Πρόσφατα ανακοινώθηκε πως το franchise του Matrix επανέρχεται με νέα ταινία, με τον Κιάνου Ριβς να επιστρέφει στο μυθικό, εικονικό ρόλο του Νίο. Ανεξάρτητα αν θεωρώ καλή ή όχι τη συγκεκριμένη απόφαση και προοπτική, ήταν η αφορμή για λίγη νοσταλγία, όχι μόνο για το αρχικό φιλμ, αλλά για μια εξαιρετική φουρνιά ταινιών που κλείνουν φέτος δύο δεκαετίες ύπαρξης.
Δεν πρόλαβα ζωντανά τα 90’s, ήμουν πολύ μικρός όταν ήρθε η νέα χιλιετία. Μπορώ με ασφάλεια, ωστόσο, να συμπεράνω πως ήταν μια εξαιρετική δεκαετία από κινηματογραφικής άποψης. Σκηνοθέτες όπως ο Σπίλμπεργκ, ο Ταραντίνο, ο Σκορτσέζε, ο Φίντσερ, ο Ζεμέκις, ο Γούντι Άλεν βρίσκονταν στα καλύτερα της καριέρας τους. Το παλιό συναντούσε το νέο, ταινίες-σταθμοί όπως Η Σιωπή των Αμνών, Η Λίστα του Σίντλερ, Τελευταία Έξοδος Ρίτα Χέιγουορθ, Pulp Fiction, Forrest Gump, Seven, Συνήθεις Ύποπτοι, Μαθήματα Αμερικανικής Ιστορίας και η λίστα θα μπορούσε να περιλαμβάνει ολόκληρες σελίδες. Το 1999, το τελευταίο έτος της δεκαετίας αυτής, ήταν κι αυτό μνημειώδες για την έβδομη τέχνη. Με δύο ταινίες που άλλαξαν το ρου της κινηματογραφικής ιστορίας, με πολλές ακόμα ποιοτικές παραγωγές, το 1999 ήταν μια μεγάλη κινηματογραφική χρονιά, τις καλύτερες στιγμές (ταινίες, δηλαδή) της οποίας θα αναλύσω στις επόμενες γραμμές.
American Beauty του Sam Mendes – Δράμα. 122’
Με τους: Kevin Spacey, Annette Bening, Thora Birch
Ένας πατέρας με κρίση μέσης ηλικίας παθαίνει ένα ισχυρό ερωτικό σοκ με μια φίλη της έφηβης κόρης του. Οικογενειακά και προσωπικά προβλήματα ταλανίζουν τόσο τον ίδιο όσο και τους γύρω του.
Μια ένδειξη της κινηματογραφικής ποιότητας που υπήρχε το 1999 είναι πως η ταινία που σάρωσε τα Όσκαρ εκείνη τη χρονιά (Καλύτερη Ταινία, Σκηνοθεσία, Α΄ Ανδρικού, Πρωτότυπο Σενάριο) δε μνημονεύεται ιδιαίτερα συγκριτικά με άλλα έργα που κυκλοφόρησαν τότε. Αυτό δε σημαίνει πως το κοινωνικό δράμα του Μέντες δεν αποτελεί μια έξοχη ταινία, με άρτια σκηνοθεσία, ερμηνείες υψηλού επιπέδου με πρωταγωνιστές από το «πάνω ράφι», μι ταινία που θίγει διαχρονικά κι επίκαιρα –τότε και τώρα- ζητήματα για τον άνθρωπο, την οικογένεια, τη σεξουαλικότητα, τη μέση ηλικία, την εφηβεία και το χάσμα γενεών. Η γνωστή ιστορία με τον Σπέισι και τις ασελγείς πράξεις που τον έθεσαν εκτός Χόλιγουντ προσφάτως μείωσε ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον των σινεφίλ για τη συγκεκριμένη ταινία, ωστόσο θα ήταν μεγάλο σφάλμα να την αγνοήσει κανείς, καθώς είναι υψηλής ποιότητας κι έχει πολλά να προσφέρει.
Το Πράσινο Μίλι του Frank Darabont – Δράμα φαντασίας, 188΄
Με τους: Tom Hanks, Michael Clarke Duncan, David Morse, Bonnie Hunt
Ένας γιγαντόσωμος αλλά καλόκαρδος έγχρωμος κατάδικος σημαδεύει για πάντα τη ζωή των σωφρονιστικών υπαλλήλων στην πτέρυγα των θανατοποινιτών, στην Αμερική της δεκαετίας του 1930.
