Ο Jim Jarmusch είναι γνωστός ως ένας από τους πιο διάσημους ανεξάρτητους κινηματογραφιστές του σύγχρονου κινηματογράφου. Δουλεύοντας με επαναλαμβανόμενους ηθοποιούς όπως ο Tom Waits, ο Bill Murray και η Tilda Swindon, ο Jarmusch είναι ένα εκκεντρικό μυαλό ικανό για σουρεαλιστικά αριστουργήματα και δράματα που αναζητούν την ψυχή.
Ελεύθερος κινηματογραφιστής από μικρή ηλικία, ξεκίνησε να μελετά την τέχνη στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, με το γνήσιο καλλιτεχνικό του ταλέντο να προσελκύει τον Nicolas Ray, ο οποίος πήρε τον νεαρό δημιουργό υπό την προστασία του για να καλλιεργήσει την εξειδίκευσή του στην αφήγηση.
Από τότε, ο Jarmusch, θεωρείται σημαντικός βασικός παράγοντας του σύγχρονου αμερικανικού κινηματογράφου, δημιουργώντας κλασικές ταινίες όπως το Down By Law, το Stranger Than Paradise και το Ghost Dog: The Way of the Samurai. Στην πορεία, είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με τα καλύτερα ταλέντα του Χόλιγουντ, συμπεριλαμβανομένων των Johnny Depp, Iggy Pop, Chloë Sevigny, Steve Buscemi, Cate Blanchett, Alfred Molina και Steve Coogan.
Με μια εξαιρετική αντίληψη του παγκόσμιου κινηματογράφου, ο Jarmusch έχει αποδειχθεί ικανός σε πολλά είδη κινηματογραφικής δημιουργίας, προσφέροντας κάτι καινοτόμο κάθε φορά που βγαίνει στην οθόνη.
Προσωπικά, θυμάμαι, ότι στην ταινία του Δημήτρη Αθανίτη, “Αντίο Βερολίνο”, είχαμε βάψει άσπρα τα μαλλιά του αείμνηστου φίλου και συνεργάτη, Νίκου Τριανταφυλλίδη, σαν αναφορά στον Jarmusch και όταν με την επόμενη ταινία πάλι του Δημήτρη, “Καμία Συμπάθεια για τον Διάβολο”, πήγαμε ξανά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, πετύχαμε εκεί το ντοκιμαντέρ που είχε κάνει ο Jarmusch για τον Neil Young και τους Crazy Horse, το “Year of the Horse”. Εκεί λοιπόν, δεν συναντήσαμε τον σπουδαίο Καναδό rocker (που πολύ θα το ήθελα), αλλά είχαμε μία εξαιρετική συνάντηση με τον Jarmusch (όπως και με τον Robert Carlyle, που ήταν εκεί με το Full Monty).
Ας δούμε όμως τώρα μία λίστα με τις ταινίες του Jarmusch, ξεκινώντας από τη χειρότερη και καταλήγοντας στην καλύτερη.
13. The Limits of Control (2009)
Ο Jarmusch παρέμεινε συνεπέστατος σε όλη την 40ετή και πλέον καριέρα του στο Χόλιγουντ, αλλά μπορούμε να πούμε, ότι οι πρώτες του ταινίες, ήταν αναμφίβολα πιο εντυπωσιακές από τις πιο πρόσφατες. Η χειρότερη ταινία του είναι αυτό το δράμα μυστηρίου του 2009 The Limits of Control. Μια ταινία που αφηγείται την ιστορία ενός μυστηριώδους μοναχικού τύπου, τον οποίο υποδύεται ο Isaach de Bankolé, ο οποίος βρίσκεται στη διαδικασία να ολοκληρώσει μια εγκληματική δουλειά. Μαζί με τον Bankolé έρχονται οι αγαπημένοι του Jarmusch, Tilda Swinton και Bill Murray, αλλά ακόμη και αυτοί, δεν είναι σε θέση να σώσουν αυτό το μπερδεμένο δράμα.
