Θα μπορούσε να ακουστεί σαν τίτλος παραβολής του Ιησού Χριστού. Μάθε να συγχωρείς τους γύρω σου ό,τι κι αν σου έχουν κάνει και αντιτάξου στο νόμο του Χαμουραμπί που πρεσβεύει το “οφθαλμός αντί οφθαλμού”. Ανάλογα με τον τρόπο που την αντιλαμβάνεσαι, η ανωτέρω φράση μπορεί να μεταφραστεί στο μυαλό σου ως η απόλυτα παθητική στάση στη ζωή ή το κλειδί της επιτυχίας στη διατήρηση της ακεραιότητάς σου. Ας το πιάσουμε, όμως, από την αρχή.
Όλοι μας έχουμε πληγωθεί από κάποιον στη ζωή μας. Θα ήταν ψέμα να ισχυριστεί κανείς το αντίθετο. Όλοι μας κάποια στιγμή βρεθήκαμε σε κάποια κατάσταση κατά την οποία τα λόγια και οι πράξεις κάποιου ξεχωριστού για εμάς ανθρώπου μας έκαναν να αισθανθούμε θλίψη, απογοήτευση, προδοσία και πόνο. Η πρώτη, κι απόλυτα φυσιολογική, αντίδραση όλων μας ήταν να κλειστούμε στον εαυτό μας για ένα χρονικό διάστημα, να βιώσουμε την απώλεια και να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας απέναντι στο άτομο αυτό. Μετά από αυτό, όμως, τι; Διατηρούμε στο μυαλό μας έντονα το γεγονός αυτό και αφήνουμε τον εαυτό μας να συνεχίσει να κατακλύζεται από αρνητικά συναισθήματα και ενδομύχως εχθρικές τάσεις επ’ άπειρον; Παραδίδουμε το πνεύμα μας στο θυμό και το αίσθημα της προδοσίας;
Ας υποθέσουμε ότι ακολουθούμε αυτού του είδους την τακτική. Ισχυριζόμαστε, λοιπόν, ότι έχουμε ξεπεράσει το γεγονός αλλά εξακολουθούμε να νιώθουμε έντονα πως μας χτύπησε πισώπλατα κάποιος στον οποίο είχαμε επενδύσει πολλά. Συνεχίζουμε να συλλογιζόμαστε το πόσα δώσαμε –ίσως και πόσα ακόμη ήμαστε πρόθυμοι να δώσουμε αν η τελική έκβαση των πραγμάτων ήταν διαφορετική- και το πόση αχαριστία και έλλειψη ευαισθησίας χαρακτηρίζει το εν λόγω άτομο. Κοντολογίς, συνεχίζουμε να θυματοποιούμε τον εαυτό μας, ενώ ταυτόχρονα πιέζουμε το μυαλό και την καρδιά μας να δεχτεί ότι αυτό το κεφάλαιο της ζωής έχει κλείσει για εμάς. Έχει, πραγματικά, κλείσει, όμως; Πρόκειται για σελίδες σφραγισμένες μέσα σε ντοσιέ ή για μια παραπεταμένη στοίβα φύλλων χαρτιού που με την παραμικρή ριπή ανέμου θα ανοίξουν και πάλι αποκαλύπτοντας το περιεχόμενό τους; Δυστυχώς ή ευτυχώς, αν αντιμετωπίσουμε έτσι το θέμα, πολύ σύντομα θα ξαναβρεθούμε αντιμέτωποι με κάποια συναφή κατάσταση και εκεί θα αντιληφθούμε ότι το νέο τραύμα θα συσσωρευτεί με όλα τα προηγούμενα που δεν έκλεισαν ποτέ και αυτό θα κάνει τον πόνο ακόμη πιο οξύ. Συν τοις άλλοις, η απάντησή μας στο νέο ερέθισμα θα είναι αναπόφευκτα δυσανάλογή του, κι αυτό γιατί θα είναι αθροιστική, πράγμα που, όμως, δε θα γνωρίζει κανείς άλλος πέρα από εμάς, οπότε κινδυνεύουμε να χαρακτηριστούμε αντιδραστικοί, υπερβολικοί και drama queens. Εν τέλει, το μόνο μας κατόρθωμα θα είναι να απομονώσουμε τον εαυτό μας από όλους και από όλα και να αφήσουμε το πνεύμα μας να συνεχίσει να νοσεί.
Γίνεται, λοιπόν, κατάφωρο ότι θα πρέπει να ακολουθήσουμε διαφορετική τακτική. Πρωτίστως, θα ήταν συνετό να κατανοήσουμε ότι ο όρος “τακτική” δεν ταυτίζεται αναγκαστικά με τον όρο “τέχνασμα”. Στόχος δεν είναι να επινοήσουμε διάφορα κόλπα ώστε να ξεγλιστρήσουμε από τα διάφορα χτυπήματα της ζωής αυτά καθεαυτά. Στόχος είναι να καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε το καθετί στη ζωή μας με κάποιο τρόπο, ακόμη κι αν το πρωτογενές συναίσθημα που μας δημιουργείται είναι κάποιο από όσα αναφέρονται παραπάνω. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, ο όρος “τακτική” θα ταυτιζόταν καλύτερα με τον όρο “στάση ζωής”.
