Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η νέα ταινία του σπουδαίου Κώστα Γαβρά, οι Ενήλικες στο Δωμάτιο, ένα πολιτικό δράμα που περιγράφει τις ταραγμένες μέρες του Ιουλίου του 2015, με τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τους ευρωπαίους εταίρους. Η ταινία κάνει σύντομα πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Με αυτή την αφορμή αποφάσισα να αφιερώσω μερικές γραμμές στην καλύτερη και πιο αξιομνημόνευτη ταινία του εξαιρετικού Ελληνογάλλου σκηνοθέτη.
Z (1969) – Πολιτικό δράμα/θρίλερ, 126΄
Σκηνοθεσία: Costa-Gavras (Κώστας Γαβράς)
Σενάριο: Jorge Semprun & Costa-Gavras
Πρωταγωνιστούν: Jean-Louis Trintignant, Yves Montand, Ειρήνη Παππά, Jacques Perrin
Η δολοφονία ενός αγωνιστή της Αριστεράς, στην Ελλάδα της δεκαετίας του ΄60, ξεσκεπάζει ένα μεγάλο παρακρατικό κύκλωμα το οποίο την οργάνωσε και τώρα προσπαθεί να καλύψει τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς της.
Αρχικά ν΄ αναφέρω πως μόνο και μόνο το γεγονός ότι ο Γαβράς γυρίζει ταινίες για παραπάνω από μισό αιώνα –και ποιοτικές ταινίες, ως επί το πλείστον- αποτελεί κατόρθωμα από μόνο του. Και όπως κάθε μεγάλος δημιουργός, έτσι κι αυτός είχε, και μάλιστα στο ξεκίνημα της καριέρας του, την κορωνίδα των επιτευγμάτων του, το αριστούργημα που αγαπήθηκε σε Ευρώπη και Αμερική κι έφτασε μέχρι τα Όσκαρ. Το Ζ (από την ιαχή «ζει», την οποία κραύγαζαν οι οπαδοί του Λαμπράκη μετά την ειδεχθή δολοφνία του).
Το Ζ είναι ένα πολιτικό θρίλερ για μια ταραγμένη, στην Ελλάδα και όχι μόνο, εποχή. Ο Γαβράς ζούσε αυτοεξόριστος στη Γαλλία όταν τη γύρισε, και με τη Χούντα των Συνταγματαρχών να κυβερνά τη χώρα μας η αναφορά και μόνο στην ταινία αυτή ήταν αδιανόητη, εξ ου και η μη συμμετοχή Ελλήνων ηθοποιών στο καστ (πλην της Ειρήνης Παππά). Η αναποδιά αυτή αποδείχθηκε εν μέρει ευλογία για το σκηνοθέτη, καθώς κατόρθωσε να επιστρατεύσει τεράστια ονόματα του γαλλικού σινεμά για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους, όπως τον Yves Montand στο ρόλο του δολοφονημένου βουλευτή Λαμπράκη και τον Jean-Louis Trintignant σ΄αυτόν του ανακριτή ο οποίος, κόντρα σε όλους και σε όλα, πάσχιζε ν΄αποκαλύψει τη συνωμοσία, στην οποία συμμετείχαν και υψηλόβαθμα στελέχη της ηγεσίας της χώρας, που οδήγησε στο έγκλημα.
https://www.youtube.com/watch?v=UdWKIAIlyZQ
Η ταινία ξετυλίγει το κουβάρι της πολύκροτης υπόθεσης με ρεαλισμό, σοβαρότητα, σεβασμό απέναντι στα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους αλλά και τις απαραίτητες καλλιτεχνικές πινελιές που διαχωρίζουν ένα φιλμ που απλώς δραματοποιεί αληθινά γεγονότα από ένα ντοκιμαντέρ. Οι ερμηνείες, το σενάριο, η σκηνοθεσία του Γαβρά διακρίνονται από στιβαρότητα, υψηλή ποιότητα και, φυσικά, ένα δριμύ «κατηγορώ» απέναντι στους ανθρώπους που οργάνωσαν, εκτέλεσαν ή/και επέτρεψαν τη δολοφονία του λαοφιλούς βουλευτή της ΕΔΑ. Τους ίδιους ανθρώπους δηλαδή, που είτε ενεργητικά είτε παθητικά οδήγησαν την Ελλάδα στην επταετή δικτατορία που μετρούσε δύο χρόνια ζωής όταν η ταινία προβλήθηκε στις αίθουσες.
Προφανώς απαγορευμένη στην Ελλάδα, η ταινία αγαπήθηκε από κοινό και κριτικούς εκατέρωθεν του Ατλαντικού, κερδίζοντας βραβεία στις Κάννες, τις Χρυσές Σφαίρες, και φυσικά το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ ήταν υποψήφια και για το ανώτατο κινηματογραφικό βραβείο, το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας.
Στα δευτερεύοντα αλλά εξίσου σημαντικά στοιχεία του αριστουργήματος του Γαβρά συγκαταλέγονται το μαύρο, δηλητηριώδες χιούμορ που διέπει τους, πολύ σοβαρούς κατά τα λοιπά, διαλόγους και τις καταστάσεις, και φυσικά, ως κερασάκι στην τούρτα, τη μουσική συνοδεία του ανεπανάληπτου Μίκη Θεοδωράκη.
Επειδή «μηδένα προ του τέλους μακάριζε», ακριβώς μισό αιώνα μετά, Γαβράς και Θεοδωράκης βρίσκονται στο στόχαστρο μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης, ο πρώτος για προπαγάνδα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ (φημολογείται ότι η καινούρια του ταινία λειτουργεί ως τέτοια) και ο δεύτερος για εθνικιστικές, σχεδόν φασιστικές δηλώσεις («οι Χρυσαυγίτες αγαπούν την πατρίδα με τρόπο εριστικό»), τελείως ανακόλουθες με το πολιτικό ύφος που ακολούθησε στα χρόνια της νιότης του.
Θα ήταν όμως λάθος να κρίνουμε μια τόσο σπουδαία ταινία, σκηνοθετημένη από έναν Έλληνα, διαχρονική και ώριμη μετά από πενήντα χρόνια ζωής, με βάση τα πεπραγμένα των συντελεστών της έκτοτε. Το Ζ είναι μια ταινία που αξίζει να δείτε, τόσο για την εξαιρετική της ποιότητα όσο και για τη σατιρική αλλά σφοδρότατη κριτική που ασκεί σε παθογένειες της ελληνικής πολιτικής –αλλά και της κοινωνίας- οι οποίες, ευτυχώς, εν μέρει έχουν ξεπεραστεί στις μέρες μας αλλά εξακολουθούν να μας ταλαιπωρούν.
Βαθμολογία: 8/10
https://www.youtube.com/watch?v=ieUB1BqKJ0o