12. Permanent Vacation (1980)
Πολύ λίγοι σκηνοθέτες έχουν το προνόμιο να λένε ότι ανέβηκαν στα αστέρια με την ταινία που έκαναν στο τελευταίο έτος των κινηματογραφικών τους σπουδών. Για τον Jarmusch όμως, αυτό είναι γεγονός και μιλάμε για την περίπτωση της ταινίας του 1980, Permanent Vacation που τον καθιέρωσε στην ανεξάρτητη κινηματογραφική σκηνή. Είναι μια σχεδόν αυτοβιογραφική ταινία που ακολουθεί έναν έφηβο νεαρό καθώς περιφέρεται στους άδειους δρόμους του κέντρου του Μανχάταν και την έφτιαξε μόλις με 12.000 δολάρια.
11. The Dead Don’t Die (2019)
Αν και ο Jarmusch, δεν εκμεταλλεύεται στο έπακρο το παιχνίδι με τα ζόμπι, η ταινία είναι μια διασκεδαστική, ειρωνική βόλτα σ’ αυτό το υπο-είδος του τρόμου, αφηγούμενη την ιστορία της ειρηνικής πόλης Centerville που βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μάχης με τους νεκρούς. Βρίσκουμε εδώ, το πιο λαμπερό καστ του σκηνοθέτη, συμπεριλαμβανομένων των Adam Driver , Bill Murray, Tilda Swinton, Chloë Sevigny, Tom Waits, Steve Buscemi και Danny Glover.
10. Coffee and Cigarettes (2003)
Στο Coffee and Cigarettes, ο Jarmusch δημιουργεί μια βινιέτα χαρακτήρων και καταστάσεων όπου όλοι απολαμβάνουν ένα ζεστό φλιτζάνι καφέ και ένα τσιγάρο. Ασυνήθιστη όντως ταινία, χωρίς ουσιαστικό σκοπό ή στόχο, είναι αυθόρμητη, χαλαρή, με λακωνικό σενάριο και ισχυρή χημεία χαρακτήρων. Οι Tom Waits, Bill Murray, RZA, Cate Blanchett, Iggy Pop και Steve Coogan, σας προσφέρουν ένα χαλαρωτικό απόγευμα της Κυριακής. Θα μπορούσατε να ζητήσετε κάτι άλλο;
9. Night on Earth (1991)
Κατασκευασμένο με παρόμοιο τρόπο με την προαναφερθείσα ταινία του 2003, το Night on Earth του 1991, είναι ένα μωσαϊκό από πολλές ιστορίες που δημιουργούν ένα όμορφο σύνολο. Πέντε ιστορίες που διαδραματίζονται την ίδια νύχτα στη γη, τις οποίες ο Jarmusch συνδέει ρίχνοντας βαθύ φως στον προσωρινό δεσμό μεταξύ των οδηγών ταξί και των επιβατών τους. Ευρηματικό ε;
Με πέντε διαφορετικές πόλεις και πέντε διαφορετικές γλώσσες, το Night on Earth είναι μια απελευθερωτική ταινία που διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες, στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στη Ρώμη και στο Ελσίνκι.
8. Dead Man (1995)
Άγριο, παράξενο, αργό και μεθοδικό γουέστερν αυτό. Ταυτόχρονα όμως και γοητευτικό, ντυμένο με την υποβλητική μουσική του Neil Young που συντροφεύει τον Johnny Depp στο πνευματικό του ταξίδι. Το Dead Man, είναι μια από τις καλύτερες ταινίες του Jarmusch.
7. Broken Flowers (2005)
Αν και ο Jarmusch υιοθέτησε μια νέα αγάπη για τον σουρεαλισμό στο γύρισμα της νέας χιλιετίας, κυκλοφορώντας το Dead Man και το Ghost Dog: The Way of the Samurai στη δεκαετία του 1990, η ταινία Broken Flowers έμοιαζε περισσότερο με τα πρώτα στωικά του δράματα. Θυμίζει την αγάπη του Jarmusch για την ταινία δρόμου, αφηγούμενος την ιστορία ενός πατέρα που πληροφορείται ότι ο εν διαστάσει γιος του τον αναζητά. Το Broken Flowers είναι μια ρομαντική ιστορία της χαμένης αγάπης και της θνητότητας της οποίας η γοητεία είναι ατελείωτα δελεαστική.
