Ένας από τους καλύτερους και πιο ξεχωριστούς Ευρωπαίους σκηνοθέτες των τελευταίων 30 ετών, ο 60χρονος Φινλανδός Άκι Καουρισμάκι, ανακοίνωσε πως αποσύρεται από τον κινηματογράφο. Πριν το κάνει, ωστόσο, μας άφησε μια ταινία που ασχολείται με το άκρως επίκαιρο θέμα του προσφυγικού κύματος στην Ευρώπη, με το γνωστό κυνικό, λακωνικό, κωμικοτραγικό στιλ του, αυτό που τον καταξίωσε όλα αυτά τα χρόνια.
The Other Side of Hope (Toivon tuolla puolen, 2017)
Δραματική κωμωδία, 98΄
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Aki Kaurismaki
Πρωταγωνιστούν: Sherwan Haji, Sakari Kuosmanen, Kati Outinen
Ένας μεσήλικας έμπορος στο Ελσίνκι εγκαταλείπει τη γυναίκα του και τη δουλειά του και αποφασίζει ν΄ ανοίξει εστιατόριο. Στην πόλη καταφθάνει παράνομα, στο μεταξύ, ένας Σύριος πρόσφυγας που αναζητά την αδελφή του, από την οποία αποχωρίστηκε κατά τη διάρκεια του επικίνδυνου ταξιδιού. Οι δρόμοι τους συναντιούνται με απρόβλεπτες συνέπειες.
Στα 34 χρόνια καριέρας του, ο Καουρισμάκι ήταν πάντα ανθρωπιστής σκηνοθέτης. Οι ταινίες του, είτε διαδραματίζονται στο Ελσίνκι –όπως συνήθως- είτε στη Χάβρη, είτε οπουδήποτε αλλού, είτε εστιάζουν στο κωμικό είτε στο δραματικό στοιχείο, έχουν πάντα ως επίκεντρο τον απλό άνθρωπο, τις ελπίδες, τις φιλοδοξίες και τις αδυναμίες του. Εδώ, μάλιστα, αυτό συνδυάζεται με τη σύγχρονη Οδύσσεια που περνούν χιλιάδες συνάνθρωποί μας που αναζητούν άσυλο στην «πολιτισμένη», εντός ή εκτός εισαγωγικών, Ευρώπη για να γλιτώσουν τη φτώχεια και το θάνατο.
Οι δύο ήρωες της ταινίας αυτής είναι δύο τελείως διαφορετικοί άνθρωποι, τους οποίους ωστόσο ενώνουν πολλά περισσότερα απ΄ όσα τους χωρίζουν. Ο Βίκστρομ (Kuosmanen) είναι ο τυπικός μεσοαστός ήρωας του Καουρισμάκι, ένας μεσήλικας που βαρέθηκε τη δουλειά και την οικογένειά του και κυνηγά την περιπέτεια, κερδίζοντας χρήματα παίζοντας πόκερ και επενδύοντάς τα σ΄ ένα εστιατόριο, απλά και μόνο επειδή του άρεσε σαν ιδέα. Ο Khaled (Haji), από την άλλη, είναι ένας συμπαθής νεαρός Σύριος που βρίσκεται παράνομα στο Ελσίνκι, χωρίς να είναι αυτός ο αρχικός προορισμός του, και αναζητά την αδελφή του που χάθηκε στα Βαλκάνια.
Ένας εύπορος μεσήλικας Φινλανδός κι ένας νεαρός Σύριος πρόσφυγας, τι κοινό μπορεί να έχουν; Μα φυσικά, ό,τι ενώνει δύο οποιουσδήποτε ανθρώπους. Οι ανάγκες, τα πάθη, οι επιθυμίες, τα προβλήματα, οι σκέψεις, τα όνειρα, τα οποία όταν μοιραζόμαστε ερχόμαστε πιο κοντά και διαπιστώνουμε πως το χρώμα του δέρματος, η γλώσσα, η θρησκεία, η καταγωγή κι όλα αυτά έχουν τη σημασία που εμείς τους δίνουμε, τίποτα λιγότερο ή περισσότερο. Άλλωστε, τα πιο επικίνδυνα σύνορα είναι αυτά που έχουμε στο μυαλό μας.
Όπως μας έχει συνηθίσει στη μέχρι τώρα πορεία του, ο Καουρισμάκι συνδυάζει διαρκώς την κωμωδία με το δράμα, κρατώντας την ταινία όσο ανάλαφρη χρειάζεται για μη «μας πέσει βαριά», και όσο «βαριά» χρειάζεται ώστε να την πάρουμε στα σοβαρά. Άλλωστε, όταν ο Φινλανδός ήθελε να γυρίσει ταινίες αλά θέατρο του παραλόγου, απλά το έκανε. Στο Other Side of Hope θέλει να μας διδάξει, να μας προβληματίσει, να μας περάσει για τελευταία φορά, όπως φαίνεται, την άποψή του για τον άνθρωπο και τη ζωή, αλλά όχι να μας ψυχοπλακώσει.
Επίσης σε τυπικό στιλ Καουρισμάκι, ο Φινλανδός δημιουργός επιλέγει στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ηθοποιούς που έχουν συνεργαστεί πολλάκις μαζί του, όπως ο Kuosmanen και η αγαπημένη του Kati Outinen, έχοντας όμως σαν προσθήκη τον ταλαντούχο 32χρονο Σύριο Sherwan Haji, ο οποίος φαίνεται πως αποτυπώνει το ρόλο μέσα από την καρδιά του και δικαίως βραβεύτηκε στο φεστιβάλ του Δουβλίνου για την ερμηνεία του.
Σε κάποια χρόνια από τώρα, κατά την ταπεινή μου γνώμη, τα πρωτοφανή, σε μερικούς τομείς, προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος, με το προσφυγικό να κατέχει εξέχουσα θέση σε αυτά, θα αποτελέσουν έμπνευση για μεγάλες καλλιτεχνικές παραγωγές. Όπως συνέβαινε πάντοτε, δηλαδή, με τις δοκιμασίες που πέρασε κατά καιρούς η ανθρωπότητα. Προσωρινά, ένας 60χρονος Φινλανδός, στο κύκνειο άσμα του, αποδεικνύεται για άλλη μια φορά μπροστά από την εποχή του και θίγει το πρόβλημα κατά τη διάρκειά του, μ΄ έναν όμορφο, πανέξυπνο, διδακτικό τρόπο. Η ταινία του μπορεί να μην είναι απολαυστική, καλό όμως είναι να τη ρίξουμε μια ματιά, η τέχνη πάντα βοηθάει σε τέτοιες περιπτώσεις…
Βαθμολογία: 8/10