Έχω γράψει αναλυτικό άρθρο γι΄αυτό το αριστούργημα, βασισμένο σε βιβλίο του Στίβεν Κινγκ, και θα μπορούσα να γράψω πολλά παραπάνω. Χιούμορ, συγκίνηση, ανατροπές, νοσταλγία, η ιδέα του καλού και του κακού, όλα συνδυάζονται υπέροχα σε μια από τις πιο ανθρώπινες ταινίες της σύγχρονης εποχής. Αν και το υπερφυσικό στοιχείο ξενίζει αρκετούς – μεταξύ των οποίων ο υποφαινόμενος – δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο απλός, ανθρωπιστικός χαρακτήρας του έργου σε συνδυασμό με την ήρεμη δύναμη που ονομάζεται Τομ Χανκς, τις εμβληματικές ατάκες και την ευφυία του Στίβεν Κινγκ δημιουργούν μια ταινία που, παρά την πολύ μεγάλη της διάρκεια, τη βλέπεις ξανά και ξανά καθηλωμένος, ανακαλύπτοντας διαρκώς καινούρια πράγματα.
Fight Club του David Fincher – Δράμα, 139΄
Με τους: Brad Pitt, Edward Norton, Helena Bonham Carter
Δύο τελείως διαφορετικοί άνθρωποι που παλεύουν με τα προβλήματα της σύγχρονης εποχής δημιουργούν μια ιδιόμορφη «λέσχη καυγάδων» που εξελίσσεται σε κάτι πολύ περισσότερο.
Θα παραβώ τον πρώτο και το δεύτερο κανόνα για να μιλήσω για μια από τις πιο σημαντικές ταινίες που έχουν γυριστεί ποτέ. Unpopular opinion here: το Fight Club δεν είναι ευχάριστη ταινία. Δεν είναι η ταινία που θα δεις για να χαλαρώσεις, όταν την έχει η τηλεόραση ή όταν θέλεις να δεις κάτι με την παρέα σου. Είναι, ωστόσο, το απόλυτο cult classic, η ταινία που μας εκφράζει όλους –όσο εξέφραζε και τους ανθρώπους που το έβλεπαν πριν είκοσι χρόνια- η ταινία που αγνοήθηκε τότε αλλά θεωρείται δικαίως πυλώνας του σύγχρονου κινηματογράφου. Οι χαρακτήρες της, οι ατάκες της, το φινάλε της, όλα με κάποιον τρόπο μοιάζουν μοναδικά και ανεπανάληπτα. Καλύτερες ταινίες από το Fight Club υπάρχουν πολλές, αλλά σαν αυτή καμία. Ο Tyler είναι ένας από μας, και το φιλμ αυτό εκφράζει όλα όσα συχνά θέλουμε να εκφράσουμε ή/και να πράξουμε αν δεν υπήρχαν κανόνες για το αντίθετο.
The Matrix των αδερφών Wachowski – Επιστημονικής φαντασίας, 136’
Με τους: Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss
Ένας χάκερ έρχεται σε επαφή με μια μυστηριώδη ομάδα που ισχυρίζεται ότι μπορεί να του αποκαλύψει μια μεγάλη συνωμοσία για τον κόσμο που ζούμε και να τον εξοπλίσει κατάλληλα για να την αντιμετωπίσει.
Λίγες ταινίες μπορούν να υπερηφανευτούν πως ξεκίνησαν μια ολόκληρη εποχή. Το Matrix, χωρίς να το καταλάβουν ούτε οι ίδιοι οι συντελεστές του, άλλαξε τον τρόπο που βλέπουμε τον κινηματογράφο. Ο Μορφέας, ο Νίο, το κόκκινο και το μπλε χάπι, ο ψεύτικος και ο πραγματικός κόσμος, κάθε frame και κάθε pixel της ταινίας μας εισήγαγε τότε σε μια νέα εποχή. Η ταινία δε διαθέτει κανένα από τα «τυπικά προσόντα» που θα την καθιστούσαν αριστούργημα, αλλά θα τη θυμόμαστε για πάντα, πολύ περισσότερο από ταινίες που φαίνεται να τα έχουν όλα. Το Matrix έκανε τον κινηματογραφικό μας κόσμο ψηφιακό, έπαιξε με το μυαλό μας, πρωτοτύπησε σχεδόν σε όλα. Και τέτοιες ταινίες, ανεξαρτήτως ποιότητας, γυρίζονται μια φορά κάθε πολλά χρόνια. Απόδειξη ότι ο μύθος του συντηρείται και το franchise του πουλάει ακόμα, σαν να μην πέρασε μια μέρα.