6. Only Lovers Left Alive (2013)
Μιλώντας για τα εκλεκτικά γούστα του σκηνοθέτη, ο Jarmusch πήγε στο υπο-είδος των βαμπίρ με την ελπίδα να προσθέσει στο είδος τις δικές του ιδιοσυγκρασίες. Ο Tom Hiddleston και η Tilda Swinton είναι δύο γοτθικά αλλά κομψά αιματοβαμμένα βαμπίρ, που δεν είναι δολοφόνοι, αλλά είναι καταθλιπτικοί μουσικοί και κομψοί στοχαστές. Το Only Lovers Left Alive είναι συναρπαστικό, με τα χέρια του σκηνοθέτη να βρίσκονται παντού.
5. Mystery Train (1989)
Ομολογώντας την αγάπη του για το road movie και τους περιπλανώμενους χαμένους πρωταγωνιστές, ο Jarmusch, κάνει με το Mystery Train μια έντονη αλλά γοητευτική καταγραφή της σύγχρονης Αμερικής που αφηγείται τρεις ιστορίες οι οποίες συνδέονται με ένα ξενοδοχείο στο Memphis και το πνεύμα του Elvis Presley. Παρόμοιο πνεύμα με το Night on Earth, το Mystery Train είναι μια ιστορία χαμηλού προφίλ, αντικαθιστώντας τα αστέρια του Χόλιγουντ με τους Masatoshi Nagase, Yûki Kudô και Cinqué Lee.
4. Paterson (2016)
Με πρωταγωνιστή τον Adam Driver ως ποιητή και οδηγό λεωφορείου, το Paterson είναι μια ήπια ταινία δρόμου που φλερτάρει με τον σουρεαλισμό και ακολουθεί τις καθημερινές σκέψεις του πρωταγωνιστή στο Paterson του New Jersey.
Μια από τις πιο αξιαγάπητες ταινίες του Jarmusch, που βασίζεται στην ομορφιά και τον παραλογισμό της καθημερινής ζωής.
3. Ghost Dog: The Way of the Samurai (1999)
Περίεργο θρίλερ δράσης. Παρακολουθεί τον Forest Whitaker ως “Ghost Dog”, έναν δολοφόνο της Μαφίας που υιοθετεί τους παλιούς τρόπους των σαμουράι. Υπνωτική και οπτική, η ταινία αυτή του Jarmusch, είναι μια από τις πιο συγκλονιστικές του ταινίες. Παράλογα συναρπαστική και ασταμάτητα κομψή, είναι η χαρά μιας ταινίας γνωστής για το εντυπωσιακό της soundtrack.
2. Down by Law (1986)
Η αυτοπεποίθηση του Jarmusch ως σκηνοθέτη μπορεί να έχει αυξηθεί σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, αλλά οι πρώτες του ταινίες εξακολουθούν να είναι οι πιο εντυπωσιακές του. Το Down by Law, η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του, είναι γυρισμένο ασπρόμαυρο, ακολουθεί δύο άντρες που στέλνονται στη φυλακή όπου εκεί συναντούν έναν δολοφόνο που τους βοηθάει να δραπετεύσουν. Ήταν η πρώτη απόπειρα κωμωδίας του σκηνοθέτη, θέτοντας ένα νέο πρότυπο για την καριέρα του με ένα απλό, γοητευτικό δράμα χαρακτήρων που σε αφήνει απόλυτα ικανοποιημένο.
1. Stranger Than Paradise (1984)
Και φτάσαμε επιτέλους στο #1. Αυτή, που είναι η δεύτερη ταινία του Jarmusch, είναι η καλύτερη του. Βλέπουμε εδώ, την ανόθευτη δημιουργικότητα της νιότης του με την κωμωδία και τον σουρεαλισμό-σήμα κατατεθέν του, να αφηγείται την ιστορία ενός Νεοϋορκέζου, του Willie (John Lurie), του οποίου η ζωή στο Brooklin αναστατώνεται εξ αιτίας του μικρότερου ξάδερφού του. Μια εξαιρετικά γενναία ταινία μεγάλου μήκους για έναν τόσο νεαρό σκηνοθέτη, που εμπλουτίζει την αβίαστα γοητευτική κεντρική της αφήγηση.
Γιώργος Μπιλικάς,
Storyteller