβη κόρη του, στη Φάλαινα του Ντάρεν Αρονόφσκι.

Τέσσερα βραβεία κατέληξαν στο γερμανικό αντιπολεμικό έπος Ουδέν Νεώτερο από το Δυτικό Μέτωπο. Η ταινία προσπάθησε να μιμηθεί την προ 92 ετών επιτυχία της προηγούμενης μεταφοράς του ομώνυμου μυθιστορήματος του Erich Maria Remarque και να αποσπάσει το βραβείο της καλύτερης ταινίας, ωστόσο περιορίστηκε στα βραβεία Ξενόγλωσσης Ταινίας, Φωτογραφίας, Soundtrack και Διεύθυνσης Παραγωγής. Έγινε μόλις η τέταρτη ξενόγλωσση ταινία που κατορθώνει να αποσπάσει τέσσερα χρυσά αγαλματίδια, με πιο πρόσφατη μέχρι πρότινος τα Παράσιτα. Τέλος, μαζί με τον φαντασμαγορικό Πινόκιο του Γκιγιέρμο ντελ Ντόρο, που κέρδισε στην κατηγορία καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους, διέσωσαν το γόητρο του Netflix, που κατά τα λοιπά έμεινε “με άδεια χέρια” από την τελετή.

Απλά, λιτά και απέριττα

Οι πολλαπλές αστοχίες της περσινής τελετής, από την εξαίρεση κάποιων κατηγοριών από τη ζωντανή μετάδοση μέχρι το τραγελαφικό επεισόδιο μεταξύ του Γουίλ Σμιθ και του παρουσιαστή Κρις Ροκ, σε συνδυασμό με τα κάθε χρόνο και χειρότερα τηλεοπτικά νούμερα, καθώς και ουκ ολίγα άρθρα στα αμερικανικά και διεθνή μέσα περί αυξανόμενης απαξίωσης του θεσμού, φαίνεται πως έβαλαν μυαλό στην Ακαδημία.

Αποτέλεσμα ήταν μια τελετή χωρίς φανφάρες, εκπλήξεις και προσπάθειες για κάτι διαφορετικό ή ανατρεπτικό, με τον έμπειρο κωμικό Τζίμι Κίμελ να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός σε κάθε του σχόλιο, την προσοχή να στρέφεται στα κινηματογραφικά επιτεύγματα και μόνο, και την τελετή να κυλάει κάπως άχρωμα και βαρετά. Σε άλλες εποχές, αυτό θα καταγραφόταν ως αρνητικό και το κοινό θα γυρνούσε την πλάτη. Ωστόσο, τώρα ήταν ακριβώς ό,τι χρειαζόταν, και μαζί του ακολούθησε μια πολυπόθητη “ένεση” τόσο στην τηλεθέαση όσο και στα σχόλια κοινού και σχολιαστών για τα Όσκαρ, τα οποία φαίνεται πως – για την ώρα – ξεπερνούν την κρίση και κρατούν ένα μέρος του άλλοτε τεράστιου πρεστίζ τους.

Η Ακαδημία δεν απέφυγε, για ακόμα μια χρονιά, την κριτική για τον αποκλεισμό συγκεκριμένων μειονοτικών ομάδων (κυρίως των Αφροαμερικανών), ωστόσο βάσιμη υπερασπιστική γραμμή αποτελεί πως είναι αδύνατο οι βραβεύσεις να κρατούν τους πάντες ικανοποιημένους, καθώς και πως στόχος είναι η βράβευση των καλύτερων και όχι οι δημόσιες σχέσεις (χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρξαν, και εξακολουθούν να υπάρχουν διακρίσεις εναντίον των μειονοτήτων). Τέλος, μια κάπως αμήχανη, αν και πολύ ελαφριά σε σχέση με τα περσινά, στιγμή, ήταν όταν ο Χιου Γκραντ απάντησε κάπως κοφτά και με αγένεια στις ερωτήσεις της Άσλεϊ Γκράχαμ (βίντεο παρακάτω). Όχι ιδανικό, αλλά αν αυτή ήταν η χειρότερη στιγμή της τελετής, μπορούμε να συμπεράνουμε πως αυτή τη φορά τα Όσκαρ, τουλάχιστον, πέρασαν τη βάση.