Εν συνεχεία, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο κάθε άνθρωπος που έρχεται στη ζωή μας είναι γραφτό να μας δώσει κάποιο μάθημα. Όποια κι αν είναι η κοσμοθεωρία μας, είτε πιστεύουμε στη μετενσάρκωση είτε πιστεύουμε πως ο άνθρωπος γεννιέται και πεθαίνει μια φορά, είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι ο καθένας από εμάς αντιμετωπίζει την κάθε κατάσταση με τελείως διαφορετικό τρόπο, κι αυτό γιατί είναι διαφορετικά χτισμένο το πνεύμα μας. Στην πρώτη περίπτωση δικαιολογείται από το τι έχει ζήσει ο καθένας μας στις προηγούμενες ζωές του, ενώ στη δεύτερη από το τι έχει ζήσει ο καθένας μας στη ζωή του μέχρι να βρεθεί αντιμέτωπος με το εκάστοτε πλήγμα. Συνεπώς, όλοι μας θα πάρουμε κάποια στιγμή κάποια μαθήματα, διαφορετικά για τον καθένα, ανάλογα με το ποιο είναι το αδύνατο σημείο μας. Είναι, στην ουσία, κάτι σαν τον εμβολιασμό. Ο οργανισμός πρέπει να εκτεθεί στο παθογόνο μικρόβιο, ώστε να μάθει να το αντιμετωπίζει και να μη νοσεί από αυτό.
Επομένως, ο ουσιαστικός λόγος για τον οποίο έχουμε υποβληθεί στη διαδικασία να περπατήσουμε τα διάφορα δύσβατα μονοπάτια της ζωής δεν είναι η ψυχική μας καταρράκωση και, σίγουρα, η δέουσα στάση μας δεν είναι να παραδοθούμε. Ο ουσιαστικός λόγος είναι να διδαχτούμε, ενώ η δέουσα στάση από πλευράς μας είναι να κατανοήσουμε το μάθημα και να προχωρήσουμε έχοντας κερδίσει ένα ακόμη βέλος για τη φαρέτρα μας. Δεν αμφισβητεί κανείς τη δυσκολία αυτής της διαδικασίας και δεν πρόκειται κανείς να απαιτήσει να διαβείς το γεμάτο αγκάθια μονοπάτι χωρίς ίχνος ιδρώτα ή αίματος. Είναι, βέβαιο, όμως, πως την επόμενη φορά που θα βρεθείς σε ανάλογο μονοπάτι θα γνωρίζεις ότι δεν μπορείς να το περπατήσεις ξυπόλυτος ή με σανδάλια, αλλά θα πρέπει διαλέξεις τα κατάλληλα υποδήματα.
Μπερδεμένος; Δεν υπάρχει λόγος, τα πράγματα είναι πολύ απλά. Μάθε να συγχωρείς δε σημαίνει ότι όταν σε χαστουκίσουν οφείλεις, ως καλός άνθρωπος, να γυρίσεις και το άλλο μάγουλο. Ο άνθρωπος αυτός, που σε πλήγωσε, είχε να σου διδάξει κάτι. Διάλεξε άσχημο τρόπο να το κάνει, αλλά αφενός δεν ήταν στο χέρι του και αφετέρου αυτός είναι ο καταλληλότερος τρόπος να αφομοιώσουμε μαθήματα ζωής. Δε σου ζητάει κανείς να συγχωρήσεις το συμβάν -κάτι τέτοιο θα ήταν ολέθριο αφού θα σήμαινε πως δεν έμαθες τελικά τίποτα. Καταδίκασε την πράξη, αλλά συγχώρησε το άτομο, που ήρθε στη ζωή σου, έπαιξε το ρόλο του και απλά μετά έπρεπε να φύγει. Αυτό προέβλεπε το σενάριο. Δεν είναι ούτε δικό σου ούτε δικό του λάθος και, επιπλέον, το ότι ο ρόλος του διεκόπη πριν το τέλος της ταινίας δεν τον καθιστά λιγότερο σημαντικό. Έπρεπε να διδαχτείς από αυτόν, αλλά και να διδαχτεί από εσένα -ας μην ξεχνάμε ότι οι υγιείς ανθρώπινες σχέσεις είναι αμφίδρομες. Αν καταφέρεις να το δεις έτσι, το αποτέλεσμα θα είναι να κρατήσεις όλες τις θετικές μνήμες, να απαλλαχτείς οποιουδήποτε εχθρικού συναισθήματος και να αφομοιώσεις στο μέγιστο δυνατό βαθμό το μάθημα που διδάχτηκες ώστε να χρησιμοποιήσεις στο μέλλον τις γνώσεις σου προκειμένου να προστατέψεις τον εαυτό σου.
Αφιερώνω αυτό το άρθρο στη μητέρα της πολύ καλής μου φίλης Αλεξάνδρας, Κορίνα, η οποία πριν από ενάμιση χρόνο με βοήθησε να αντιληφθώ τη σημασία της συγχώρεσης προς όφελος της δικής μου ψυχικής αποκατάστασης. Κάνω ό,τι μπορώ για να εφαρμόσω αυτήν την τόσο απλή θεωρητικά στάση ζωής. Καλή δύναμη σε όλους.
