Με αφορμή την 43η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, θυμηθήκαμε την πιο ξεκαρδιστική κωμωδία που έχει γυριστεί για την επταετή (1967-1974) Χούντα των Συνταγματαρχών.
Λούφα και Παραλλαγή (1984) – Σάτιρα, 99΄
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Νίκος Περάκης
Πρωταγωνιστούν: Νίκος Καλογερόπουλος, Γιώργος Κιμούλης, Τάκης Σπυριδάκης, Τάνια Καψάλη
Και είναι σωστό και δίκαιο η κωμωδία αυτή να αποτελεί πνευματικό τέκνο του Νίκου Περάκη, του μοναδικού ίσως δημιουργού σταθερά αξιόλογων κωμωδιών στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Η ταινία παρακολουθεί τα γεγονότα του 1967-68 μέσα από τη ματιά του φιλήσυχου Παπαδόπουλου (σατανική συνωνυμία με τον χουντικό πρωθυπουργό), που υπηρετεί τη θητεία του αρχικά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, αλλά όντας αξιόλογος οπερατέρ κατορθώνει, τον Απρίλιο του 1967, να μετατεθεί στη μονάδα που έχει αναλάβει την κατασκευή του πρώτου ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού, στην Αθήνα. Εκεί, όπως συμβαίνει πάντοτε στο στρατό, γνωρίζει κάθε καρυδιάς καρύδι, με προεξέχοντες τον πολυμήχανο Λάμπρου (Κιμούλης), τον ετοιμόλογο κι ελαφρώς πικρόχολο Σαββίδη (Χατζηγιάννης), τον τρακαδόρο Μπαλούρδο (Σπυριδάκης, γνωστός στο νέο κοινό για τις διαφημίσεις στις οποίες συμμετείχε ως Μάκης Ψωμιάδης) και τον… δυστυχή Καραμάνο ή Καραμαζόβ (Πολυχρονόπουλος), ο οποίος πληρώνει με κάθε είδους αγγαρεία και ταλαιπωρία τα χρόνια που έζησε στην κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση.
Η θητεία κυλά σχετικά ομαλά, για τα δεδομένα τουλάχιστον του τότε ελληνικού στρατού, για την παρέα αυτή, χάρη και στον χαμηλών τόνων διοικητή τους (Ξενίδης), και παρά την προσπάθεια των στρατοκρατών υφιστάμενών του να κάνουν τη ζωή των φαντάρων δύσκολη. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν ραγδαία με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, που θα φέρει το στρατό στην εξουσία και σφίγγει τον κλοιό γύρω από οποιαδήποτε πράξη αντίστασης. Οι ήρωές μας, βέβαια, συνεχίζουν απτόητοι και προσπαθούν να κερδίσουν χρήματα ως κινηματογραφιστές με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο, από την εισαγωγή διαφημίσεων σε ποδοσφαιρικούς αγώνες μέχρι το γύρισμα ταινιών… ερωτικού περιεχομένου.
Γνωστός για το καυστικό, αιχμηρό, σατιρικό και πολιτικά μη ορθό χιούμορ του, ο Περάκης (Άρπα Κόλλα, Βίος και Πολιτεία, Σειρήνες στο Αιγαίο κ.α.) έγραψε το πιο αστείο, ώριμο και έξυπνο σενάριό του για την ταινία αυτή, σενάριο που αποτελεί τον πυλώνα της επιτυχίας της. Οι παράλογες πρακτικές του στρατού αναλύονται μία προς μία και κατόπιν διακωμωδούνται ανελέητα. Η πολυτάραχη για τη χώρα μας περίοδο που ακολουθεί το έργο σκιαγραφείται μ΄ έναν τρόπο που προκαλεί γέλιο αλλά δεν αφαιρεί τη σοβαρότητα των όσων συνέβησαν.
Η ταινία καταλήγει τελικά, παρά το αντισυμβατικό χιούμορ της, να μην προσβάλλει κανένα, εκτός φυσικά από τους φίλα προσκείμενους σε χουντικές και ακροδεξιές ιδέες. Σε αντίθεση, επίσης, με την πλειοψηφία των ταινιών του Περάκη, το χιούμορ παραμένει σε αρκετά υψηλά επίπεδα, προσεγγίζοντας περισσότερο τις κλασικές κωμωδίες των 60’s παρά τις καφρίλες τύπου… Σεφερλή που βλέπουμε στις πιο σύγχρονες ταινίες.
Αξιοσημείωτο παραμένει το γεγονός ότι ο ίδιος ο Περάκης γύρισε δύο τελείως διαφορετικά και άσχετα μεταξύ τους σίκουελ της ταινίας του. Το πρώτο και «ανεπίσημο» τιτλοφορείται Βίος και Πολιτεία, περιέχει τους ίδιους χαρακτήρες, τους οποίους όμως υποδύονται διαφορετικοί ηθοποιοί ενώ το στοιχείο του στρατού απουσιάζει. Το πρόσφατο και πιο γνωστό Σειρήνες στο Αιγαίο (που έχει κι αυτό με τη σειρά του το σίκουελ Σειρήνες στη Στεριά) λαμβάνει χώρα στο σύγχρονο ελληνικό στρατό αλλά αυτή είναι η μοναδική του σύνδεση με το αρχικό φιλμ. Αμφότερες οι ταινίες, πάντως, κινούνται στη μετριότητα συγκριτικά με το πρωτότυπο, και διασώζονται μόνο από μεμονωμένες έξυπνες ατάκες και αστείες σκηνές.
Η Λούφα και Παραλλαγή αποτέλεσε τρομερή επιτυχία όταν κυκλοφόρησε το 1984, και 32 χρόνια μετά εξακολουθεί –δικαίως- να θεωρείται μια από τις καλύτερες κωμωδίες της μεταπολιτευτικής περιόδου, και η καλύτερη πολιτικού περιεχομένου. Αν έχετε πάει στρατό θα την καταλάβετε ακόμη καλύτερα, αλλά σε κάθε περίπτωση παραμένει στο προσκήνιο γιατί κατορθώνει να κάνει τον Έλληνα να θυμηθεί και να γελάσει με τα… χάλια της ιστορίας του, από τα οποία δυστυχώς δείχνουμε να μην έχουμε μάθει τίποτα…